Nederland is een erkende taal rijker geworden. Op 1 juli is het Papiaments erkend in Europees Nederland onder deel II van het Europees Handvest voor Regionale talen of Minderheidstalen. Het Papiamentu op Bonaire was in januari al erkend onder deel III, waar het Fries ook onder erkend is. Onder deel II zijn het Nedersaksisch, Limburgs, Jiddisch en de talen van Sinti en Roma tevens erkend.
Nederlân is in erkende taal riker wurden. Op 1 july is it Papiamintsk erkend yn Europeesk Nederlân ûnder diel II fan it Europeesk Hânfêst foar Regionale talen of Minderheidstalen. It Papiamentu op Bonêre wie yn jannewaris al erkend ûnder diel III, dêr ‘t it Frysk ek ûnder erkend is. Under diel II binne ek it Nedersaksysk, Limboarchsk, Jiddysk en de talen fan Sinti en Roma erkend.
Het spreken van Papiaments is voor de sprekers van de taal van groot belang voor het uitdrukken van hun identiteit en cultuur. Daarom is het belangrijk om het Papiaments te beschermen voor huidige en toekomstige generaties sprekers.
Rijksoverheid
Pad naar erkenning
De inzet van Stichting SPLIKA en Fundashon Akademia Papiamentu in het bijzonder leidde in 2021 tot de Bestuursafspraak Papiaments op Bonaire, Akuerdo intergubernamentalpa idioma papiamentu. Een van de doelen van deze bestuursafspraak was de erkenning onder het Europees Handvest, zowel op Bonaire als in Europees Nederland.
De ynset fan Stichting SPLIKA en Fundashon Akademia Papiamentu yn it bysûnder late yn 2021 ta de Bestjoersôfspraak Papiamentu op Bonêre, Akuerdo yntergubernamentalpa idioma papiamentu. Ien fan de doelen fan dy bestjoersôfspraak wie de erkenning ûnder it Europeesk Hânfêst, sawol op Bonêre as yn Europeesk Nederlân.
Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden
Het Europees Handvest is een verdrag van de Raad van Europa waarmee landen de rijkdom van regionale talen of minderheidstalen erkennen en het gebruik van de talen beschermen en bevorderen. Talen kunnen erkend worden onder deel II of deel II en III van het Europees Handvest.
It Europeesk Hânfêst is in ferdrach fan de Ried fan Europa dêr ’t lannen de rykdom fan regionale talen of minderheidstalen mei erkenne en it brûken fan de talen beskermje en befoarderje. Talen kinne erkend wurde ûnder diel II of diel II en III fan it Europeesk Hânfêst.
Onder deel II onderschrijven landen algemene doelstellingen, zoals “de erkenning van [de talen] als uiting van culturele rijkdom” of “de vergemakkelijking en/of aanmoediging van het gebruik van [de talen], in gesproken en geschreven vorm, in het openbare en het particuliere leven.”
Under diel II ûnderskriuwe lannen algemiene doelstellings, lykas “de erkenning fan [de talen] as utering fan kulturele rykdom” of “it makliker meitsjen en / of oanmoedigjen fan it brûken fan [de talen], yn sprutsen en skreaune foarm, yn it iepenbiere en it partikuliere libben.”
Onder deel III worden minstens 35 concrete maatregelen erkend over het gebruik van een taal in bijvoorbeeld onderwijs, rechtsverkeer, bestuurlijk verkeer, media en de culturele sector.
Under diel III wurde op syn minst 35 konkrete maatregels erkend oer it brûken fan in taal yn bygelyks ûnderwiis, rjochtsferkear, bestjoerlik ferkear, media en de kulturele sektor.
“Papiaments wordt op Bonaire door velen beschouwd als een levend monument voor culturele identiteit en de duurzaamheid van overlevenden die uit dat donkere hoofdstuk in onze menselijke geschiedenis zijn geboren. Vanzelfsprekend is Papiaments voor degenen die op de eilanden zijn geboren of er vandaan komen een onmiskenbaar erfgoed, een fundament van de cultuur, maar bovenal een zeer geliefde taal onder de moedertaalsprekers en de diaspora. Laten we niet vergeten dat elke taal, hoe klein ook, een hoeksteen is van ons gedeelde menselijke erfgoed. Door bedreigde talen te beschermen en te vieren, bevestigen we onze toewijding aan een Europa dat diversiteit waardeert, culturele verschillen respecteert en de talloze stemmen koestert die bijdragen aan het verhaal ervan.”
