Tag: Frysk

Posted on

De Fryske Beweging kaapt webside nije omrop dy’t minder Frysk nijs wol

Omrop Fryslân soe te Frysktalich wêze, neffens de inisjatyfnimmer fan in nije konkurrint foar de regionale stjoerder. De Fryske Beweging is it dêr net mei iens en wol just dat der mear Frysk yn Fryslân te sjen en lêzen is. Dêrom hat de belange-organisaasje foar it Frysk de webside fan de nije stjoerder ort.frl registrearre en trochlinkt nei syn eigen Frysktalige webside Goeie.frl. 

De konkurrint fan Omrop Fryslân soe as namme ORT FRL krije, mar wa’t no nei ort.frl ta giet komt op de side fan De Fryske Beweging út. Dêr wurket in redaksje oan it sichtber meitsjen fan de ‘rykdom fan Fryslân’. Neffens de foarsitter fan De Fryske Beweging, Sjirk Eildert Bruinsma, is in mear Nederlânsktalige stjoerder as ferfanger fan Omrop Fryslân in ‘striemin idee’. “De inisjatyfnimmer wol mear balâns yn it Fryske medialânskip. Dat wolle wy fansels ek graach. Mar dat betsjut wat ús oanbelanget dat de krante ek wolris yn it Frysk nijs bringe mei. En dat de bebuording yn treinen ek twatalich wêze kin. Net dat ien fan de bêste stjoerders fan Nederlân opdutsen wurdt.” 

Ludyk

It inisjatyf om de webside fan ORT FRL fêst te registrearjen is neffens de foarsitter ‘ludyk’, mar wol mei in serieuze ûndertoan. 94% fan de ynwenners fan Fryslân ferstiet it Frysk aardich tot hiel goed, neffens de Fryske taalatlas. Foar hast seis op de tsien ynwnners is it Frysk de memmetaal. Bruinsma: “Der liket in idee achter it inisjatyf te sitten dat Frysk prate minsken útslúte soe. Dat giet fansels net op, it Frysk is hjir de grutste memmetaal. Wêrom soene dy net yn de eigen taal nijs meikrije meie? Boppedat, as je it nijs yn it Nederlânsk meikrije wolle dan hat sels Omrop Fryslân dêr gewoan in knopke foar yn de app. Wat ús oanbelanget mei der earder noch wol in skepke Frysk boppe op.”

De Fryske Beweging

De Fryske Beweging is de belange-organisaasje foar minsken dy’t wiis binne mei Fryslân en har ynsette foar mear romte foar it Frysk en de Fryske kultuer. De Fryske Beweging is in ûnôfhinklike frijwilligersorganisaasje. De stifting hat in advysried dêr’t ferskate Fryske Bewegingsorganisaasjes in sit hawwe.

Posted on

Earste fiif takennings Frysk Film Fûns

Yn de earste subsydzjeronde fan it Frysk Filmfûns binne troch de ûnôfhinklike seleksjekommisje fiif útienrinnende filmprojekten selektearre foar realisaasje. Mei 7 ynstjoeringen en in totaal oanfrege budzjet fan € 210.000 waard de earste omgong rom oerfrege. De selektearre projekten ûntfange mei-inoar € 65.000 oan produksjestipe. Dy ynvestearring liedt ta in totale besteging fan mear as € 190.000 binnen de Fryske audiofisuele sektor.

selektearre Fryske koarte filmprojekten

Dit binne de selektearre projekten dy’t yn 2025 en 2026 realisearre wurde:

  • Folle lok en seine
    fan regisseur Jörgen Scholtens, senarist Job Tichelman en Makaki produktions.
  • Fuort
    fan regisseur en senarist Johanneke Dijkstra en produsint Videobrouwers
  • Niks om’e hakken
    fan makker Nelly Dansen
  • Kolletje
    fan produsint Rinskje Raap en regisseur Camiel Schouwenaar
  • Merke
    fan regisseur Rutger Veenstra en produsint Bart Dokter
Ofbylding fan GreenCardShow fia Pixabay

De kommisje bestie yn dizze omgong út: Hidde de Vries (haad-filmprogramma Cinekid), Lysbeth Jongbloed (praktor Frysk), Jurjen Enzing (koördinator Fries Film en Audio Archief), Maarten Almekinders (dramaturch Scriptbank).

