Posts

Posted on

Twa nije bysûndere skinkingen oan Tresoar

Tresoar hat dizze simmer twa bysûndere skinkingen krigen: dokuminten fan de eardere Frjentsjerter Universiteit en in unyk foto-album mei foto’s fan Sigarefabryk “De Nijverheid” yn Dokkum. Dy autentike dokuminten heakje nije ynformaasje ta oan it ferhaal fan Fryslân en binne dêrom in prachtige oanfolling op de kolleksje fan Tresoar.

Dokuminten fan de Frjentsjerter Universiteit

It echtpear Ferenc Postma en Margriet Gosker hat Tresoar in tal dokuminten skonken dy’t mei de skiednis fan de Frjentsjerter universiteit ferbûn binne. Twa stikken slane op Elias Wigeri (1730 -1791). It earste is syn beneaming yn 1755 ta bûtengewoan heechlearaar yn it Romeinske rjocht oan dizze akademy. It twadde stik, ûndertekene troch steedhâlder prins Willem V fan Oranje, is de beneaming fan Wigeri ta professor honorarius. Dêrmei waard er frijsteld fan it jaan fan kolleezjes. De oarkonde is opbrocht mei in fraai oranje siden lint.

It echtpear skonk ek argivalia dy’t te krijen hawwe mei Paul Ernst Jablenski (1693 -1757). Dy professor út Frankfurt waard beneamd as heechlearaar yn de teology oan de Frjentsjerter universiteit, mar seach úteinlik ôf fan syn beneaming fanwegen bestjoerlike kwestjes.

Postma hat in ymposante kolleksje hânskriften en boeken sammele op it mêd fan teology en tsjerkeskiednis, yn it bysûnder printwurk fan de Universiteit fan Frjentsjer. Hy hat in grut tal Frjentsjerter printingen, brieven fan Frjentsjerter professoaren en objekten dy’t te krijen hawwe mei Hongaarske studinten dy’t yn Frjentsjer studearren. Koartlyn skonk it echtpear Postma-Gosker noch in oarkonde út 1778 en twa seldsume sulveren tinkpinningen út 1785 oan Museum Martena.

Foto: Haye Bijlstra, Tresoar

Tresoar hat in grutte kolleksje op it mêd fan de skiednis fan de universiteit fan Frjentsjer. Dy bestiet út de eardere akademybiblioteek, mei hûnderten bannen en it argyf fan de eardere ûnderwiisynstelling.

Fotoalbum fan Sigarefabryk “De Nijverheid” yn Dokkum

Van Drukkerij Horstman yn Assen hat Tresoar in unyk foto-album krigen. It album befettet prachtige foto’s fan Sigarefabryk “De Nijverheid” yn Dokkum, oprjochte yn 1904. Dat bedriuw anneks gruthannel fan de firma S. Bouma wie fêstige yn it pakhûs mei deselde namme oan it Grootdiep. Bouma liet yn 1933 in filla foar himsels bouwe njonken it fabryk, oan it Suderbolwurk. It album, dat net datearre is, is makke foar de bou fan de filla. De foto’s, makke troch fotograaf Breitschat fan Kollum, jouwe in hierskerp byld fan it bedriuwsproses yn it fabryk.

Foto: Haye Bijlstra, Tresoar

Skinking oan Tresoar

Mocht ien in skinking dwaan wolle oan Tresoar, dan is it ferstannich om yn it foar kontakt op te nimmen mei de kolleksjefoarmers. Sy kinne beoardielje oft it materiaal oanslút by de besteande kolleksje, dy’t as kearntema Fryslân hat.

Kontaktgegevens: collectievorming@tresoar.nl

Posted on

Akkie Feenstra nije direkteur fan Folkshegeskoalle Schylgeralân

Akkie Feenstra út Harns wurdt de nije direkteur fan Folkshegeskoalle Schylgeralân op Skylge. Feenstra wurket no as senior kommunikaasje-adviseur by de Gemeente Ljouwert en lid fan it ekspertteam krisiskommunikaasje by Veiligheidsregio Fryslân. Earder wurke sy ûnder oaren by de gemeente Skylge. Sy folget yn oktober Jacqueline Spendel op, dy’t de Folkshegeskoalle ferlit om oan de slach te gean by it Fries Museum.