Taheakjen Papiamentu op Bonêre oan it Europeesk Hânfêst foar regionale en minderheidstalen is in histoaryske stap
It Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) is der wiis mei dat minister Hanke Bruins Slot fan Bûtenlânske Saken it Papiamentu op Bonêre oanmeld hat by de Ried fan Europa yn Straatsburch as beskerme taal neffens haadstik III fan it Europeesk Hânfêst foar regionale en minderheidstalen. It is foar it earst sûnt 1997 dat Nederlân in ‘nije’ taal oan it ferdrach taheakke hat. It Papiamentu en it Frysk binne no tegearre de iennichste minderheidstalen fan Nederlân mei beskerming ûnder haadstik III. De oare erkende talen ̶ it Nedersaksysk, Limboarchsk, Jiddysk en de talen fan Sinti en Roma ̶ hawwe in ‘lichtere’ beskerming neffens haadstik II, sûnder ferplichtings foar bygelyks it brûken fan de talen by oerheid of de rjochtbank .
Paad nei erkenning
It ynskriuwen fan it Papiamentu yn it ferdrach lit sjen dat it Europeesk Hânfêst gjin statysk dokumint is, mar in dokumint dat je feroarje en oanpasse kinne oan de 21ste iuw en ek oan it ferlet fan de sprekkers fan de minderheidstalen. It EBLT is sûnt 2014 aktyf belutsen by de striid fan de Papiamentu-sprekkers op Bonêre en yn Nederlân foar in bettere beskerming fan harren taal. Papiamentu-organisaasje SPLIKA is sûnt 2014 in warber en wurdearre lid fan it EBLT en ek de Fundashon Akademia Papiamentu fan Bonêre brocht troch de jierren hinne ferskate wurkbesites oan Fryslân om harren fierder te ferdjipjen yn de mooglikheden en de wurking fan it Hânfêst.
It Hânfêst kaam foar Bonêre yn byld doe’t it eilân yn 2010 in Nederlânske gemeente (‘openbaar lichaam’) waard. It troch Nederlân ûndertekene en ratifisearre Hânfêst waard neffens de Ried fan Europa dêrtroch ek fan tapassing op de trije BES-eilannen. Nederlân hat no foar it Papiamintsk kêsten ratifisearre op it mêd fan ûnderwiis, rjochtsferkear, iepenbier bestjoer en iepenbiere tsjinsten, media, kulturele aktiviteiten en ekonomysk en sosjaal libben.
Maatregels
Troch de ûndertekening fan it Hânfest wurdt Den Haach no, mei de selsstannige lannen Aruba en Curaçao, ferantwurdlik foar de beskerming en befoardering fan it Papiamintsk. De ratifikaasje betsjut dat de situaasje fan it Papiamintsk om de fiif jier hifke wurdt troch in ûnôfhinklike kommisje fan saakkundigen en dat organisaasjes fan Papiamentu-sprekkers harren fyzje en winsken ynbringe kinne by de Ried fan Europa.
Nederlân sil no ûnder oare maatregels nimme moatte om it Papiamintsk mear romte te jaan yn it ûnderwiis. It tal lesoeren yn it primêr ûnderwiis yn it Papiamintsk is op oantrunen fan it ministearje fan O.C. en W. werombrocht sûnt Bonêre in iepenbier lichaam fan Nederlân is. Troch it ûndertekenjen fan it Hânfêst ûntstiet der in nije situaasje. Nederlân is no ferplichte primêr ûnderwiis yn it Papiamintsk te bieden. Dat betsjut dat dêr ek learmiddels, meiwurkers en jild foar útlutsen wurde moat.
Fan inoar leare
Mei it Papiamintsk as twadde taal ûnder haadstik III lizze der ek mooglikheden foar Fryslân en Bonêre om op te arbeidzjen en om fan inoar te learen. Guon saken binne yn Fryslân better regele, lykas it beropstoaniel yn eigen taal, mar Fryslân kin wer fan Bonêre leare wêr’t it giet om it plak fan de minderheidstaal op de rjochtbank. Papiamentu-sprekkers hawwe it rjocht om prosedueres folslein yn eigen taal te fieren, wylst Friezen al bliid wêze meie as it harren slagget om de eigen taal prate te kinnen.