Foarsitter fan de seleksjekommisje Hidde de Vries: “De vijf films vertegenwoordigen een brede thematische en stilistische spreiding, van persoonlijke verhalen tot sociaal drama, van jeugdige perspectieven tot experimentele vormen. Alle projecten zijn geworteld in de Friese context – door taal, locatie, makers of thematiek – en dragen bij aan de zichtbaarheid en versterking van het Friese filmklimaat.”

Strukturele ympuls foar de regio

It Frysk Filmfûns, oprjochte yn 2025, hat as doel Fryske ferhalen en makkers in struktureel produksjeplatfoarm te bieden. De takennings yn dizze earste omgong litte de breedte fan it regionale filmtalint sjen en befêstigje it ferlet fan doelfêste regionale stipe. Mei in sektorbesteging dy’t it trijefâldige fan it subsydzje oerstiicht, lit de regeling fuortendaliks ekonomyske én kulturele impact sjen.

Alle projecten zijn geworteld in de Friese context – door taal, locatie, makers of thematiek – en dragen bij aan de zichtbaarheid en versterking van het Friese filmklimaat.”

Foarsitter fan de seleksjekommisje Hidde de Vries

Twadde omgong

Yn omgong 2 kin der stipe oanfrege wurde foar: koarte film, de ûntwikkeling fan ambisjeuze projekten (spylfilms en searjes) en foar in production incentive foar spylfilms en searjes. De deadline foar omgong 2 fan 2025 slút op 1 oktober 2025.

Posted on

Nije Skriuw- en Staveringsline primêr ûnderwiis

Op tiisdei 1 july 2025 wurdt op basisskoalle ’t Pompeblêd yn De Westereen it earste eksimplaar útrikt fan de nije Fryske lesboekjes Kreatyf Skriuwen en Staveringsline. Dé nije, ynspirearjende metoade foar Frysk skriuwen en staverjen op de basisskoalle!

De nije Skriuw- en Staveringsline is in folsleine metoade foar skoallen dy’t it Frysk in moai plak jaan wolle yn harren taalûnderwiis. De boekjes binne ûntwikkele foar de groepen 5 o/m 8 fan it primêr ûnderwiis. Bern leare mei dizze metoade net allinnich goed Frysk staverjen, mar ek frij en kreatyf skriuwen. Mei ferhalen, dialogen en ferskate stylfoarmen ûntdekke learlingen de Fryske taal op in natuerlike en útdaagjende wize.

De nije metoade befettet lesmateriaal dy’t sawol de kreativiteit as de taalfeardigens stimulearret. Foar de learkrêft is der in praktyske hantlieding by makke. De Afûk hat hjirmei in tagonklike metoade ûntwikkele mei oandacht foar kreatyf en fantasyryk skriuwen en de staveringsregels. Dat jout in stevige basis foar it Frysk skriuwûnderwiis. Dizze nijste metoade slút oan by de belibbingswrâld fan bern én de easken foar it Frysk op skoalle.

Der binne fjouwer omdraai-wurkboeken ûntwikkele mei oantreklike opdrachten en oefeningen. Yn alle boekjes steane oan ’e iene kant seis lessen kreatyf skriuwen en oan ’e oare kant seis lessen stavering. Alle lessen binne neffens in fêst stramyn opboud en biede in praktyske en effisjinte metoade foar de masters en juffen. De boekjes binne te bestellen yn de websjop fan de Afûk.

Posted on

Nij ferskynd by Afûk: ‘De bûseskatten fan Poike’

De bûseskatten fan Poike is in boek fol mei gedichten, ferhalen en nifelwurkjes – allegear ynspirearre op sammele bûseskatten fan bern. In hearlik boek oer bernefantasy en fynsten, foar bern fan 4 jier ôf.

Lês de ferhalen oer it famke Poike, dy’t bûten boartsje it moaiste fynt dat der is. Poike hat altyd de bûsen fol. Mei wûnderbaarlike of gewoan moaie, grutte en lytse skatten. By elk fan dy skatten heart in ferhaal en dy ferhalen fertelt Poike oan har bêste freon op fjouwer poaten: har hûn Bijke.

