EBLT - Europeesk buro foar lytse talen

Basken komme nei Fryslân foar ‘Protocol to ensure language rights’

24-03

Groepsfoto fan de harksit fan de Kontseilua yn Ierlân; Bilbao stiet foaroan twadde fan rjochts

Groepsfoto fan de harksit fan de Kontseilua yn Ierlân; Bilbao stiet foaroan fjirde fan rjochts

Op freed 1 april komt de Baskyske taalaktivist Paul Bilbao nei Fryslân om mei fertsjintwurdigers fan Fryske organisaasjes te praten oer it ‘Protokol om taalrjochten te garandearjen’. Bilbao is foarsitter fan de Kontseilua, in soarte fan Baskysk EBLT dêr’t tsientallen Baskyske organisaasjes by oansletten binne. Yn it ramt fan Kulturele Haadstêd Donostia-San Sebastián 2016 is de Kontseilua dwaande om mei it ûntwikkeljen fan it neamde Protokol. De efterlizzende fraach hjirby is: Wat is der nedich oan praktyske maatregels om de saneamde minderheidstalen gelikense rjochten en mooglikheden te jaan as grutte steatstalen as it Spaansk en it Nederlânsk. De Kontseilua praat dizze maaitiid rûnom yn Europa – fan Sápmi/Laplân oant Ierlân – mei organisaasjes dy’t opkomme foar minderheidstalen om dy út te nûgjen om ideeën en foarstellen foar it neamde protokol yn te leverjen. Ljouwert is yn dit ramt ekstra nijsgjirrich foar de Basken omdat de stêd yn 2018 Kulturele Haadstêd fan Europa is en sadwaande de mooglikheid hat om fierder te gean mei guon fan de taalprojekten dy’t dit jier útfierd wurde yn Donostia-San Sebastián.

Yn oparbeidzjen mei it EBLT organisearret Kontseilua meikoarten twa harksittings yn Ljouwert: Op freedtemiddei 1 april om 17.00 oere yn hegeskoalle Stenden yn Ljouwert en op sneontemoarn 2 april om 10.00 oere by Tresoar. Wa’t it nijsgjirrich fynt om hjir by te wêzen of oars yn kontakt te kommen mei de Basken fan Kontseilua kin him of har oer de mail opjaan by it EBLT: eblt@fryske-akademy.nl.

As tarieding op de harksittings yn Ljouwert is de Baskyske yntroduksjetekst oer it Protocol to ensure language rights al oerset yn it Frysk en it Stellingwarfs.
Lês mear…

De Fryske literatuer as neilittenskip fan Gysbert Japix

15-03

Dei fan ’e Fryske Letterkunde:
De Fryske literatuer as neilittenskip fan Gysbert Japix

Op freed 7 oktober 2016 is it 350 jier lyn dat it testamint fan ’e ‘Fryske Shakespeare’ Gysbert Japix foarlêzen waard. De Fryske Akademy grypt dy gelegenheid oan om yn Ljouwert de earste Dei fan ’e Fryske Letterkunde te organisearjen. De dei wurdt iepene troch klassikus en dichter Piet Gerbrandy, dy’t in lêzing hâlde sil oer de fraach wat oft Gysbert Japix de hjoeddeiske lêzer te bieden hat. Gerbrandy is ferneamd troch syn dichtwurk en syn ûnderhâldende essees en besprekken oer poëzij en oer de literatuer fan ’e âlde Griken en Romeinen.

De Dei fan ’e Fryske Letterkunde wol net allinnich in poadium wêze foar it fersprieden fan kennis oer de Fryske literatuer en letterkunde, mar ek in gelegenheid om it netwurk te ferstevigjen, sawol fan kenners fan ’e Frysktalige letteren as kenners fan Nederlânske of oarstalige letteren. Op ’e Dei is ek romte foar diskusje oer hoe’t de kennis fan Fryske literatuer ferbrede en grutter makke wurde kin.

It folsleine programma sil oer in wikemannich op www.fryske-akademy.nl/letterkundedei publisearre wurde.

Yn ’e Dei fan ’e Fryske Letterkunde arbeidzje de Fryske Akademy, Tresoar, Afûk, tydskrift De Moanne en it lektoraat Frysk en meartaligens fan ’e NHL Hegeskoalle mei-inoar op. It fynt plak yn it ramt fan it 350ste betinkingsjier Gysbert Japix.