Akkie Feenstra bringt in soad ûnderfining mei op it mêd fan kommunikaasje, liedingjaan en belied. Sy wurket sûnt 2015 by de gemeente Ljouwert en wie dêrfoar ynterim teamlieder belied & regy en strategysk kommunikaasjeadviseur by de Gemeente Skylge. Earder wurke Feenstra yn ferskate kommunikaasjefunksjes yn de soarchsektor en wie sy wurksum yn it ûnderwiis en de hoareka.

Akkie Feenstra (Mitch de Pon)

Jitske de Hoop, foarsitter fan it bestjoer fan Folkshegeskoalle Schylgeralân: “Wy binne bliid mei Akkie Feenstra as belutsen en besiele nije direkteur. Njonken har ûnderfining bringt sy in breed netwurk mei, yn sawol de Fryske as de Skylger mienskip. Sy ken ek de identiteit en histoarje fan de Folkshegeskoalle út de perioade dat sy wenne en wurke yn Denemarken, dêr’t de folkshegeskoallen ûntstien binne.”

Akkie Feenstra: “Yn ús jierrenlange ferbliuw yn Denemarken, it lân fan Grundtvig en de Folkehøjskole, bin ik yn ‘e kunde kommen mei de Deenske tradysje om in jier op in højskole te wenjen. Folkshegeskoalle Schylgeralân stiet foar deselde idealen ek al giet it hjir om kursussen fan meardere dagen. Ik haw der in soad nocht yn om dy tradysje troch te setten en út te bouwen.”

De Hoop: “De Folkshegeskoalle bestiet dit jier alwer 75 jier en is noch hieltyd in ynspirearjend plak foar ûntwikkeling en moeting. Us organisaasje hat de ôfrûne jierren ûnder lieding fan Jacqueline Spendel, nettsjinsteande de Koroana-perioade, in moaie ûntwikkeling trochmakke. Wy binne as bestjoer grutsk op it team fan meiwurkers en frijwilligers en hawwe der alle betrouwen yn dat Akkie Feenstra yn ‘e mande mei harren dizze unike organisaasje én syn gasten bloeie litte kin.”

Oer de Folkshegeskoalle
Folkshegeskoalle Schylgeralân fersoarget en organisearret kursussen fan mear dagen en aktiviteiten mei in edukatyf of (sosjaal)kultureel karakter. Dêrneist binne yndividuele gasten en groepen wolkom foar in ferbliuw. De akkomodaasjes binne boud op én yn de (fûneminten fan) bunkers fan de âlde Atlantikwall. De Folkshegeskoalle is in moetingsplak midden yn de bosk fan Hoarne, mei woartels yn de Fryske mienskip. De Folkshegeskoalle is as iennige noch oerbleaune folkshegeskoalle unyk yn Nederlân.

Posted on

Fakatuere Projektmanager Mercator Kennissintrum foar Meartaligens

It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (Mercator) is yn 1987 oprjochte op inisjatyf fan de Europeeske Kommisje. De misje fan Mercator – ûnderdiel fan de Fryske Akademy – ûnderskriuwt en fersterket de oerkoepeljende misje fan de Fryske Akademy, troch spesifike fokus op it ûndersykjen, fersprieden en tapassen fan kennis op it mêd fan meartaligens en taallearen.

meartaligens en minderheidstalen yn Europa

Mercator rjochtet him benammen op it gebiet fan minderheidstalen yn Europa en makket gebrûk fan Fryslân as laboratoarium fan meartaligens. It wurk omfiemet net allinne autochtoane minderheidstalen, mar ek migrantetalen. Troch wittenskiplike resultaten nei de praktyk te bringen, ferfollet Mercator boppedat in brêgefunksje. It wurk wurdt mooglik makke troch subsydzje fan de Provinsje Fryslân en projektsubsydzjes út programma’s fan de Europeeske Unie. Mei oare wurden, Mercator bringt Europa nei Fryslân en Fryslân nei Europa!

fakatuere

Fanwege pensjonearring fan de sittende projektmanager yn desimber 2023 sykje wy foar it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen in projektmanager Mercator (FRL) / project manager Mercator (ENG) foar 38 oeren wyks /1 fte.

