Tag: Frysk

Posted on

Feestlike oanbieding meartalige berneboeken Waadhoeke

Ofrûne moandei 14 april krigen learlingen fan basisskoalle It Bynt yn Winsum in Lêskiste mei Fryske berneboeken kado út hannen fan René de Vries, wethâlder fan de gemeente Waadhoeke, en Tialda Hoogeveen, Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân. It is de ôftraap fan in aksje wêryn’t alle skoallen fan de gemeente in fergeze Lêskiste oanbean krije. Yn de meartalige gemeente kin it fansels net oars as dat der kisten gearstald binne mei boeken yn it Frysk, Biltsk én Frjentsjertersk.

Berneboeke-ambassadeur Tialda Hoogeveen, wethâlder René de Vries en learlingen fan basisskoalle It Bynt mei de Lêskiste © Foto: Hoge Noorden / Jacob van Essen

Alle skoallen yn Waadhoeke in Lêstkiste

Njonken It Bynt krije dizze moanne ek de oare 28 basisskoallen, de trije skoallen foar fuortset ûnderwiis én de AZC-skoalle yn de gemeente in Lêskiste oanbean. De lêskisten binne beskikber steld troch de gemeente Waadhoeke, dêr’t Gerard de Jong meartalichheidskoördinator is. ‘Foorleze en leze, nije werelden ontdekke fia boeken, is och soa belangryk foor kines. ’t Raakt an alles: begripend leze, taalferriking, empathy, fantasy. ’t Belang fan leze en foorlezen worre is niet te overskatten. As gemeente wille wij dat graag stimulere. Wij binne d’r och soa wiis met dat de skoalen in deuze gemeente dat belang onderstreke, de ‘lêskist’ anfroegen hewwe en de Berneboekeambassadeur workshops geve late’, ljochtet De Jong ta.

Tialda Hoogeveen, Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân, is optein: ‘It is sa wichtich dat bern harrensels weromfine kinne yn in boek, fia it ferhaal, mar ek just fia de taal. Dêrom is it sa moai dat skoallen no boeken yn it Biltsk, Frysk of Frjentsjertersk yn de boekekast stean hawwe. In streektaal of dialekt is likegoed de taal fan jins hert as in offisjele taal. Der is in berneboek foar elkenien, foar jong en âld, foar elke smaak is der wol wat.’ De Berneboeke-ambassadeur giet de kommende tiid by de skoallen yn de gemeente Waadhoeke del om te fertellen oer hoe fijn en moai (foar)lêzen yn de memmetaal is en om workshops te jaan wêrby’t de wille yn taal en ferhaal foarop stiet.

Besite fan de berneboeke-ambassadeur

Ek oare skoallen yn Fryslân kinne harren fergees opjaan foar in besite fan de Berneboekeambassadeur, en spesjaal troch de Berneboeke-ambassadeur selektearre Fryske boekepakketten bestelle. Sjoch foar mear ynformaasje en it fergees útnûgjen fan de Berneboeke-ambassadeur op: www.berneboekeambassadeur.frl.

Posted on

Nij Taalkado

Dizze wike is it nije Taalkado ferskynd, dat útdield wurdt oan âlders dy’t yn in dielnimmende gemeente oanjefte dogge fan de berte fan harren poppe. Sûnt 2008 jout de provinsje Fryslân it bertegeskink al út. It projekt wurdt ek yn 2025 en 2026 op ’e nij útfierd troch de Afûk. It nije Taalkado sit wer fol mei aardige en edukative produkten, dy’t jonge bern en harren âlden op boartlike wize yn oanrekking bringe mei de Fryske taal en meartalich opfieden.

Bern yn Fryslân skriuwe harren libbensferhaal yn in meartalige provinsje en dat begjint al by de berte. De provinsje Fryslân sjocht dat taalferskaat as rykdom en as in kâns foar de ûntwikkeling fan bern. Dêrom biedt de provinsje Fryslân âlders fergees in bertepakket oan: it Taalkado, foar no en letter.

