In de toen van de Theaterschuur in Linde weur zaoterdag 6 juli het festival ZomerGoed holden. Naost kraomen, meziek en veurdrachten was der ok een boekprissentatie. Oetgeverij Het Drentse Boek har de neiste verhalenbundel van Tonko Ufkes metnummen. Tiedens de prissentatie kreeg schriever Jan Glas het eerste exemplaar van Doagen en dreumdoagen oet haanden van Tonko Ufkes.
Jan Glas (links) kreg de eerste Doagen en dreumdoagen van schriever Tonko Ufkes. Foto: Huus van de Taol
De bundel hef 33 körte verhalen in het Westerkertiers. In Doagen en dreumdoagen bint wisselnde personen an ‘t woord. Ze gaot argens hen, komt ien tegen of herinnert zuch een biezunder veurval. Wat is waor gebeurd en wat dreumt de hoofdpersoon der zölf bij? Tonko Ufkes wet in een paor zinnen een wereld te scheppen waorin de lezer metnummen wordt.
Doagen en dreumdoagen is de twaalfde bundel van Tonko Ufkes (1958). In 2019 kreeg hij in Duutslaand de Freudenthalpreis, de belangriekste pries veur Nedersaksische literatuur.
De bundel is veur € 14,50 te koop in de webshop van het Huus van de Taol en in de boekhandel.
Bert Eefting en Katrien Eggens bint sinds dizze week streektaolambassadeur veur het Huus van de Taol. As streektaolambassadeur zult ze der beiden met een koppel vrijwilligers veur zörgen dat er streektaolactiviteiten in heur gemiente organiseerd wordt.
Eefting volgt Geert Woldman op en giet an de slag in de gemiente Midden-Drenthe. Daor is e gien onbekende, want tot febrewaori van dit jaor was e daor wiekagent. ‘Umda’k Drentstaolig bin, he’k daor in mien wark altied een bult veurdiel van had. Het is van belang daw de Drentse taol en cultuur uutdragen blieft.’
Eggens nemp in de gemiente Aa en Hunze het stokkie over van Jan Hartlief. Ze hef een eigen bedrief in training, coaching en interimmanagement. Ze gruide op Oringerveen op met het Drents, wat dan ok echt bij heur heurt: ‘Ik bin wies met het Drèents en vind het belangriek um het ere in te holden én um het deur te geven.’
Renate Snoeijing, directeur van het Huus van de Taol: ‘Zowal Bert as Katrien brengt een mooi netwark met. Daor kuw in heur gemienten goed op bouwen . Maor het belangriekste is vanzölf dat ze het hart veur het Drèents op de juuste stee zitten hebt.’
Het Huus van de Taol bedankt Geert Woldman en Jan Hartlief veur alles wat ze as streektaolambassadeur daon hebt. Allebei blieft ze in de rol van streektaolvrijwilliger betrökken in heur gemiente. Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers groots op bint en die de niet-gebroekers waardeert.
Katrien Eggers. Foto: Marcel J. de JongBert Eefting. Foto: Huus v.d. Taol
Stichting Sasland zorgt ook dit jaar voor de uitvoering van het Nedersaksisch symposium, inmiddels het vijfde op rij. Het symposium zal deze keer worden gehouden op vrijdag 4 oktober aanstaande, en wel in de theaterzaal van Bibliotheek Centrum Deventer, Stromarkt 18. Het symposium begint om10.00 uur en eindigt om 16.45 uur. De inloop is vanaf 9.30 uur.
Voor het programma verwijzen we graag naar hieronder. Ook nu weer zal het om een echt interessante bijeenkomst gaan, met bekende, maar ook met betrekkelijk nieuwe sprekers.