Fan in snoeppapierke oant de aldermoaiste stien, fan in knikkert oant in wolk yn in pûdsje, fan in kleurige plestik dop oant in wjirm – allegear kinne it bûseskatten wêze! Jas- en broeksbûsen binne de bêste skatkeamers fan de hiele wrâld. Wat is der dan ek moaier as bûten omstrune om skatten te ûntdekken en te sammeljen?

Gean dizze simmer op ’en paad mei dit moaie boek: net allinne in (foar)lês- en sjochboek, mar boppedat in dochboek!

Boekgegevens De bûseskatten fan Poike

  • Auteur: Reina&Greetje
  • Yllustraasjes: Barbara de Ruiter
  • Utfiering: ynbûn en mei ilestyk
  • ISBN: 978 949 331 861 8
  • Ferkeappriis: € 15,95
  • Tal siden: 80
  • Leeftiid: 4+
  • websjop.afuk.frl
Posted on

Meartalich glês-yn-leadkeunstwurk by Bouwurk

Op tongersdei 5 juny waard op it Aldehoustertsjerkhôf yn Ljouwert troch mbû-studinten in bysûnder meartalich glês yn lead keunstwurk oanbean oan Bouwurk fan Arcadia. It keunstwurk toant in betsjuttingsfolle relaasje fan de studinten mei de wrâld en in sterke identifikaasje mei de regio.

Foto: Arcadia

Wat betsjut taal en kultuer foar dy?

Dy fraach stie sintraal yn it keunstprojekt fan Wy binne mbû. Foar dat projekt leveren goed 200 mbû-studinten en dosinten fan Aeres MBO en Firda wurden oan yn harren eigen taal. Yn totaal binne 416 wurden sammele, yn mar leafst 14 talen – fan Nederlânsk en Frysk oant Oekraynsk, Arabysk, Fjetnamees en Tigrinya. Wurden oer û.o. identiteit, komôf en ferbûnens.

Nei’t it projekt yn oktober 2024 by de jierlikse Ynspiraasjedei Wy binne mbû presintearre waard, binne studinten fan ferskate opliedings lykas Bloem & Styling, Entree, Travel & Hospitality, ISK, Kinderopvang en Onderwijs, NT2 en Veehouderij yn ferskate gearstallings yn petear gien nei oanlieding fan boppesteande fraach. Alle dielnimmers waarden stimulearre om ta de kearn te kommen en de foar harren wichtichste wurden op glês fêst te lizzen yn in workshop fan glêskeunstner Nanda Vandeberg.

It resultaat is in bysûnder meartalich glês yn lead keunstwurk, besteande út acht panielen dêr’t taal en byld yn by inoar komme. Elk paniel befettet in part fan it gedicht, spesjaal skreaun troch de dichters Marrit Jellema en Arjan Hut, dat ynspirearre is op de ynstjoerde wurden en workshops. Ek de unike wurden fan de studinten en dosinten komme werom yn dizze kleurrike panielen. In prachtich resultaat fan in ferbinend meartalich projekt!

Wy binne mbû

“Wy binne mbû” is in gearwurking tusken Afûk , Firda en Aeres en is ûnderdiel fan Taalplan Frysk 2030. It hat as doel de posysje fan it Frysk yn it mbû te fersterkjen.

Posted on

De Hûnekop krijt Fear yn ‘e broek: ‘Makket Frysk en Fryslân populêr by grut publyk’

Rockband De Hûnekop krijt De Fear yn ‘e Broek foar syn ynset foar de Fryske taal. Dat hat De Fryske Beweging bekend makke, dy’t de priis elk jier útrikt. Neffens de taalorganisaasje is De Hûnekop net mear fuort te tinken út it libben fan in soad Fryske jongerein.

De priis wurdt elk jier útrikt oan organisaasjes of persoanen dy’t har tige fertsjinstlik meitsje of makke hawwe foar it behâld en befoarderjen fan de Fryske taal en kultuer. De Hûnekop makket yn it Frysk ferskes lykas ‘Rûchhouwer’ en ‘Alderwetske Wâldpyk’ en makke in Fryske film ‘Stjer’. Mei de priis komt de band yn itselde rychje as rjochtbanktolk Fedde Dijkstra en Frysktalige berne-opfangorganisaasje SFBO.