Wurkje mei it Europeeske Hânfêst foar regionale talen en minderheidstalen is in saak fan de lange azem, mar kin ek tige weardefol wêze. Hieltiid kritysker rapportaazjes fan de Ried fan Europa hawwe der mei ta laat dat de KNAW okkerdeis advisearre om sa gau mooglik wer in selsstannige universitêre stúdzjerjochting Frysk te begjinnen. It Hânfêst bewekket in ûndergrins en wol tagelikertiid minderheden en de Ryksoerheid stimulearje om yn oparbeidzjen de minderheidstalen te ûntwikkeljen en te befoarderjen.
Lokwinsk
It EBLT wol SPLIKA, de Fundashon Akademia Papiamentu en de Papiamentu-taalmienskip fan herte lokwinskje en ek sukses winskje by de realisaasje fan alle ôfspraken út it Hânfêst. It lidmaatskip fan SPLIKA en de noflike kontakten mei Bonêre hawwe it wurk fan it EBLT in ekstra diminsje jûn. It EBLT sjocht út nei it ferdjipjen fan de gearwurking yn dizze fase en seit dêrom jitris pabien!
Het EBLT feliciteert SPLIKA en de Fundashon Akademia Papiamentu met erkenning Papiamentu
toevoeging Papiamentu op Bonaire aan het Europees Handvest voor regionale en minderheidstalen is een historische stap
Het Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) is er blij mee dat minister Hanke Bruins Slot van Buitenlandse Zaken het Papiamentu op Bonaire heeft aangemeld bij de Raad van Europa. Het is voor het eerst sinds 1997 dat Nederland een ‘nieuwe’ taal aan het verdrag heeft toegevoegd. Het Papiamentu en het Fries zijn nu samen de enige minderheidstalen van Nederland met bescherming onder hoofdstuk III. De andere erkende talen ̶ het Nedersaksisch, Limburgs, Jiddisch en de talen van Sinti en Roma ̶ hebben een `lichtere’ bescherming volgens hoofdstuk II, zonder verplichtingen voor bijvoorbeeld het gebruik van de talen bij overheid of de rechtbank.
Weg naar erkenning
Het inschrijven van het Papiamentu in het verdrag laat zien dat het Europees Handvest geen statisch document is, maar een document dat je kunt veranderen en aanpassen aan de 21ste eeuw en ook aan de behoeften van de sprekers van de minderheidstalen. Het EBLT is sinds 2014 actief betrokken bij de strijd van Papiamentu-sprekers op Bonaire en in Nederland voor een betere bescherming van hun taal. Papiamentu-organisatie SPLIKA is sinds 2014 een actief en gewaardeerd lid van het EBLT en ook de Fundashon Akademia Papiamentu van Bonaire gebracht door de jaren heen verschillende werkbezoeken aan Fryslân om zich verder te verdiepen in de mogelijkheden en de werking van het Handvest.
Het Handvest kwam voor Bonaire in beeld toen het eiland in 2010 een Nederlandse gemeente (`openbaar lichaam’) werd. Het door Nederland ondertekende en geratificeerde Handvest werd volgens de Raad van Europa hierdoor ook van toepassing op de drie BES-eilanden. Nederland heeft nu voor het Papiaments artikelen geratificeerd op het gebied van onderwijs, rechtsverkeer, openbaar bestuur en openbare diensten, media, culturele activiteiten en economisch en sociaal leven.
Maatregelen
Door de ondertekening van het Handvest wordt Den Haag nu, met de zelfstandige landen Aruba en Curaçao, verantwoordelijk voor de bescherming en bevordering van het Papiaments. De ratificatie betekent dat de situatie van het Papiaments elke vijf jaar wordt getoetst door een onafhankelijke commissie fan experts en dat organisaties van Papiamentu-sprekers hun visie en wensen in kunnen brengen bij de Raad van Europa.