Inhoudelijk is het aanbod zeer gevarieerd. In het tweede deel van de middag is voorzien in een reeks korte presentaties van nieuw onderzoek, van nieuwe boeken en van recente ontdekkingen, met aan het eind een literair-historische bekendmaking die spectaculair mag worden genoemd voor de Nedersaksische taal- en letterkunde.
programma
Vanaf 9.30 uur: binnenkomst
Opening door drs. Jurr van Dalen, symposiumvoorzitter: 10.00-10.10 uur
“Onderzoek naar het Oudsaksisch en de overgeleverde teksten”– Em. prof. dr. Arend Quak, Oud-Germaanse filologie, Universiteit Leiden (10.10-10.40 uur)
“De middeleeuwse oorkondetaal in volkstalige oorkonden uit het noordoosten van Nederland: de schrijfcentra Deventer, Zutphen, Zwolle en Groningen als geval apart” – Prof. dr. Ute Boonen, Vakgroepen Germanistiek en Neerlandistiek, Universiteit Duisburg Essen (10.40-11.10 uur)
Koffiepauze 11.10–11.30 uur
“Continuïteit of verandering? Resumptie na adverbiale bijzinnen in de linkerzinsperiferie in het Middelnederduits” – Prof. dr. Anne Breitbarth, Vakgoep Taalkunde, Universiteit Gent (11.30-12.00 uur)
“Aktuelle Entwicklungen in Forschung und Lehre zur Mittelniederdeutschen Literatur und der neue Bachelor Niederdeutsch an der Universität Oldenburg”- Prof. dr. Doreen Brandt, Juniorhoogleraar voor Nederduitse literatuur in historisch en cultuurwetenschappelijk perspectief, Carl von Ossietzky Universiteit Oldenburg (12.00-12.30 uur)
Lunchpauze12.30-14.00 uur
De lunch kan op eigen gelegenheid worden gebruikt in het gebouw (begane grond) of in een eetgelegenheid in de nabijheid van de bibliotheek.
“Naar een bacheloropleiding Limburgs: mogelijkheden en varianten” – Em. prof. dr. Roeland van Hout, eerder hoogleraar Toegepaste taalkunde en Variatielinguïstiek (Radboud Universiteit, Nijmegen) (14.00-14.30 uur)
“Jan Naarding’s Reynaert-vertaling in het Drents”- Dr. Henk Nijkeuter, gep. hoofd Drents Archief (14.30-14.50 uur)
“Revitalisatie Veluws, en hoe” – Susanne Braamburg MA – student Taalwetenschap, Rijksuniversiteit Groningen (14.50-15.10 uur)
theepauze 15:10-15:30 uur
Korte presentaties van nieuw of nog lopend onderzoek, en / of van nieuwe publicaties
“Over de gecompliceerde verhouding van Nederlands en Nederduits in heden en verleden” – Em. prof. dr. Hermann Niebaum, voorheen hoogleraar Nedersaksisch en Duitse taalkunde (Rijksuniversiteit Groningen) (15.30-15.40 uur)
“Aflevering 4 van Heeroma’s Taatatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden (TONAG)” – Dr. Philomène Bloemhoff-de Bruijn, gep. projectleider streektaal (Overijsselacademie) (15.40 – 15.50 uur)
“Het Sallands Nedersaksisch van Hellendoorn: Taalstructuur en taalgebruik”- Dr. Jan Nijen Twilhaar, gep. hogeschoolhoofddocent (Hogeschool Utrecht) (15.50-16.00 uur)
“Waar onze taal weg komt” [m.b.t. Overijssel] – Dr. Harrie Scholtmeijer, dialectoloog Overijsselacademie, Zwolle (16.00-16.10 uur)
“Brieven an Sibbeltien. Jannes de Oostganger zien Stellingwarver schrieveri’je uut et Batteljon Frieslaand in Nederlaans Indië (1945-1948)” – Dr. Henk Bloemhoff, gep. hoofddocent Nederlands NHL Stenden Hogeschool Leeuwarden; m.m.v. Otto de Vent MEd, eerder docent Nederlands (16.10-16.20 uur)
Biezundere gebeurtenisse: 5 jaor Nedersaksisch symposium, 5 keer Jaorboek Nedersaksisch! Bij deze bijzondere gelegenheid zal een belangrijke literair-historische openbaarmaking plaatsvinden.