Emiel Stoffers en Jeroen Seinstra namen de priis yn ûntfangst fan bewegingsfoarsitter Sjirk Eildert Bruinsma. Foto: De Fryske Beweging

Fryske kultuer foar grut publyk

Neffens bewegingsfoarsitter Sjirk Eildert Bruinsma is de band ‘yn 15 jier tiid ûnderdiel wurden fan de rykdom fan Fryslân’. “De Hûnekop is foar jongerein in reden om grutsk te wêzen op Fryslân,” seit Bruinsma. “De muzyk is net fuort te tinken út de keet op it Fryske plattelân en makket it Frysk en Fryslân populêr by it grutte publyk.” Emiel Stoffers, sjonger fan De Hûnekop, en Jeroen Seinstra, namen de priis yn ûntfangst.

Posted on

Nij ferskynd by de Afûk: ‘Anton yn it museum’ fan Mirjam van Houten

By de Afûk ferskynt op sneon 10 maaie it prachtige, kleurrike printeboek Anton yn it museum. Anton yn it museum is alwer it fyfde berneboek fan skriuwer en yllustrator Mirjam van Houten. It printeboek ferskynt boppedat tagelyk yn it Frysk én yn it Nederlânsk. In grut part fan de prachtige printen yn it boek makken yn de simmer fan 2024 diel út fan de eksposysje Verhaald – Verbeeld yn Museum Belvédère op It Hearrenfean. Ek binne se oant 11 maaie 2025 noch te sjen yn de Koppelkerk yn Bredevoort, as ûnderdiel fan de eksposysje Verhalen Verbeelden Vrijheid.

It boek is in prachtich foarbyld fan ferbylding en fernuvering foar bern én foar folwoeksenen. Mei subtile humor en sprekkende bylden slacht it in brêge tusken jong en âld. Anton komt fan ’t bêd, klaait him oan, yt, en nimt de bus nei kantoar. Alle dagen wer. Op in dei sjocht Anton in poster fan in skilderij, hy lit de bus trochride en giet nei it museum. En dan wurdt alles oars…

Oer de auteur
Mirjam van Houten (Beetstersweach, 1977) debutearre yn 2016 mei Tije, in boek foar bern fan 7 jier ôf. Dat boek waard yn 2018 foardroegen foar de IBBY Honour List, in twajierlikse ynternasjonale list
mei berne- en jeugdboeken fan hege kwaliteit, en waard ek nominearre foar de Simke
Kloostermanpriis. Yn 2021 ferskynde har twadde berneboek: By beppe útfanhûs, dat oersetten waard yn it Faeröersk, Ladinysk en Noardfrysk én bekroand mei de Diet Huber yllustraasjepriis. Yn 2022 kaam Jelle en juf út, dat yn 2025 bekroand is mei de Simke Kloostermanpriis, en yn 2023 ferskynde It Grutte Pake & Beppe Foarlêsboek.

Boekpresintaasje:
De presintaasje fan Anton yn it museum fynt plak op sneon 10 maaie fan 14.00 – 15.30 oere yn de Afûk Fryske boek- en kadowinkel yn Ljouwert. De winkel is dêrtroch spesjaal de hiele dei iepen foar it winkeljend publyk. Mirjam van Houten sil dan wat fertelle oer it ûntstean fan it boek en in stikje foarlêze. It earste eksimplaar wurdt oanbean oan de Fryske berneboeke-ambassadeur, Tialda Hoogeveen.

Elkenien is fan herten wolkom!

Boekgegevens Anton yn it museum

  • Auteur en yllustrator: Mirjam van Houten
  • Utfiering: ynbûn
  • ISBN: 978 9493318595
  • Ferkeappriis: € 16,99
  • Leeftiid: 4 – 8 jier
  • Taal: Fryske ferzje en in Nederlânske ferzje
  • websjop.afuk.frl

Posted on

Afûk komt mei Fryske Taallear-app

Minsken kinne har no alfêst oanmelde foar de ‘waitlist’ om mei te tinken oer de app

De Afûk is op it stuit drok dwaande mei de ûntwikkeling fan in nije Fryske Taallear-app, yn gearwurking mei Humain’r – ûntwikkeler fan tûke A.I.-oplossingen foar de Fryske taal. It wurdt de earste app dy’t gebrûk makket fan avansearre AI-technology foar útspraakwerkenning spesjaal foar it Frysk. De Taallear-app is bedoeld foar Nederlânsktaligen dy’t it Frysk leare wolle foar yn sosjale situaasjes of bygelyks foar it wurk. Mar ek foar begjinnende Fryskpraters dy’t harren feardichheden ferbetterje wolle, is de app hiel geskikt.