Nederland zal nu onder andere maatregelen moeten nemen om het Papiaments meer ruimte te geven in het onderwijs. Het aantal lesuren in het primair onderwijs in het Papiaments is op aandringen van het ministerie van O.C. en W. teruggebracht sinds Bonaire een openbaar lichaam van Nederland is. Door het ondertekenen van het Handvest ontstaat er een nieuwe situatie. Nederland is nu verplicht primair onderwijs in het Papiaments te bieden. Dat betekent dat daar ook leermiddelen, medewerkers en geld voor moet worden uitgetrokken.
Van elkaar leren
Met het Papiaments als tweede taal onder hoofdstuk III liggen er ook mogelijkheden voor Fryslân en Bonaire om samen te werken en van elkaar te leren. Sommige zaken zijn in Fryslân beter geregeld, zoals het beroepstoneel in eigen taal, maar Fryslân kan weer van Bonaire leren als het gaat om de plek van de minderheidstaal op de rechtbank. Papiamentu-sprekers hebben het recht om procedures volledig in eigen taal te voeren, terwijl Friezen al blij mogen zijn als het hen lukt om de eigen taal te kunnen spreken.
Werken met het Europese Handvest voor regionale talen en minderheidstalen is een zaak van de lange adem, maar kan ook erg waardevol zijn. Steeds kritischere rapportages van de Raad van Europa hebben er mede toe geleid dat de KNAW onlangs adviseerde om zo snel mogelijk weer een zelfstandige universitaire studierichting Fries te beginnen. Het Handvest waakt over een ondergrens en wil tegelijkertijd minderheden en de Rijksoverheid stimuleren om in samenwerking de minderheidstalen te ontwikkelen en te bevorderen.
Felicitaties
Het EBLT wil SPLIKA , de Fundashon Akademia Papiamentu en de Papiamentu-taalgemeenschap van harte feliciteren en ook succes wensen bij de realisatie van alle afspraken uit het Handvest. Het lidmaatschap van SPLIKA en de aangename contacten met Bonaire hebben het werk van het EBLT een extra dimensie gegeven. Het EBLT kijkt uit naar het verdiepen van de samenwerking in deze fase en zegt daarom nogmaals pabien!
Relato di prensa skirbí pa Elsmarie Beukenboom – presidente di Fundashion Akademia Papiamentu
Despues di diessinku aña ku Boneiru a pidi gobièrnu hulandes pa pone papiamentu di Boneiru aplikabel den e Karta Oropeo di idioma regional òf idioma di minoria, dia 22 di yanüari 2024 por fin a kumpli ku e petishon ei.
Ku un moshon di 22 di desèmber 2009 Konseho Insular di Boneiru ta pidi gobièrnu hulandes pa pone papiamentu di Boneiru aplikabel den e Karta Oropeo di idioma regional òf idioma di minoria.
Despues di diessinku aña di negosashon intensivo hibá pa Fudashon Akademia Papiamentu i SPLIKA di Hulanda a logra ku awor, meskos ku fris di Hulanda, papiamentu tambe ta den Karta Europeo di idioma regional òf idioma di minoria riba lista di Konseho di Oropa.
For di awor Den Haag ta koresponsabel pa protekshon i promoshon di papiamentu i e tambe por traha maneho pa nos idioma.
Kada sinku aña, gobernashon hulandes tin ku informá Konseho di Oropa kiko nan a hasi pa promové i protehá papiamentu. NGOnan lokal tambe por tene ekspertonan di Konseho di Oropa na altura kon segun nan e proseso ta baiendo.
A kompremeté ku diferente punto tin i kada un tin su karga.
Por ehèmpel edukashon. Hulanda ta kompremeté di hasi posibel pa ofresé edukashon primario na papiamentu.
Hulanda ta komprometé ku lo pone rekurso finansiero disponibel pa personal i material edukativo.
Tambe e Karta ta garantisá ku lo bin edukashon tokante historia i kultura di Boneiru na nos skolnan primario.
Hulanda a firma ku e lo garantisá ku den korte wes, riba petishon di un di e partidonan, lo hiba e huisio na papiamentu.
Tambe Hulanda lo oponé aktivamente kontra práktikanan unda ta deskurashá uso di papiamentu den gremio sosial i ekonómiko.
Ku rekonesementu di papiamentu bou di Parti III di Karta Oropeo di idioma regional òf idioma di minoria a keda demostrá ku trabou duru i konsistente i trahando huntu ku gobièrnu di Boneiru i su ámtenarnan riba un meta komún ta duna fruta.