Institutionele inleiding door een medewerker van CO (= Collectie Overijssel, Zwolle) (16.20-16.30 uur)
Bekendmaking met literair-historische en taalgeografische toelichting (Dr. Hedzer Uulders, zelfstandig onderzoeker, Oosterbeek (16.30-16.40 uur)
Afsluiting door de symposiumvoorzitter (drs. Jurr van Dalen) (16.40-16.45 uur)
N.B. Eventuele wijzigingen worden bijgehouden in de actuele versie van het programma op sasland.nl > nieuws
opgave
Wilt u dit symposium zeker niet missen? Vroege inschrijving verdient dan aanbeveling, want het aantal plaatsen is beperkt. Deelnemen aan het symposium kost vijftien euro, exclusief lunch.* Inschrijving kan plaatsvinden door een mailtje te sturen naar henkbloemhoff @ gmail.com. Als reply volgt dan een uitnodiging tot overmaking van vijftien euro op het bankrekeningnummer van Stichting Sasland. Betaald hebben geldt als bewijs van inschrijving
Op alle basisscholen in Drenthe, Groningen, Overijssel, de Stellingwerven en de Achterhoek kunnen vanaf 1 juli streektaalposters met daarop Nedersaksische gedichten worden aangevraagd. Dit in verband met het vijfjarig bestaan van Levende Talen Nedersaksisch: de vereniging voor leraren die affiniteit hebben met de Nedersaksische taal en cultuur.
Finkers, Bökkers en Gosselaar
De streektaalposters verschijnen in verschillende varianten voor het hele PO en de onderbouw van het VO (4 tot 14 jarigen). Gedichten op de posters zijn gemaakt door Herman Finkers (Twente), Hendrik Jan Bökkers (Salland), Fieke Gosselaar (Groningen), Else Klomps (Achterhoek), Jessica Bonnema (Drenthe) en Christine Mulder (Stellingwerven). ‘De gedichten zijn inmiddels ingesproken door o.a. Finkers en Bökkers’, aldus voorzitter van Levende Talen Nedersaksisch Mirjam Günther. ‘We zijn druk bezig om er tof lesmateriaal bij te ontwikkelen’.
Bijpassende illustraties
Julia van den Berg maakte de prachtige illustraties. Ze heeft de sfeer van de gedichten goed gevangen en voor elke leeftijd iets passends gemaakt bij de gedichten met titels: Op de fietse, Naobers, Schat, Feest, Thoesdier en Wodt et weer wat.
Assosjearret it brein positive dingen mei de Fryske taal, of dochs earder mei de Nederlânske taal? En hoe sit dat dan mei negative dingen? Dr. Hielke Vriesendorp fan de Fryske Akademy en de Universiteit Utert freget de help fan 400 Frysktaligen, binnen en bûten de provinsje Fryslân, en fan 400 net-Frysktaligen om dit te ûndersykjen.
Vriesendorp ûntwikkele in online eksperimint, dat de ûnderbewuste hâldingen mjit oangeande it Frysk en it Nederlânsk mei de help fan in sorteartaak. De dielnimmer krijt plaatsjes en wurden te sjen dy’t posityf of negatyf binne, en wurden dy’t Frysk of Nederlânsk binne. De keppeling tusken de plaatsjes en wurden kin sjen litte oft it brein ûnderbewust Frysk of Nederlânsk mear mei positive (of just negative) dingen assosjearret, en lit dêrmei ûnderbewuste foaroardielen sjen.
It eksperimint duorret 10-15 minuten en oan de ein fan it ûndersyk krijt elke dielnimmer de eigen resultaten te sjen. Dêrmei kin in ynskatting makke wurde fan de eigen ûnbewuste foarkar. Vriesendorp hopet op safolle mooglik dielnimmers, om dêrmei in folsleiner ynsjoch te krijen yn de foaroardielen oer it Frysk en it Nederlânsk, sawol by Friezen en Frysktaligen sels as by net-Friezen en net-Frysktaligen.