Ien fan de earste nije Taalkado’s waard persoanlik útrikt troch deputearre Eke Folkerts oan Pytrik & Wietse út Dronryp, dy’t krekt harren twadde berntsje Jilles krigen hawwe. Deputearre Folkerts: “Mei it Taalkado wolle wy âlders stypje by it oerdragen fan de Fryske taal en harren ek bewust meitsje fan de foardielen fan meartalich grutbringe. Mei de ynhâld fan it Taalkado kinne sy fuortendaliks oan de slach mei it foarlêzen en sjonge yn it Frysk, want dêr kinst net betiid genôch mei begjinne. Wy hoopje dat dit in goede start jout foar de taaloerdracht fan it Frysk, want bern binne de takomst.”


Bewardoaze
It Taalkado hat de foarm fan in boek. Dy fleurige en handige ferpakking kin letter brûkt wurde as bewardoaze foar oantinkens út de poppetiid. Yn it Taalkado sitte ûnder oaren: in fleurich kartonboekje mei rymkes foar poppen, in foarlêsboekje, in ferskewaaier, in sêfte slabber, kleure berte-flachjes mei in Fryske tekst en ynformaasje oer meartalich opfieden.

Oanjefte by de gemeente
Alders krije it Taalkado yn it gemeentehûs, as sy oanjefte dogge fan de berte fan harren berntsje by ien fan de Fryske gemeenten (mei útsûndering fan gemeente Weststellingwerf en de Waadeilannen). By in digitale oanjefte kinne âlden it Taalkado op in letter momint noch by harren gemeente ophelje.

Posted on

Symposium Erkende Talen

Thema: Hoorbaar en zichtbaar

Taal speelt een belangrijke rol in alle domeinen van het leven. Taal hoor en zie je thuis, op straat, op school, in de zorg, op het werk, online… 

Hoe kunnen we zorgen dat de erkende talen in al deze domeinen (nog) meer hoorbaar en zichtbaar worden? Het symposium Erkende Talen staat in het teken van het uitwisselen van kennis en ervaringen op het gebied van het beschermen en bevorderen van de in Nederland erkende talen. 

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties nodigt de sprekers van deze talen en alle betrokken overheden, taalorganisaties, taalinstituten, wetenschappers en andere geïnteresseerden graag uit om deel te nemen aan dit symposium.

Ofbylding fan vgrenon fia Pixabay

Programma

Donderdag 10 april 2025
Theater Gooiland, Hilversum

09:30 Ontvangst
10:00Opening
Dagvoorzitter Anne Jet Plat
Openingswoord 
Arne van Hout, directeur-generaal Openbaar Bestuur en Democratische Rechtsstaat
10:30 Lezing
Hoe werkt het Europees Handvest voor bescherming van regionale en minderheidstalen? (Engelstalig).

Elise Cornu, Head of the Division of National Minorities and Minority Languages, Council of Europe 

Vesna Crnić-Grotić, member in respect of Croatia and a former chair of the Committee of Experts of the European Charter for Regional or Minority Languages, Council of Europe
11:30 Workshopronde 1
12:30 Lunch
13:30 Workshopronde 2
14:45 uurPanelgesprek
15:30 Plenaire afsluiting
16:00 Borrel

Workshops

Registreren

Meer informatie en registratie: https://symposiumerkendetalen.nl/?l=open

Posted on

Dichtwedstriid Lytse Gysbert Japicxpriis 2025 set útein!

Wa wint dit jier de felbegearde Gouden Fear? Alle bern út de groepen 7 en 8 fan basisskoallen yn Fryslân kinne wer meidwaan oan de dichtwedstriid Lytse Gysbert Japicxpriis 2025. Foar skoallen dy’t meidwaan wolle oan dizze dichtwedstriid, is der in online lesbrief mei wurkblêden, te gekke filmkes én in dosintehantlieding beskikber. Leaver in fergeze workshop Frysk dichtsjen op skoalle? Ek dat kin. Us edukaasjemeiwurkers komme yn april of maaie graach op skoalle del.