Direktiva di Fundashon Akademia Papiamentu ta felisitá pueblo di Boneiru ku e logro akí. Danki na SPLIKA di Hulanda pa nan apoyo durante tur e añanan i tambe na Europeesk Büro voor Lytse Talen pa a sostené nos.
Papiamentu beschermd als minderheidstaal
Persbericht geschreven door Elsmarie Beukenboom – voorzitter van Fundashion Akademia Papiamentu
In een Motie van 22 december 2009 riep de Eilandsraad van Bonaire de Nederlandse regering op om het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden voor het Papiaments op Bonaire toepasselijk te verklaren. We zijn nu 15 jaar verder.
Na een intensief onderhandelen hebben Akademia Papiamentu en SPLIKA dit doel weten te verwezenlijken. Op 22 januari 2024 is bij het Secretariaat-Generaal van de Raad van Europa een brief van de Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken binnen gekomen waarin het Koninkrijk der Nederlanden verklaart het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden van toepassing te maken voor het Papiamentu op Bonaire.
Door de ondertekening van het Handvest wordt ‘Den Haag’ mede verantwoordelijk voor de bescherming en bevordering van het Papiaments. Elke vijf jaar zal de Nederlandse regering verantwoording moeten afleggen aan de Raad van Europa over de effectiviteit van de maatregelen om de taal te bevorderen en beschermen. De lokale NGO’s kunnen bij de experts van de Raad van Europa ook hun visie op de voortgang van dit proces neerleggen.
Nederland zal nu maatregelen moeten nemen die in het mogelijk maken om primair onderwijs te bieden in het Papiaments. Het Handvest maakt ook duidelijk dat dit geen vrijblijvende opgave is. Wanneer een staat zich ertoe verbindt te garanderen dat een regionale taal of taal van een minderheid wordt onderwezen, moet zij ervoor zorgen dat de noodzakelijke middelen beschikbaar zijn in termen van financiën, personeel en onderwijsmiddelen (zo stelt het explainatory report). Ook zal er vanuit Den Haag beleid moeten komen om onderwijs in de geschiedenis en cultuur van Bonaire te waarborgen.
In strafrechtelijke, civiele en administratieve procedures heeft Nederland nu onderschreven te garanderen dat de rechters, op verzoek van een van de partijen, de procedure te voeren in het Papiaments.
Ook zal Nederland zich actief moeten verzetten tegen praktijken gericht op ontmoediging van het gebruik van een regionale taal of taal van een minderheid in verband met economische of sociale activiteiten.
Met de erkenning van het Papiaments onder deel III is duidelijk geworden dat het taalbeleid in Nederland geen beklonken zaak is, maar dat door gezamenlijk optrekken van non-gouvernementele organisaties, wetenschappers en lokale overheden, vernieuwing en verbetering van de positie van regionale talen bewerkstelligd kan worden.
Wij feliciteren de bevolking van Bonaire en de bestuursleden van Stichting Akademia Papiamentu. Aan stichting SPLIKA, gevestigd in Nederland, een woord van dank. Samen hadden wij opgetrokken om dit te realiseren. Ook een woord van dank voor het Europeesk Büro voor Lytse Talen voor hun steun.
Het Limburgs moet dezelfde status als het Fries krijgen om te zorgen dat de overheid haar rol als voortrekker van Limburgs taalbeleid vervult en als beschermer en promotor van de taal actie onderneemt en adequate financiering beschikbaar stelt.
Dat is de oproep in de open brief gestuurd aan het Limburgs Parlement van de samenwerkende Limburgse taalorganisaties gebundeld in het Hoes veur ’t Limburgs. De organisaties roepen het parlement op het Limburgs als speerpunt in het coalitieakkoord op te nemen om te zorgen dat het Limburgs met al zijn dialecten niet verloren gaat.
Europees Handvest
De organisaties willen dat de Limburgse overheid in onderhandeling gaat met de nationale overheid en samen met de taalorganisaties en maatschappelijke partners een aanvraag voor Deel III erkenning van het Limburgs onder het Europees Handvest opstelt vóór 1 december 2024. Het Fries heeft deze erkenning al en binnenkort ook het Papiaments. Alhoewel het Limburgs 25 jaar geleden onder Deel II van het Handvest is erkend blijkt dat een verdere erkenning noodzakelijk is om te zorgen dat de overheid in actie komt om de taal te beschermen en promoten.