De Fryske Taallear-app is no noch folop yn ûntwikkeling en sil ein dit jier lansearre wurde. Om de ynhâld goed oanslute te litten by de winsken fan takomstige brûkers, sykje wy nijsgjirrige en entûsjaste taalavonturiers dy’t meitinke wolle oer de ynhâld fan de app. Dêrfoar is no in saneamde ‘waitlist’ oanmakke. Troch dy oan te melden foar de waitlist bliuwst op ’e hichte fan de ûntwikkelingen, wurdst frege om mei te tinken en te testen én krijst as earste tagong ta de app sadree’t dy beskikber is.

Sita Postma, Haad Underwiis by de Afûk: “Mei de app kinne minsken aanst op in leechdrompelige wize yn ’e kunde komme mei it Frysk. Sa wolle wy de taal fitaal hâlde. De app kin in smaakmakker wêze foar in besteande kursus Frysk, mar kin ek wurkje as opfrisker by of nei in kursus.”

Gearwurking

Foar de ûntwikkeling fan de Taallear-app wurket de Afûk nau gear mei Humain’r, it Ljouwerter bedriuw dat A.I.-ymplemintaasje ienfâldich, feilich en effektyf makket foar organisaasjes. Domenique van der Niet, direkteur fan Humain’r: “Door gebruik te maken van state-of-the-art AI en digitale pedagogiek, wordt een leermiddel gecreëerd dat niet alleen effectief is in het overbrengen van taalkennis, maar ook boeiend en interactief voor gebruikers. Het platform van Humain’r maakt bovendien continue verbetering mogelijk. Het cursusaanbod kan zich aanpassen aan de voortgang en behoeften van individuele gebruikers, evenals aan veranderingen en nieuwe ontwikkelingen in de Friese taal.”

De realisaasje fan de Taallear-app wurdt mei mooglik makke troch in finansjele bydrage fan de provinsje Fryslân.

Waitlist

Wolsto Frysk leare op in leuke, praktyske en ynnovative manier? Dan is dit dyn kâns! Meld dy oan foar de waitlist en ûntdek de app noch foar de offisjele lansearring! Folje dyn namme en e-mailadres yn op www.taalhelp.frl/waitlist, dan ûntfangst in mailtsje mei dêryn mear ynformaasje.

Posted on

Feestlike oanbieding meartalige berneboeken Waadhoeke

Ofrûne moandei 14 april krigen learlingen fan basisskoalle It Bynt yn Winsum in Lêskiste mei Fryske berneboeken kado út hannen fan René de Vries, wethâlder fan de gemeente Waadhoeke, en Tialda Hoogeveen, Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân. It is de ôftraap fan in aksje wêryn’t alle skoallen fan de gemeente in fergeze Lêskiste oanbean krije. Yn de meartalige gemeente kin it fansels net oars as dat der kisten gearstald binne mei boeken yn it Frysk, Biltsk én Frjentsjertersk.

Berneboeke-ambassadeur Tialda Hoogeveen, wethâlder René de Vries en learlingen fan basisskoalle It Bynt mei de Lêskiste © Foto: Hoge Noorden / Jacob van Essen

Alle skoallen yn Waadhoeke in Lêstkiste

Njonken It Bynt krije dizze moanne ek de oare 28 basisskoallen, de trije skoallen foar fuortset ûnderwiis én de AZC-skoalle yn de gemeente in Lêskiste oanbean. De lêskisten binne beskikber steld troch de gemeente Waadhoeke, dêr’t Gerard de Jong meartalichheidskoördinator is. ‘Foorleze en leze, nije werelden ontdekke fia boeken, is och soa belangryk foor kines. ’t Raakt an alles: begripend leze, taalferriking, empathy, fantasy. ’t Belang fan leze en foorlezen worre is niet te overskatten. As gemeente wille wij dat graag stimulere. Wij binne d’r och soa wiis met dat de skoalen in deuze gemeente dat belang onderstreke, de ‘lêskist’ anfroegen hewwe en de Berneboekeambassadeur workshops geve late’, ljochtet De Jong ta.