Oer Hielke Vriesendorp
Dr. Hielke Vriesendorp is ûndersiker by de Fryske Akademy en bestudearret ymplisite hâldingen oangeande it Frysk en Nederlânsk. Op de Universiteit Utert is Vriesendorp wurksum as dosint Ingelske taalkunde en as dosint op it mêd fan ûndersyksmetoaden, statistyk en taalfariaasje.
Over de Fryske Akademy
De Fryske Akademy docht, dielt en fasilitearret al 85 jier it wittenskiplik ûndersyk nei de Fryske kasus yn ynternasjonaal en multydissiplinêr perspektyf. De fokus leit dêrby op taal en meartaligens, skiednis en erfgoed, de minske en syn omjouwing en de ûntwikkeling fan digitale ynfrastruktueren, it leafst yn dwersferbân en yn komparatyf perspektyf.
De provinsje sil op 19 juny beslute oer de taalnota ‘Fansels Frysk’. Dêr steane moaie plannen yn. Dy kinne it Frysk foarút helpe. Mar deputearre steaten hawwe it jild der net foar oer. Se wolle sels besunigje. Dêrtroch steane de ambysjes faai. Tekenje en ferspried dêrom de petysje fan de Rie foar de Fryske Beweging, dy’t it EBLT stipet, en lit jo lûd hearre. Provinsje, kear dit op!
Kearn fan it nije taalbelied is, dat de taalfitaliteit stipe wurde moat. Mar it taalkado en tydskrift ‘Heit & mem’ reitsje in grut part fan de subsydzje kwyt. Beide binne bedoeld om âlden oan te moedigjen de Fryske taal oan harren bern troch te jaan. Mercator, dy’t de provinsje helpt om Europeesk ûndersyksjild nei de provinsje te heljen foar taalûndersyk, ferliest sels de folsleine strukturele subsydzje. De Stellingwarver Schrieversronte wurdt flink koarten op de subsydzje, en sawol de Fryske Rie as de Rie foar de Fryske Beweging rikke al harren jild kwyt. Ek oare besunigingen binne net te rymjen mei de ambysjes foar taalfitaliteit.
De provinsje hat ferskate finansjele tafallers hân, mar hâldt no ynienen de hân op de ponge. Yn 2026 is der wer jild. Dêrom freegje wy:
Provinsjale steaten soene beslute moatte om no net te besunigjen, mar de tafallers te brûken.
Praat earst mei de belutsen organisaasjes om te sjen, hoe’t se mei de provinsje ta in oplossing komme kinne. Want dat is oant no ta noch net bard!
Tekenje de petysje
Alle Fryske organisaasjes, wêrûnder it EBLT, lûke tegearre op om dit te kearen. Jo stim hjiryn is och sa wichtich. It lêste wurd is oan Provinsjale Steaten. Lit jo lûd heare en tekenje de petysje: https://www.petities.com/besunigings_op_it_frysk_fan_tafel
Tresoar en de Freonen fan Tresoar stimulearje in nije generaasje ûndersikers fan de Fryske skiednis, literatuer, kultuer en/of letterkunde. Mei inoar hawwe sy it Tresoar Fellowship ynsteld. Elk jier wurdt in stipendium beskikber steld oan in jonge akademikus út binnen- of bûtenlân. Dêr kin in ynnovatyf ûndersyksprojekt fan maksimaal trije moannen mei stipe wurde.
Kandidaten fan alle dissiplines en nasjonaliteiten binne wolkom.Alle ynteressearren foar it jier 2025 kinne fan no ôf in útstel yntsjinje.