Gysbert Japicx: grûnlizzer fan de skreaune Fryske taal

Histoarysk sjoen hat Gysbert Japicx in grutte wearde foar ús provinsje, om’t hy de grûnlizzer is fan de skreaune Fryske taal. Gysbert Japicx libbe fan 1603-1666 en is in grutte namme op literêr mêd. Der binne in protte Fryske skriuwers en taalkundigen dy’t it wurk fan Gysbert Japicx brûkt en bestudearre hawwe. Gysbert Japicx syn bertehûs stiet yn Boalsert. Ek yn dizze tiid is hy noch altyd in ynspiraasje foar in protte Fryske dichters, skriuwers, muzikanten en wittenskippers. Mei de organisaasje fan de útrikking fan de (Lytse) Gysbert Japicxpriis en in edukatyf programma dat dêr oan foarôf giet, wurdt Gysbert Japicx syn namme en syn wurk libben en yn eare holden!

Priisútrikking en ‘De Alve fan Gysbert’

Ut alle ynstjoerde gedichten krije alve gedichten in nominaasje foar de priis. Fan dizze ‘Alve fan Gysbert’ wurdt in eksposysje makke, dy’t te sjen wêze sil yn Tresoar. In offisjele sjuery kiest úteinlik it winnende gedicht. Op 11 oktober 2025 is de feestlike priisútrikking yn Boalsert, de bertestêd fan Gysbert!

Online lesprogramma mei wurkblêden en filmkes

Yn twa lessen kinst as master of juf mei de bern út de groepen 7 en 8 oan de slach om yn Frysk gedicht te meitsjen. Sa’n gedicht kin ynstjoerd wurde foar de wedstriid Lytse Gysbert Japicxpriis 2025! Ek gedichten dy’t makke binne yn de Poëzywike of by oare gedichteprojekten kinne meidwaan oan de wedstriid!

It online lesmateriaal mei filmkes, wurkblêden en hantliedingen binne te finen op de webside fan tresoar

Meidwaan

It ynstjoeren fan gedichten kin o / m 20 juny 2025. Mear ynformaasje is hjir te finen.

Posted on

Deputearre Folkerts en Douwstra as earste fertsjintwurdigers fan provinsjaal bestjoer mei nei Hilgelân

Fan 23 oant 25 maaie 2025 komme Friezen fan Fryslân, Ostfriesland en Noard-Fryslân byinoar op Hilgelân (Helgoland) foar in feestlik en kultureel evenemint. Dit jier sil deputearre Folkerts en Douwstra meigean wêr’t sy ûnder oare bydrage sil oan in kulturele workshop. Ek binne der spesjale optredens fan Fryslân út fan de band KASPAR, dy’t nei û.o. in spektakulêr optreden yn Paradiso Amsterdam no foar in unyk konsert nei Hilgelân komt. De dûnsgroep Aald Hielpen giet mei en sil in autentike Fryske sfear bringe.

Hilgelân (foto fan Pixabay)

It programma biedt in ferskaat oan aktiviteiten, in part bestiet út tradisjonele folkloare sa as in Börteboot-rally. Dêrneist binne der ek ynteressante workshops te folgjen oer ûnder oare Fryske leginden as Kening Redbad dêr’t ús eigen Fryske Akademy oan meiwurket. De festivaljûn op sneons sil in hichtepunt wêze mei optredens fan Kaspar en artysten út de oare regio’s. De ôfsluting fan it evenemint bestiet út in tradisjonele Fryske tsjerketsjinst, in optocht oer it eilân en in tradisjonele dûnsfoarstelling.

It Friesendroapen belooft in bysûnder evenemint te wurden fol muzyk, dûns en Fryske ferbining.

opjaan en programma

Dielnimmers wurde frege harren foar 1 april op te jaan fia sekretariaatfryskerie@gmail.com.