Boarne: Fryske Akademy

Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint

13-03

It Bilts, Frysk en it Nedersaksysk stiene op 10 maart 2016 op de wurklist fan de Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint yn Straatsburch. EBLT-foarsitter en ‘native speaker’ Froukje de Jong hie de eare om foar de alderearste kear it ferhaal fan it Bilts te fertellen oan in ynteressearre groep fan mear as tritich Europarlemintariërs, fraksjemeiwurkers en lobbyïsten. De Ingelsktalige presintaasje fan De Jong waard simultaan oerset yn it Spaansk, Poals en Hongaarsk. It Bilts is foar de Intergroup nijsgjirrich, omdat de gemeente It Bildt yn febrewaris by it Ryk it fersyk yntsjinne om it Bilts op te nimmen yn it Europeesk Hânfêst fan Regionale en Minderheidstalen. Ut namme fan de Intergroup wie Europarlemintariër Nils Torvalds, in Sweedsktalige Fin, dêrby oanwêzich.

It Bilts waard presintearre as ‘in minderheid yn in minderheid’, mar dêrby ek de aktuele oanlieding: Troch de gemeentlike weryndieling wurdt it Bilts yn 2018 in minderheidstaal yn eigen gemeente. Foar in lykwichtich taalbelied yn de nije trijetalige gemeente Waadhoeke is it fan belang dat ek it Bilts erkend wurdt, sa lei Froukje de Jong út. Yn it publyk sieten ek in pear Friezen: Europarlemintariër Jan Huitema (VVD) fan Makkingea komplimintearre de Fryske delegaasje mei harren presintaasje. Ek FUEN-lobbyïst Frank de Boer wie by de gearkomste oanwêzich.
Lês mear…

Libbene besite Committee of Experts Ried fan Europa oan Nederlân

04-03

SPLIKA-foarsitter Ruben Severina mei de Committee of Experts

De Committee of Experts fan it Europeesk Hânfêst foar Regionale of Minderheidstalen fan de Ried fan Europa brocht dizze wike in bysûnder libbene besite oan lidsteat Nederlân. De kommisje besteande út Vera Klopčič út Slovenië, Päivi Majaniemi út Finlân en âld-Europarlemintariër Marieke Sanders-Ten Holte wie yn Nederlân om te hifkjen yn hoefiere lidsteat Nederlân him hâldt oan it Europeesk Hânfêst. Dat barde ûnder mear yn de foarm fan harksittings yn Grins (oer it Nedersaksysk), Ljouwert (oer it Frysk en Biltsk) en Den Haach (oer it Papiamentu en Romanes). Fansels wie der yn Den Haach ek oerlis mei fertsjintwurdigers fan de Ryksoerheid.

Opmerklik wie it wiidweidich omtinken fan de kommisje foar twa talen dy’t oant no ta noch net beskerme wurde troch it Hânfêst. Yn Ljouwert waard de statusoanfraach foar it Bilts taljochte troch de gemeente It Bilt en ek troch foarsitter Froukje de Jong-Krap fan it EBLT. De kommisje toande hjirby in soad begrip foar de oanlieding om in offisjele status foar it Bilts oan te freegjen. Neffens it Hânfêst mei de posysje fan in taal noait ferswakt wurde troch weryndieling of de feroaring fan administrative grinzen. En dochs is krekt dit ien fan de grutste problemen yn lidsteat Nederlân. Fanwege de fúzje mei oare rjochtbanken kin it Frysk geregeld net brûkt wurde op de Ljouwerter rjochtbank, op Bonêre stiet it Papiamentu ûnder druk sûnt it eilân streekrjocht troch Den Haach wurdt bestjoerd en op it Bilt meitsje ynwenners har soargen oer de posysje fan it Bilts yn de grutte nije gemeente Waadhoeke.
Lês mear…

Prevînsy Frysland steunt anfraag erkinning Bildtse taal

25-02

Nils Torvalds, Lutz Jacobi en Sietske Poepjes in de Aerden Plaats

Op frijdeg 19 febrewary diende gemeente ’t Bildt de anfraag foor erkinning fan ’t Bildts as minderhydstaal in. Kamerlid Lutz Jacobi nam de anfraag op Ouwe-Syl in ontfangst as fize-foorsitter fan de Kamerkemissy fan Binnenlandse Saken. Gemeente ’t Bildt fraagt minister Ronald Plasterk ’t Bildts toe te foegen an de list fan beskermde talen. De prevînsy Frysland steunt deuze anfraag en set him in foor de erkinning fan ’t Bildts.