Betingsten
De Tresoar Fellow is in ôfstudearre akademikus dy’t heart by in nije generaasje ûndersikers (dat wol sizze ôfstudearre nei 1 jannewaris 2014)
Fan de Fellow wurdt ferwachte dat hy/sy fernijend ûndersyk docht nei in (diel)ûnderwerp út ien fan de haadtema’s fan Tresoar (sjoch hjirûnder) en dêrby aktyf gebrûk makket fan de kolleksje fan Tresoar
De Fellow jout in publykslêzing yn Tresoar
De Fellow skriuwt in artikel oer de resultaten fan it ûndersyk en biedt dat oan by ien fan de Fryske wittenskiplike tydskriften, lykas Us Wurk of De Vrije Fries
By dizze en oare publikaasjes dy’t fuortkomme út it fellowship wurdt fermelding fan it Tresoar Fellowship ferwachte
Haadtema’s
Tresoar ûntwikkelet syn kolleksje fan in oantal haadtema’s út: Fryske skiednis, Fryske literatuer, of Fryske kultuer. Tresoar en de Freonen fan Tresoar kinne in foarkar foar ien fan de tema’s útsprekke.
Nei it sukses fan it ‘Winterboek’, dat útkaam yn de hjerst fan 2022, is no it ‘Simmerboek’ ferskynd! Ek it Simmerboek sit wer fol mei ferhaaltsjes, gedichtsjes, ferskes, spultsjes en nifelwurkjes, foar bern fan 2 o/m 6 jier. Alle ferhaaltsjes en gedichtsjes binne spesjaal skreaun foar dit Simmerboek.
Oer it boek
De skriuwers dy’t dêroan meiwurke ha, binne: Riemkje Pitstra, Geartsje Douma, Berber Spliethoff en Reina&Greetje. De yllustraasjes yn it Simmerboek binne makke troch: Anna Sikkes, Luuk Klazenga, Aart Cornelissen, Berber van den Brink en Marije Koelewijn. Omdat yn it boek in soad spultsjes en nifelwurkjes te finen binne, is it in moai ‘dochboek’, bygelyks foar yn ’e simmerfakânsje. It boek is foar € 9,99 te keap fia websjop.afuk.frl en fansels ek yn de Afûk-winkel yn Ljouwert.
Foarlêsmoarn
Op freed 14 juny fan 10.30-11.30 oere wurdt yn de Afûk-winkel de ‘Simmermoarn mei Tomke’ organisearre foar bern fan 2 o/m 6 jier. Der wurdt dan foarlêzen út it Simmerboek en de bern kinne in moai nifelwurkje meitsje. Miskien wurdt it wol wat leuks foar heitedei! Fansels is Tomke der ek by en kinne de bern mei him op ’e foto.
Oanmelde foar de foarlêsmoarn kin troch in mailtsje te stjoeren nei ynfo@tomke.frl, mei dêryn de namme(n) en leeftiid fan it/de bern.
Tegearre mei IVN (Instituut Voor Natuureducatie) hat de Afûk in nije ynteraktive sykplaat ûntwikkele fan Keimpe de Krokodil, oer it tema ‘greide en boulân’. Yn dy sykplaat komme in soad fûgels foar, lykas de ljurk en de skries, mar ek wurden lykas aaisykje en neisoarch komme oan bod. Mei de ynteraktive sykplaat wolle IVN en de Afûk bern bewust meitsje fan al it libben yn de greiden en boulannen fan Fryslân. Boppedat leare bern sa op in boartlike wize de Fryske wurden.
“It is dochs te gek dat bern wol witte watfoar bisten der yn de jungle yn Afrika libje, mar net de fûgels yn harren eigen omjouwing kenne?”, seit Pyke Kroes fan IVN. “Mei de sykplaat wolle wy dêr op in boartlike wize feroaring yn bringe, tegearre mei Keimpe.” Keimpe de Krokodil belibbet syn aventoeren yn it Frysk. Hy is gek op lêzen, want troch te lêzen kinst de moaiste aventoeren belibje en alderhande dingen ûntdekke.