Reaksjes binne wolkom oant moandei 21 augustus 2023.

Posted on

Winners Poëzijposter-wedstriid Dichter fan Fryslân bekend

Bauke Vermaas, Berber Spliethof, Lara Kool-De Vries, Neeltje Terpstra en Sietske Boonstra binne de winners fan de poëzijwedstriidfan de Dichter fan Fryslân. De winners ûntfange €200,-en de gedichten wurde as poëzijposters ferspraat ûnder alle middelbere skoallen yn Fryslân.

Sigrid Kingma, Dichter fan Fryslân: ‘Ik bin hiel tefreden oer de ynstjoerings. Moai is ek dat de fiif bêstegedichten elk by in oar fak hearre. It doel fan it projekt is om de sichtberens fan Fryske poëzy yn it fuortset ûnderwiis te fergrutsjen. Dat ik hoopje dat de skoallen de poëzijposters in moai plakje yn de leslokalen gunne.’

Om Fryske poëzy nei middelbere skoallen te bringen, skreau de Dichter fan Fryslân, Sigrid Kingma, in poëzijwedstriid út mei in tema binnen in eksakt fak, lykas wiskunde, natuerkunde, biology, skiednis, ierdrykskunde, skiekunde of ekonomy. It gedicht moast de lêzer op in oare wize nei de lesstof sjen litte. De winnende gedichten sille as posters opmakke en foarmjûn wurde troch Silke Boersma.

It projekt ‘Dichter fan Fryslân’ is in inisjatyf fan de provinsje Fryslân. It wurdt útfierd troch Boeken fan Fryslân. Mei de beneaming fan de Dichter fan Fryslân wol de provinsje by in breder publyk omtinken freegje foar de keunstfoarm poëzy.

Sjoch foar mear ynformaasje en de winnende gedichten op www.dichterfanfryslan.nl.

Posted on

Underweg over Grietje Clewits in Roon: Lezen, lustern, kuiern en kieken bij lezing over Drentse schriefster

As ofsluter van de tentoonstelling ‘Kunstblik op Roden’ in Kunstencentrum K38 is der op zundagmiddag 20 augustus de prissentatie van het zesde diel oet de Underwegreeks. Gerrit Boer en Henk Berghuis brengt in elk diel een Drentse schriever under de andacht tiedens een lezing en een wandeling.

Dizze maol stiet Grietje Clewits met heur gedicht d’Elterbult in het middelpunt. Clewits (1883 – 1962) stun wat in de schaduw van schrievers as Peter van der Velde en Vasalis, maor was slim belangriek veur de Drentse schrieverij. Hoog tied um Grietje Clewits ies veur het voetlicht te brengen.

programma

Op zundagmiddag 20 augustus begunt um 14:00 uur in Kunstencentrum K38 in Roon een programma over het leven en wark van schriefster Grietje Clewits. Het is een middag met veurdrachten, meziek en een wandeling. Te gast bint Anne Doornbos en Martin Koster. De meziek wordt verzörgd deur Leonieke Toering en Jan-Roelof Bathoorn. Nao de lezing is der een wandeling met Willem van der Velde deur het dörp naor het Scheepstra Kabinet in de Scheepstraschool, waor Grietje Clewits jaorenlang veur de klas staon hef.

kaorten

Kaorten (€10,-) bint te risserveren bij het Huus van de Taol: https://huusvandetaol.nl/nl/product/grietje-clewits-lezing/.

Underwegreeks

Um de maond wordt een diel van de Underwegreeks onthuld. Bij het Huus van de Taol bint ze veur € 5,- in digitaole oetgave te downloaden. De oetgave over Grietje Clewits is het zesde diel van de Underwegreeks en komt oet in september.

Huus van de Taol

Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het actief en passief gebroek van de Drentse taol in de miest briede betiekenis anpidjert. De missie is körtweg: het stimuleren van het Drèents deur een hiele koppel activiteiten te doen.

Posted on

Nij ferskynd by de Afûk: ‘Ien tel de ierde stil’ fan Arjan Hut

Ien tel de ierde stil is de nijste dichtbondel fan Arjan Hut en skreaun yn de tiid dat hy wâlddichter wie fan de gemeente Achtkarspelen. Yn in perioade fan lockdowns, mûlkapkes en jûnsklokken, by him thús oan de Delistrjitte, by Tresoar, yn de trein fan Ljouwert nei Bûtenpost, ûnderweis yn de bus nei Surhústerfean, op it Skriuwersarkje fan Rink van der Velde en op de camping yn De Pomp.