Meertalighyd
De anfraag gaat over ’t erkinnen fan ’t Bildts onder part II fan ’t Europees Hândfest foor regionale talen of talen fan minderheden. ’t Hândfest beskermt deuze talen. In ’n steunferklaring an minister Plasterk benadrukt de prevînsy ’t belang fan de erkinning fan ’t Bildts binnen ’t taalbelaid fan Fryslând. ”In de prevînsy Frysland is fan ouds ’n diep besef fan meertalighyd anwezig. Dat geldt niet alleen foor ’t Frys en ’t Nederlâns. Ok de streektalen in Frysland bepale met de idintiteit fan de inweuners en binne fan groate kulturele weerde,” licht deputeerde Sietske Poepjes toe.

De prevînsy stimuleert ’t brúkken fan streektalen in ôfstimming met de betreffende gemeente. Poepjes: “Dermet geve wy gehoor an de roep út de gemeenskap en de poalityk om ôns blik te ferbreden naar ôns aigen kulturele rykdom.” Lês mear…

21 Febrewaris: “Dei fan de memmetaal” – ek foar flechtlingen en asylsikers?

24-02

For the English version of the text, scroll down.

Yn 1952 kamen de ynwenners yn Bangladesh yn ferwar tsjin it ferbod de eigen memmetaal te brûken yn it ûnderwiis en it iepenbiere libben. Op 21 febrewaris fan dat jier wie der in grutte demonstraasje dy’t fjouwer studinten it libben koste hat. Sûnt 1999 hâldt de Unesco dy dei yn eare as “ynternasjonale dei fan de memmetaal”. Gjin niget, dat ek yn Fryslân krekt yn dizze wike in oantal taal-aktiviteiten plakfûn hat: Frysk heart no by de earste hûndert talen yn Google Translate. De Baskyske film ‘Amama’ is fertoand mei ûndertiteling yn it Frysk én it Ingelsk. De gemeente Het Bildt freget om offisjele, nasjonale en Europeeske erkenning fan it Biltsk as regionale taal yn it ramt fan de gemeentlike weryndieling ta de nije gemeente Waadhoeke. It doel is net om it Biltsk of it Frysk op te sluten op eigen hiem, mar krekt om de bern en de grutte minsken fan de eigen feilige taalsitewaasje wei in kâns te bieden op evenwichtige meartaligens: thús mei de eigen talen en op de hiele wrâld mei Dútsk, Ingelsk, Frânsk, Spaansk, Arabysk en sa mear. Lês mear…

De TOSTA-keunstners binne bekend: Ierske keunstner Dara McGee komt nei Fryslân en Fryske keunstner Aukje Schaafsma giet nei Cornwall.

15-02

De Ierske keunstner Dara McGee komt nei Fryslân. Yn de perioade maart- april sil de keunstner fiif wiken wurkje oan in performance keunstwurk fanút de âlde suvelfabryk yn Marrum. Hy sil ûnder oaren ûndersyk dwaan nei de maritime skiednis fan Fryslân en wol dy skiednis op in hiel eigen wize ferbyldzje troch dûns, sjongen en byldzjende keunst.

Fanút Fryslân sil keunstner Aukje Schaafsma fiif wiken yn Cornwall wurkje. Har plan ‘Grûn’ bestiet út in fideo performance ynstallaasje wêrby’t de sân minderheidstalen dy’t meiinoar oparbeidzje yn it TOSTA-projekt sintraal stean.