ConvenantLimburgs
Dit jaar wordt ook met de nationale overheid onderhandeld over een nieuw Convenant. De organisaties willen dat de provincie en de nationale overheid in dat Convenant nu al sommige van de meest urgente zaken regelen, zoals het gebruik van het Limburgs als klassikale voertaal naast het Nederlands in de kinderopvang, een prominentere plaats voor het Limburgs als voertaal in de regionale media, samenwerking met de Limburgse gemeenten voor een lokaal plan van aanpak om het Limburgs te stimuleren en tweetalige plaatsnaamborden in de provincie.
Hoes veur ’t Limburgs
De Limburgse taalorganisaties gebundeld in het Hoes veur ’t Limburgs wijzen het Limburgs Parlement erop dat het van groot belang is dat de overheid nu zonder verder uitstel maatregelen neemt om de Limburgse taal met al haar dialecten te normaliseren en stimuleren om ervoor te zorgen dat de taal in deze en de komende generaties niet verloren gaat.
Deze open brief aan het Limburgs Parlement is ondertekend door alle samenwerkende Limburgse taalorganisaties die hun krachten gebundeld hebben in het Hoes veur ’t Limburgs.
Raod veur ’t Limburgs, Limbörgse Academie, Veldeke Limburg, Levende talen Limburgs, Willy Dols Stichting, Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde, het 3M-project en Prof. De. L. Cornips (bijzonder hoogleraar Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht).
Op 11 maart is de bestjoersôfspraak foar it Papiamintsk op Bonaire/ Akuerdo intergubernamentalpa idioma papiamentu na Boneiru ûndertekene. De bestjoersôfspraak is in mylpeal foar it Papiamintsk en Bonaire. Papiamentu stiet nammentlik as oarspronklike taal op Bonaire ûnder tanimmende druk fan oare talen. De beskerming fan de taal is dêrom fan grut belang. De ynset fan Stichting SPLIKA en Fundashon Akademia Papiamentu yn it bysûnder hawwe ta de bestjoersôfspraak laat.
Mei de bestjoersôfspraak wolle de ûndertekeners it Papiamentu op Bonaire stypje en befoarderje. Yn de bestjoersôfspraak wurd ûnder oare erkend dat it Papiamentu histoarysk ferbûn is oan Bonaire en dat de taal fan wêzentlik belang is foar it belibjen en útdragen fan de eigen identiteit fan de sprekkers. Der wurde ambysjes beskreaun om de posysje fan de taal te ferbetterjen. Op skoalle bygelyks, dêr’t learlingen nei 2030 allegearre it lêzen yn ‘e macht hawwe moatte.
Undertekening
De bestjoersôfspraak is ûndertekene troch demisjonêr minister Kajsa Ollongren (BZK) en deputearren Nina den Heyer fan it Openbaar Lichaam Bonaire (OLB). Minister Ollongren die dat ek út namme fan de ministers Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Arie Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) en steatssekretaris Raymond Knops fan BZK. Der sil regelmjittich oerlis plakhawwe tusken de partijen foar de útfiering fan de bestjoersôfspraak.
Minister Ollongren: “Taal is belangrijk voor ons allemaal. Het maakt ons mede tot wie we zijn. Mede dankzij onze taal horen we ook bij een bepaald land of een bepaalde groep. Het Papiaments staat onder druk van de andere talen op Bonaire. Daarom is deze afspraak belangrijk. Het vormt een belangrijke aanvulling op bestaande wetgeving.”
Fierdere erkenning
Fierders wurdt de ambysje útsprutsen om de mooglike rûte út te setten om Papiamintsk te erkennen ûnder it Europeesk Hânfêst foar regionale talen of minderheidstalen. Dat is ek in winsk ek fan Stichting SPLIKA, dy’t dwaande is om dy erkenning fan it Papiamintsk ûnder diel II mooglik te meitsjen. Nederlân hat yn it Europeesk Hânfêst it Frysk, Limboarchsk, Nedersaksysk, Jiddysk en Romanes erkend. It Frysk is as iennichste ek ûnder diel III erkend.