Programma foar it Friesendroapen 2025 op HelgolânDownload
Posted on

Femke van Kammen wint Lyts Frysk Diktee 2025

Femke van Kammen fan de Dr. Theun de Vriesskoalle yn Feanwâlden kin it bêste Frysk skriuwe fan alle basisskoallebern yn Fryslân. Mei 10 flaters wie se hjoed de winner fan it Lyts Frysk Diktee yn it Provinsjehûs, de skriuwwedstriid foar learlingen út groep 7 en 8. Twadde waard Dieuwke Buma fan de Master Frankeskoalle yn Earnewâld mei 11 flaters. It tredde plak, mei 13 flaters, wie foar Marianne van der Veen fan Kindcentrum de Wel yn Broeksterwâld.

Lyts Fryske Diktee 2025. F.l.n.r. Marianne van der Veen (3e), Femke van Kammen (1e), Dieuwke Buma (2e). Foto makke troch Marieke Balk

Der dienen likernôch 50 learlingen fan 24 skoallen mei oan de finale fan it Lyts Frysk Diktee. Sjongeres en skriuwer Janneke Brakels skreau de dikteetekst en lies it diktee ek foar. De organisaasje fan it diktee wie yn hannen fan Cedin, Afûk, Fryske Akademy en de provinsje Fryslân.

Brakels hie in dikteetekst makke oer in learling dy’t troch de rein nei skoalle fytse moast. De dreechste wurden wiene dit jier dan ek ‘ierdrykskundetoets’, ‘moatst’ (mei -tst-) en ‘rûte’, dat faak skreaun waard as roete/route. Mear ynformaasje oer it Lyts Frysk Diktee kinne jo fine op de website fan it diktee. Dêr kinne jo ek ynformaasje fine oer it Grut Frysk Diktee, dat op tiisdei 8 april holden wurdt yn it Provinsjehûs.

Lyts Fryske Diktee 2025 mei 50 learlingen fan 24 skoallen. Foto makke troch Marieke Balk
Posted on

Nasjonaal Boekewikegeskink ‘De krater’ ferskynt ek yn it Frysk

It Nasjonale Boekewikegeskink ferskynt ek dit jier wer yn it Frysk. De Fryske oersetting fan ‘De krater’ is makke troch Jetske Bilker. De kommende Boekewike is de 90e edysje. Foar dizze ekstra feestlike -en ekstra lange – wike lansearre de CPNB in wedstriid foar skriuwers. It winnende manuskript fan Gerwin van der Werf waard úteinlik keazen as Boekewikegeskink foar de Nasjonale Boekewike 2025.

Skriuwer Gerwin van der Werf oer it ferskinen fan it Boekwikegeskink yn it Frysk: “Ik ben heel trots! Dit is geweldig leuk voor de hele familie Van der Werf, afkomstig uit Veenwouden en Leeuwarden, en oorspronkelijk uit Sneek!”

De Nasjonale Boekewike wurdt dit jier holden fan 12 o/m 23 maart. By oanskaf fan € 15,- oan boeken by jo boekhannel krije jo yn de Nasjonale Boekewike it Boekewikegeskink – yn it Nederlânsk óf yn it Frysk − der fergees by.

Boeken fan Fryslân is dé organisaasje foar de promoasje fan it Fryske boek. Boeken fan Fryslân set him yn foar de lês- en ferkeapbefoardering fan it Fryske boek. Sjoch op de webside fan Boeken fan Fryslân foar mear ynformaasje oer projekten en aktiviteiten fan Boeken fan Fryslân.

Posted on

Nij fan de Afûk: feestlike jierdeikalinder foar pjutten


Geartsje Douma skriuwt al 25 jier Fryske ferskes, gedichtsjes en ferhaaltsjes foar jonge bern. Ta eare dêrfan ferskynt hjoed in prachtige feestlike jierdeikalinder mei in seleksje fan har wurk. Foar alle moannen is der wat keazen dat krekt past by de tiid fan it jier.