De einwurken sille toand wurde op it reizgjend TOSTA-festival dat fan maaie oant en mei septimber by de sân gearwurkjende TOSTA-regio’s delgiet en fan 1-4 septimber de Admiraliteitsdagen yn Dokkum oandwaan sil. De seis oare regio’s binne: Galisië, Wales, Ierlân, Skotlân, Baskelân en Cornwall. Lês mear…

EBLT en DSS2016 presintearje: De Baskyske film ‘Amama’ mei Fryske ûndertitels

07-02

Sêne út de Baskyske film ‘Amama’

Ta gelegenheid fan de Ynternasjonale dei fan de Memmetaal fan de Feriene Naasjes presintearret it Europeesk Buro fan Lytse Talen EBLT dit jier yn gearwurking mei Kulturele Haadstêd Donostia San Sebastián (DSS2016) de Baskyske spylfilm ‘Amama’. De Fryske titel is: Beppe, as in beam omgiet. De film is op sneon 20 febrewaris en snein 21 febrewaris te sjen by Slieker Film yn Ljouwert mei Fryske ûndertitels. De nije film ‘Amama’ fan de Baskyske regisseur Asier Altuna giet oer in generaasje- en opfolgingskonflikt op in tradisjonele Baskyske boerepleats. De film makket op ’t heden furore op filmfestivals troch hiel Europa. De film is troch it EBLT nei Fryslân helle en fan Fryske ûndertitels foarsjoen yn gearwurking mei Kulturele Haadstêd Donostia San Sebastián 2016. Foar dyjingen dy’t gjin Frysk lêze of Baskysk ferstean kinne wurdt de film op snein 21 febrewaris, de offisjele memmetaaldei, ek noch in kear fertoand mei ûndertitels yn it Ingelsk.
Foarôfgeand oan de film sels fersoarget Eneko Garate Iturralde fan Donostia-San Sebastián, ek by Slieker Film, in presintaasje fan hichtepunten út it programma fan de Baskyske Kulturele Haadstêd fan Europa.
Lês mear…

Fryske ferhalewedstriid fan Skriuwersboun no ek foar junioaren

12-01

De Fryske ferhalewedstriid fan it Skriuwersboun krijt dit jier foar it earst in junioredysje. Om de bern waarm te meitsjen foar it skriuwen sil skriuwster Lida Dijkstra gastlessen jaan op skoallen yn Koudum, Balk en Wommels. Folwoeksenen dy’t mear witte wolle oer it skriuwen fan in koart ferhaal kinne in workshop folgje by skriuwer Koos Tiemersma. It is de fjirde kear dat de Fryske ferhalewedstriid organisearre wurdt.

Der binne seis prizen: trije foar de bêste junior- en trije foar de bêste seniorferhalen.
Alle seis winnende ferhalen wurde publisearre yn it Frysk Deiblêd. Boppedat kiest de sjuery, dy’t bestiet út Lida Dijkstra, Yvonne Dijkstra en Koos Tiemersma ien ferhaal út, dêr’t Omrop Fryslân in ferfilming fan makket. Dy film wurdt begjin juny as rige útstjoerd yn telefyzjeprogramma Bynt. Lês mear…

Suns: A memorable night of languages, words, music and images

19-12

The final of the “Suns Europe” music contest in Udine lived up to expectations, due to the quality of the show and the remarkable participation of the audience – both the audience that filled theatre “Giovanni da Udine” Theater and the one that listened to Onde Furlane Radio or watched the websites www.sunscontest.com and www.ondefurlane.eu, in orde to follow the whole show in audio and video streaming. The highlight of this European Festival of performing arts, which turned Friuli into the heart of Europe, represented the spirit of the whole projet, giving evidence to both the vitality of cultural expressions for minorities, the European nationalities and the importance and relevance of their claims and promotion.

The night, hosted by Michele Polo – actor and cultural entertainer from Friuli – and by Sardinian singer and actress Claudia Aru, ranged from the captivating trip-hop by Ilmu, the oblique folk by the Galician Caxade, the hip hop crossover by the Breton Rhapsoldya, the fusion between Sami singing and blues by Ozas, the folk-punk by the Basque Kasernarat, the exotic charm of Zaman from Bashkortostan, the shoegaze rock of the Irish Tuath, the intense auteur pop by the Romansh-Ladin duo Me+Marie, the sophisticated songwriter from Friuli Loris Vescovo and the Frisian pop-soul duo Marit & Nigel. To conclude the show the performance by Marco Brosolo, who – together with his band and with the complicity of rappers Alessio Mura and Dek Ill Ceesa – presented some tracks from his album Cadremo Feroci, recently published by the British label Rought Trade, where he translates into music and in many languages nine poems by Federico Tavan.
Lês mear…