As in knipperjende tried rint de tiid troch Ien tel de ierde stil. Der is in winsk om de tiid te manipulearjen. “Wie it mar wer as froeger,” bromt in man op it terras. Op de Feanhoop rint in klok fiif minuten foar, krekt genôch foar in suver einleaze kuiertocht nei de dunen. In hovenier rint troch de dreamen fan in doarp. Yn ferkiezingstiid litte we de ierde los. Noch in heale minút om wat te sizzen oer in nije oarloch. Mar bliuwt de tiid dan echt stean? Ek de tiid sels docht raar. Alde simmers wurde yn mânske skuorren bewarre. Nachts skynt de sinne en liket op in bijekoer. Yn it poldertsjuster lekt de Molkwei oer de terpen.

Oer de auteur

Arjan Hut (berne yn Drachten, 1976) groeide op yn Surhústerfean en wennet sûnt 1996 yn Ljouwert. Hy wennet dêr mei syn frou en twa bern. Yn 2005 waard er keazen ta earste offisjele stêdsdichter fan Ljouwert. Dy titel jilde foar twa jier. Van 2019 oant 2023 wie Hut Wâlddichter, gemeentedichter fan Achtkarspelen. Behalve gedichten skriuwt hy ek oer muzyk, foar De Moanne en it Friesch Dagblad. Earder ferskynden de dichtbondels: Nachtswimmers (Bornmeer, 2004),05/06 (Bornmeer, 2007),Tin (Afûk, 2010), Aurora Bossa Nova (Afûk, 2016), Fjoertoer yn it wâld (Afûk, 2020).

Boekgegevens

  • Ien tel de ierde stil
  • Auteur: Arjan Hut
  • Utfiering: paperback
  • ISBN: 978 949 3318083
  • Tal siden: 60
  • Ferkeappriis: € 17,50
  • websjop.afuk.frl

Posted on

Fear yn ’e Broek foar Hindrik van der Meer

Moandei 3 july hat in delegaasje fan de Ried fan de Fryske Beweging, besteande út foarsitter Reinder Reitsma, skriuwer Nynke Beetstra en Jehannes Elzinga, by Hindrik van der Meer en syn frou Beitske yn Fûns del west om Hindrik de Fear yn ’e Broek fan de Ried oan te bieden mei in byhearrende oarkonde.

Foarsitter Reinder Reitsma fan de Ried spruts nochris it grutte belang fan Hindrik syn krewearjen út foar de muzykwrâld yn Fryslân en de Fryske teksten by de ûnderskate muzykstikken.

Hindrik wie der tige mei ynnommen, mar joech oan dat er it allegear net dwaan kinnen hie sûnder de stipe fan syn frou Beitske.

lês fierder

Posted on

‘Wy binne mbû’ komt mei nije website mei oanbod foar professionals

De partners Aeres, Firda en Afûk komme, as ûnderdiel fan Taalplan Frysk 2030, mei in nije website. www.wybinnembu.frl is makke foar professionals dy’t harren dwaande hâlde mei it Frysk en meartalichheid binnen it middelber beropsûnderwiis. De basis fan ‘Wy binne mbû’ leit by it ûndertekenjen yn desimber 2021 fan it konvenant dêroer: de ôfspraak tusken de Fryske mbû-ynstellingen, yn ’e mande mei de Afûk en de provinsje Fryslân, om mei-inoar it plak fan it Frysk yn it mbû te fersterkjen. De ôfrûne tiid is der hurd wurke oan de ynfolling en útwurking fan dy ambysje en no leit der in moaie nije website mei mear ferdjipping op it meartalige oanbod foar it mbû. De website is yndield yn trije yngongen foar dosinten: boargerskip, Frysk (kardiel) en beropspraktyk.