Op de kalinder binne by alle gedichtsjes en (opsis-)ferskes prachtige yllustraasjes te sjen. Se binne makke troch Linda de Haan, Mirjam van Houten, Luuk Klazenga, Marijke Klompmaker, Karin Carolina Poiesz en Froukje Reitsma. Fia in QR-koade binne de ferskes te belústerjen en der wurde by alle moannen bypassende lês-, sjong-, doch- of praattips jûn. In fleurige kalinder, om it hiele jier troch fante genietsjen; op ’e pjutte-opfang, op skoalle of thús! De jierdeikalinder is fan hjoed ôf oan te keap by de Afûk yn de winkel en fia de websjop.

Op 28 febrewaris waard it earste eksimplaar fan de kalinder kado jûn oan Geartsje Douma, dy’t ek nochris op dizze dei har jierdei hat. Spesjaal dêrfoar wie der in feest-foarlêsmoarn organisearre foar pjutten yn de Afûk winkel yn Ljouwert. Der waard foarlêzen, muzyk makke en fansels taart iten.

Gegevens Jierdeikalinder mei ferskes en gedichtsjes fan Geartsje Douma

  • Auteur: Geartsje Douma
  • Yllustraasjes: Linda de Haan, Mirjam van Houten, Luuk Klazenga, Marijke Klompmaker, Karin Carolina
  • Poiesz en Froukje Reitsma
  • ISBN: 978-94-93318-49-6
  • Ferkeappriis: € 9,95
  • websjop.afuk.frl
Posted on

Fryske en Katalaanske films op Ynternasjonale Memmetaaldei

EBLT organisearret filmmiddei op 21 febrewaris

Op freed 21 febrewaris is der yn Ljouwert in filmmiddei mei oandacht foar minderheidstalen. De koarte Fryske film Baarch en de Katalaanske spylfilm Alcarràs wurde fertoand op it wite doek. Boppedat binne filmmakkers Joris Hoebe (û.o. CineNord en New Noardic Wave) en Rutger Veenstra (Baarch) derby om te fertellen oer it belang fan film en minderheidstalen en de plannen foar in Frysk filmfûns. De filmmiddei wurdt organisearre troch it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) en it Mercator Europeesk Kennissintrum yn de mande mei Slieker Film yn it ramt fan de Ynternasjonale Memmetaaldei.

Baarch en Alcarràs

De Fryske film Baarch en de Katalaanske film Alcarràs fertelle beide in ferhaal oer famylje en it plattelân, mar hawwe in folslein oar tema.

Baarch (2024) is in koarte film fan de hân fan Rutger Veenstra. Nei in finzenisstraf foar in sededelikt, komt de soan fan Nanne werom nei it âlderlik hûs op it Fryske plattelân. De omjouwing is net wiis mei dy weromkomst. Kiest Nanne foar syn soan of de mienskip?

Alcarràs (2022) is in film fan Carla Simón en hat ferskate prizen wûn. Sa is it de earste Katalaanske film mei in Gouden Bear. De film toant it ferhaal fan famylje Solé, dy’t al generaasjes lang op in pjiskehôf yn Kataloanië wurket. Dêr komt feroaring yn as de nije lâneigener oare plannen hat mei it stik grûn: de famylje en pjiskebeammen sille plak meitsje moatte foar sinnepanielen.

Minderheidstalen en film

It EBLT freget al jierrenlang oandacht foar de stipe fan filmproduksjes yn minderheidstalen. Op de middei is der dêrom ek tiid om te sjen nei de ûntwikkelings yn Fryslân. Sa sil Joris Hoebe op ’e middei fertelle oer de plannen foar in Frysk filmfûns en kin Rutger Veenstra it produksjeproses fan Baarch taljochtsje.

Ynternasjonale Memmetaaldei 

It is alwer de alfde kear dat it EBLT mei Mercator Europeesk Kennissintrum (ûnderdiel fan de Fryske Akademy) en Slieker Film films oer en mei taalminderheden presintearje op ’e Ynternasjonale Memmetaaldei. It EBLT is in koepelorgaan dat de promoasje en beskerming fan de minderheidstalen yn Nederlân neistribbet. Der binne mear as tweintich EBLT-lidorganisaasjes, dy’t harren ynsette foar it Frysk, it Nedersaksysk, it Biltsk en it Papiamentu.