Onlangs verscheen de rapportage van een recent Taalunie-onderzoek naar de Staat van het Nederlands. Het staat er goed voor, het Nederlands hoort met 24 miljoen sprekers ‘bij de 40 grootste talen ter wereld’ – zij het als 40ste. Leuk om te weten. Maar er ontstond irritatie over het doodzwijgen van het Limburgs in het rapport. Respondenten zijn tot het Nederlands gerekend als zij ‘dialect’ spreken. Tot het laatste rekent de Taalunie kennelijk ook het Limburgs en noemt die taal niet, zeker niet als officieel erkende taal. Dat is in lijn met oude reflexen – de Taalunie wilde eerder al het Limburgs niet erkend zien.
Ook in het noorden en oosten van Nederland is er ongenoegen, want de Taalunie heeft het evenmin over het Nedersaksisch. Maar wij doen dat wel en willen net als de Limburgers ook onze taal expliciet in het onderzoek betrokken zien. Wij steunen de Limburgers in hun protest op http://www.petitie24.nl/petitie/1013/wij-spreken-limburgs.
Inmiddels kwam de Taalunie met sussende woorden: men wil praten met een selectie van verontruste personen die voor het Limburgs in de bres gesprongen zijn. Citaat: ‘De Taalunie vindt aandacht voor taalvariatie binnen Nederland en Vlaanderen van groot belang en wil deskundigen daar uiteraard bij betrekken.’
Dat belooft wat, zou je denken, maar dit is het punt natuurlijk niet. De Taalunie heeft iets recht te zetten. Ze moet het Nedersaksisch en Limburgs expliciet betrekken in het onderzoek. Het Europees Handvest van de Raad van Europa erkent immers het Limburgs en het Nedersaksisch als regionale talen en de Nederlandse overheid heeft dat handvest geratificeerd.
Hans Gerritsen & Henk Bloemhoff, voorzitter resp. secretaris van SONT (Streektaalorganisaties Nedersaksisch Taalgebied)
Goffe Jensma, Hoogleraar Friese Taal en Cultuur/Hoofd van het Bureau Groninger Taal en Cultuur
Froukje de Jong-Krap, voorzitter Europeesk Buro foar Lytse Talen
Met deuze petisy wil Stichting Bildts Aigene de Tweede Kamer frage om de Bildtse taal te erkinnen. Bilkerts binne trots op hur taal. ‘t Is de taal fan ôns hart en hoort bij ôns geskidenis, ôns indentiteit, ôns landskap en ôns mintaliteit. Teken dêrom deuze petisy!
‘t Bildts is gyn Frys, gyn Nederlâns, maar ‘n mingtaal met aigen idioom en woordeskat.
Op ‘t Bildt beleve wy ‘t Bildts as ‘n folweerdige taal.
Ons gemeente gaat an ‘t eand fan ‘t jaar op in ‘e gemeente Waadhoeke. Fuzys binne selden goed foor klaine talen.Om ‘t Bildts goed te beskermen is deur ôns gemeente en ‘e prevînsy Frysland an de minister froegen om ‘t Bildts de status fan offisjeel erkinde taal te geven. Dut fersoek is naar ôns mening onterecht ôfwezen.
Wij frage derom de Tweede Kamer as hoogste politike orgaan om sels nag ‘s goed naar ‘t Bildts te kiken, los fan foorspelbere advizen. Ons fersoek aan jou is: Erkin ôns taal.
Omrop Fryslân makke op 25 jannewaris in radio- en tv-reportaazje oer de Petysje fan Bildts Aigene.
Foto: Leeuwarder CourantOm het Bildts te ‘hoeden en noeden’ wil de gemeente de taal laten erkennen onder het EU Handvest voor minderheidstalen. Zo’n erkenning kan veel opleveren: bescherming, monitoring van de taal en een sterkere structuur van organisaties die zich met de taal bezighouden. Tegelijkertijd verplicht het de gemeente zelf ook om meer aan het Bildts te doen.
Begin 1999 was het feest in het noordoosten van Portugal, in en rond het kleine stadje Mirando do Douro. Een kleine gemeenschap van zo’n 10.000 mensen spreekt er Mirandees, een in de 12e eeuw ontstane taal. In ’99 werd de taal door het Portugees parlement officieel uitgeroepen tot tweede rijkstaal, zoals het Fries hier in Nederland. Continue reading “Met erkenning kan niemand nog om het Bildts heen”