Oandacht foar meartalichheid op it mbû

It mbû is in wichtige ûnderwiissektor yn Fryslân. Sawat 70% fan alle ynwenners fan Fryslân mei in diploma hat in mbû-eftergrûn. It grutste part fan de mbû-studinten yn Fryslân sil wenjen en wurkjen bliuwe yn de regio. Dêrom is it sa wichtich om binnen harren beropsoplieding foldwaande oandacht te hawwen foar it regionale taalklimaat fan Fryslân, mei dêrby in grutte rol foar de Fryske taal. “Bij Aeres is de inzet op kansengelijkheid speerpunt. Voortbouwen op je eerste taal is belangrijk voor je ontwikkeling en identiteit. Daarom verdient het Fries een plaats in ons onderwijs”, seit Truda Kruijer, ynstellingsdirekteur fan Aeres.

Wy binne mbû draait om persoansfoarming, praktykûnderfining en (mear)talige ûntwikkeling yn it Fryske beropsûnderwiis. De (takomstige) beropsprofessionals krije hieltyd mear te meitsjen mei minsken mei ferskate kulturele en talige eftergrûnen. Yn Fryslân giet it dêrby faak om Nederlânsk en Frysk, mar ek om streektalen en moderne frjemde talen. It is dêrom wichtich dat studinten neitinke oer it belang fan harren eigen taal en de talen yn harren omjouwing. Kennis fan meartalichheid yn Fryslân (binnen de eigen beropssektor) en foldwaande (taal)feardichheden soargje foar in bettere bining mei de doelgroep. De takomstige professionals kinne troch tûk taalgebrûk in bettere relaasje ûntwikkelje mei klanten/kliïnten/pasjinten en dêrtroch bettere resultaten behelje yn harren wurk.

Oanbod

Op de website wybinnembu.frl is al it oanbod te finen foar dosinten om oan ’e slach te gean mei it Frysk en meartaligens op it mbû. Bygelyks digitaal en fysyk lesmateriaal om te wurkjen oan taalbewustwêzen, taalhâlding en taalfeardichheden Frysk. Dêrneist fine dosinten op de website ek nijsgjirrige eveneminten op it mêd fan meartaligens én oanbod foar neiskoalling en opliedingen.

Taalplan Frysk

De nije website is ûnderdiel fan Taalplan Frysk 2030. Mei dat projekt wurdt ynvestearre yn de kwaliteit fan Frysk ûnderwiis op alle skoallen en alle ûnderwiisnivo’s. It middelber beropsûnderwiis is in wichtige sektor by it realisearjen fan de provinsjale doelstellingen oangeande Taalplan Frysk 2030.

Posted on

Tresoar nimt seldsume snydselbank op yn kolleksje

Op 2 july 1947 stapten de 27-jierrige Cornelis (Cees) Joustra en 27-jierrige Bouk de Boer yn it houliksboatsje. Dat fierden se mei famylje en freonen yn kafee Bergsma yn Easterein. Spesjaal foar dit bysûndere barren makken freonen fan Cees in saneamde ‘schnitzelbank’. It dokumint is 76 jier letter noch yn goede steat en is dit jier skonken oan Tresoar. As ien fan de mar pear argiven fan Nederlân is Tresoar no yn it besit fan in schnitzelbank! 

schnitzelbank

In schnitzelbank – ek wol ‘sniselbank’ of ‘snydselbank’ – is in foardracht yn de foarm fan in steapelliet, wêrby’t gebrûk makke wurdt fan tapaslike tekeningen op in grutte rol papier. Dy foardrachten wienen eartiids hiel populêr op feesten, lykas in brulloft, om’t it in manier is om in ûnderwerp of ferhaal op in ferrassende wize mei it publyk te dielen. De rymjende teksten by de tekeningen befetsje faak de nedige humor en binne meastentiids skreaun op muzyk. De tekeningen wurde op in prominint plak ophongen en dêrnei draacht ien de teksten foar. 

Cees en Bouk

Foar de brulloft fan Cees en Bouk yn 1947 makken de freonen fan de brêgeman gebrûk fan in behangrol om Cees syn libbensferhaal op te ferbyldzjen. By it útrôljen fan it stik behang yn it restauraasje-atelier fan Tresoar ferskynt de iene nei de oare prachtige tekening, dy’t mei elkoar in dúdlik byld jouwe fan wat yn syn libben barde: fan syn berte oant de troudei mei ‘syn Bouk’. By elke tekening heart ek in gedicht, dat op losse fellen skreaun is.