Tialda Hoogeveen, Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân, is optein: ‘It is sa wichtich dat bern harrensels weromfine kinne yn in boek, fia it ferhaal, mar ek just fia de taal. Dêrom is it sa moai dat skoallen no boeken yn it Biltsk, Frysk of Frjentsjertersk yn de boekekast stean hawwe. In streektaal of dialekt is likegoed de taal fan jins hert as in offisjele taal. Der is in berneboek foar elkenien, foar jong en âld, foar elke smaak is der wol wat.’ De Berneboeke-ambassadeur giet de kommende tiid by de skoallen yn de gemeente Waadhoeke del om te fertellen oer hoe fijn en moai (foar)lêzen yn de memmetaal is en om workshops te jaan wêrby’t de wille yn taal en ferhaal foarop stiet.

Besite fan de berneboeke-ambassadeur

Ek oare skoallen yn Fryslân kinne harren fergees opjaan foar in besite fan de Berneboekeambassadeur, en spesjaal troch de Berneboeke-ambassadeur selektearre Fryske boekepakketten bestelle. Sjoch foar mear ynformaasje en it fergees útnûgjen fan de Berneboeke-ambassadeur op: www.berneboekeambassadeur.frl.

Posted on

Nij Taalkado

Dizze wike is it nije Taalkado ferskynd, dat útdield wurdt oan âlders dy’t yn in dielnimmende gemeente oanjefte dogge fan de berte fan harren poppe. Sûnt 2008 jout de provinsje Fryslân it bertegeskink al út. It projekt wurdt ek yn 2025 en 2026 op ’e nij útfierd troch de Afûk. It nije Taalkado sit wer fol mei aardige en edukative produkten, dy’t jonge bern en harren âlden op boartlike wize yn oanrekking bringe mei de Fryske taal en meartalich opfieden.

Bern yn Fryslân skriuwe harren libbensferhaal yn in meartalige provinsje en dat begjint al by de berte. De provinsje Fryslân sjocht dat taalferskaat as rykdom en as in kâns foar de ûntwikkeling fan bern. Dêrom biedt de provinsje Fryslân âlders fergees in bertepakket oan: it Taalkado, foar no en letter.

Ien fan de earste nije Taalkado’s waard persoanlik útrikt troch deputearre Eke Folkerts oan Pytrik & Wietse út Dronryp, dy’t krekt harren twadde berntsje Jilles krigen hawwe. Deputearre Folkerts: “Mei it Taalkado wolle wy âlders stypje by it oerdragen fan de Fryske taal en harren ek bewust meitsje fan de foardielen fan meartalich grutbringe. Mei de ynhâld fan it Taalkado kinne sy fuortendaliks oan de slach mei it foarlêzen en sjonge yn it Frysk, want dêr kinst net betiid genôch mei begjinne. Wy hoopje dat dit in goede start jout foar de taaloerdracht fan it Frysk, want bern binne de takomst.”


Bewardoaze
It Taalkado hat de foarm fan in boek. Dy fleurige en handige ferpakking kin letter brûkt wurde as bewardoaze foar oantinkens út de poppetiid. Yn it Taalkado sitte ûnder oaren: in fleurich kartonboekje mei rymkes foar poppen, in foarlêsboekje, in ferskewaaier, in sêfte slabber, kleure berte-flachjes mei in Fryske tekst en ynformaasje oer meartalich opfieden.

Oanjefte by de gemeente
Alders krije it Taalkado yn it gemeentehûs, as sy oanjefte dogge fan de berte fan harren berntsje by ien fan de Fryske gemeenten (mei útsûndering fan gemeente Weststellingwerf en de Waadeilannen). By in digitale oanjefte kinne âlden it Taalkado op in letter momint noch by harren gemeente ophelje.