Wês wolkom

De filmmiddei is op freed 21 febrewaris en begjint om 14:00 oere yn Slieker Film, Ljouwert. Ynrin is nei 13:30 oere. Kaarten binne by Slieker te krijen.

Posted on

Alders socht foar ûndersyk nei taaloerdracht by jonge bern yn Fryslân

Foar ûndersyk nei taaloerdracht yn ’e opfieding binne Afûk en it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (ûnderdiel fan de Fryske Akademy) op ’e syk nei oansteande âlders en âlders mei jonge bern yn Fryslân. Mei in fragelist wolle sy mear te witten komme oer hoe’t it is om in âlder yn Fryslân te wêzen, mar ek hokfoar stipe âlders graach krije wolle soene wat taal oanbelanget. Bysûnder oan it projekt is dat der sjoen wurdt nei sawol âlders dy’t besletten hawwe om it Frysk troch te jaan oan harren bern as âlders dy’t besletten hawwe om it Frysk net troch te jaan oan harren bern.

Fryske taaloerdracht

It Frysk is klassifisearre as in minderheidstaal mei in kwetsbere taalfitaliteit. Yn ’e lêste desennia is de taal sadwaande hieltyd mear beskerme en befoardere oan de hân fan provinsjaal taalbelied. Dat hat resultearre yn in gruttere ynstitúsjonele stipe foar it Frysk, in sichtberder plak yn ’e media en oare iepenbiere domeinen, en de ynklúzje fan ’e taal yn skoalkurrikula. Boppedat binne der inisjativen om thús de taaloerdracht tusken generaasjes te stimulearjen, om’t it tal âlders dat it Frysk trochjout oan harren bern stadichoan efterút giet.

It ûndersyksprojekt “De Fryske taaloerdracht tusken generaasjes: it befoarderjen fan ’e meartalige opfieding en it stypjen fan (takomstige) âlders” ûndersiket net allinne de âlderlike taalhâldingen, mar ek it brûken fan (of de winsk foar) materialen ûnder Fryskpratende âlders yn Fryslân. In haaddoel fan it projekt is om te witten te kommen hoe’t âlders it bêste stipe wurde kinne yn alle fazen fan in meartalige opfieding.

Ynternasjonale gearwurking

De fragelist is ûnderdiel fan in ûndersyksprojekt dat útfierd wurdt troch ûndersikers fan it European Centre for Minority Issues yn Dútslân, it Mercator Europeesk Kennissintrum (Fryske Akademy) en Afûk. It projekt hat in ûndersykssubsydzje fan de Provinsje Fryslân ûntfongen.

It Frysk sa’t it praat wurdt yn Fryslân is nau besibbe mei it Noard-Frysk dat yn Nordfriesland (Dútslân) praat wurdt. Parallel oan it projekt oer Fryske taaloerdracht tusken generaasjes yn Nederlân wurdt der troch Ruth Kircher (haadûndersiker) wurke oan in ûndersyk nei de Noard-Fryske taaloerdracht tusken generaasjes. Dat soarget derfoar dat in ferliking makke wurde kin tusken de twa Fryskpratende gebieten en it soarget foar oerkoepeljende resultaten dy’t relevant binne foar it taalbehâld en de taalrevitalisaasje oan beide kanten fan ’e grins fan Nederlân en Dútslân.

Fragelist

De fragelist ‘De talen fan ús bern’ stiet no iepen foar oansteande âlders en âlders mei jonge bern (jonger as fiif jier) yn Fryslân. It is ornearre foar sawol Fryskpratende âlders dy’t besletten hawwe om Frysk te praten tsjin de bern as foar Fryskpratende âlders dy’t besletten hawwe om gjin Frysk te praten tsjin de bern. De fragelist is beskikber yn it Frysk en it Nederlânsk.

Links

Mear ynformaasje oer it projekt: https://www.mercator-research.eu/projekten/fryske-taaloerdracht-tusken-generaasjes/