Lansearring mei Eke Folkerts
De lansearring fan de nijste ynteraktive sykplaat mei Keimpe de Krokodil is op tongersdei 13 juny 2024. Om 12.30 oere sil deputearre Eke Folkerts op CBS It Fûnemint yn Wommels de sykplaat by de skoalbern lansearje. Folkerts giet mei de bern fan groep 1a op ’e siik nei de ôfbyldingen op de plaat by 20 Fryske wurden dy’t passe by greide en boulân. De groep hat foarôfgeand oan dizze dei ek it ‘ontdekpad’ dien fan Pykje Fjouwer en opdrachten makke by it ferhaal, dus sy sitte al hielendal yn it tema natoer.
Keimpe de Krokodil
Bern fan 4 oant en mei 8 jier kenne Keimpe miskien al. Keimpe de Krokodil stiet foar lêspromoasje yn it Frysk, thús en op skoalle. Hy helpt by it Frysk lêzen en it fergrutsjen fan de Fryske wurdskat. Der binne al 35 ynteraktive sykplaten mei Keimpe makke oer alderhande tema’s. Op de sykplaten speure de bern nei ôfbyldingen by Fryske wurden en fansels hat Keimpe de Krokodil himsels ek ferstoppe yn de plaat. Alle sykplaten binne te finen yn de metoade Spoar 8 . Keimpe hat ek syn eigen sykboek: Wêr is Keimpe?.
De nijste ynteraktive Keimpe-sykplaat ‘Greide en boulân’ is foar de learkrêften fan basisskoallen te finen yn de metoade Spoar 8 en foar elkenien op: www.keimpe.frl.
Noch in pear dagen en dan kinne wy stimme foar de Europeeske ferkiezings op 6 juny. Op de kandidatelisten stean ek in oantal Fryske kandidaten. Trije kandidaten op kânsrike plakken, listlûker Anja Haga fan de ChristenUnie, om Raquel García Hermida-Van Der Walle fan D66 (#2) en Sjoerd Wijnsma fan it CDA (#5), gongen op tongersdei 23 maaie yn Kafee de Gouden Leeuw yn petear mei petearlieder Onno Falkena en fansels it oanwêzige publyk. Wat wolle sy foar Fryslân berikke yn de EU? En sjogge se ek kânsen om de posysje fan minderheidstalen te fersterkjen? De jûn waard organisearre op 23 maaie troch it EBLT yn gearwurking mei it Mercator Europeesk Kennissintrum.
Minderheidstalen op de aginda
De Fryske kandidaat-Europarlemintariërs Anja Haga (CU), Raquel Garcia Hermida-van der Walle (D66) en Sjoerd Wijnsma (CDA) wolle harren alle trije yn Brussel ynspanne foar it Frysk en oare minderheidstalen. As it oan harren leit krije minderheidstalen in fêst plak op de Europeeske aginda en as it heal kin ek in eigen begruttingspost. Ek soe it makliker wurde moatte foar lytse organisaasjes en ek foar lytsere talen om jild oan te freegjen foar projekten. Dat is no in toer, omdat projekten yn lytse talen konkurrearje moatte mei oanfragen foar projekten yn grutte steatstalen.
Mar ferskillen tusken de kandidaten binne der ek. Wylst Wijnsma pleitet foar in ‘realistyske green deal’ mei helbere doelen foar boeren en mobiliteit, wolle Haga en Garcia Hermida-van der Walle fol faasje foarút mei it Europeeske belied op it mêd fan bioferskaat en klimaat. It EBLT helle de trije gadingmakkers nei kafee De Gouden Liuw yn Ljouwert foar in goed petear oer it Frysk, lânbou, mobiliteit en polarisaasje. Op dizze moeting yn in goed besocht kafee koe ek it publyk frijút fragen stelle oan de trije kandidaten.
Europeeske ferkiezings
Op 6 juny binne de ferkiezings foar it Europeesk Parlemint. Nederlân kin dy dei kieze foar 31 Europarlemintariërs, dy’t foar fiif jier in sit hawwe sille. Stimburo’s binne tongersdei 6 juny iepen tusken 7:30 en 21:00 oere.