Wat fuort opfalt, is de goede kondysje fan de seis meter lange schnitzelbank. “It behang komt út in tiid dat it papier fan minne kwaliteit wie. Trochdat dit eksimplaar al dy jierren oprôle op souder lein hat, is it papier inkeld oan de sydkanten en úteinen wat beskeadige,” seit Klaas Roorda, konservearringsspesjalist by Tresoar. “We knappe dit yn ús eigen atelier op troch gebrûk te meitsjen fan tin Japansk papier, wêrmei’t we de achterkant fan it behang op de beskeadige plakken ferstevigje. Sa giet de schnitzelbank wer jierren mei!”

Foto: Haye Bijlstra, Tresoar


bysûnder en unyk

Jan Cornelis en Marijke Joustra, de bern fan it breidspear, binne bliid dat de schnitzelbank opnommen is yn de kolleksje fan Tresoar, sadat it foar de kommende generaasjes bewarre bliuwt. “In diel fan dizze schnitzelbank giet oer de tiid dy’t ús heit en syn freon Rients as twangarbeiders trochbrochten yn Dútslân yn de Twadde Wrâldoarloch,” fertelt Jan. “Us heit is oppakt fanwegen syn wurk yn in distribúsjekantoar yn Wommels en dat is ek op de tekeningen te sjen.” Marijke follet oan: “Wat ik bysûnder fyn, is dat ús heit op de tekeningen hiel werkenber is, oan de krollen op syn holle. Ek binne ús âlden altyd befreone bleaun mei Rients en syn frou.”

Unyk oan de schnitzelbank fan Cees en Bouk is dat it in kombinaasje fan spoken word mei muzyk is. Yn it lêste gedicht wurdt nammentlik in lokwinsk oan it breidspear útsprutsen, dy’t skreaun is op de melody fan ‘It Heitelân: dêr’t de dyk it lân omklammet’. Mei dat liet yn gedachten kinst dy goed yntinke hoe’t dit klonken hawwe moat op it brulloftsfeest dêr yn kafee Bergsma!  

besjen
De schnitzelbank mei eigen eagen besjen? Dat kin! Fan moandei 3 july o/m freed 7 july is de seis meter lange schnitzelbank te sjen by Tresoar. Op de stúdzjeseal kinst de tekeningen op de behangrol bewûnderje én binne de gedichten te lêzen. 

Posted on

Huus van de Taol en Theaterschuur Linde organiseert Schrieversdagen

In het neie seizoen 2023-2024 gaot het Huus van de Taol en de Theaterschuur Linde de samenwarking an um een kweekplaots van mooie verhalen en gedichten te maken! Veur elkenien die der schik an hef um zölf te schrieven of die plannen hef um dat te gaon doen, maor niet zo goed wet waor te begunnen.

Schrieversdagen

Op twee zaoterdagen (14 oktober en 13 jannewaori) bint er in de Theaterschuur Schrieversdagen. Schrievers, geïnteresseerden en/of leergierige schrievers kriegt dan de meugelijkheid um te praoten over heur wark, neie technieken oet te preberen en met mekaar van gedachten te wisseln over plannen en ideeën. Op dizze zaoterdagen zal het plezier in schrieven veuropstaon, maor het is wal de bedoeling der ok wat van op te steken en nao ofloop met een voldaon gevuul en neie inspiratie op hoes an te gaon.

De begeleiding van de Schrieversdagen is in haanden van Baukje Bloemert, die tot heur pensionering redacteur was bij oetgeverij Het Drentse Boek. De voertaolen op dizze dagen bint Drents en Nederlaands; het is um het even in welke taol schrievers schrieven wilt.

opgeven

Opgeven veur de Schrieversdagen kan via huusvandetaol.nl/schrieversdagen. Kosten bint in totaal €20,- per persoon veur beide dagen. Daor kriej dan ok koffie/thee en lunch veur.

foto: Huus van de Taol

organisatie

Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten wezen waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.

Theaterschuur Linde is een initiatief van schrievers Marga Kool en Jan Veenstra. Met de theaterschuur wilt ze heur umgeving een kleinschalige, toegankelijke en betiekenisvolle stee bieden um te genieten van cultuur, natuur en landschap.