Tag: Frysk

Posted on

Kommissaris fan de Kening nimt boek Pieter Duijff yn ûntfangst út hannen fan learlingen Frysk

Moandei 12 desimber 2022, middeis om 12.30 oere is de presintaasje fan it boek: Der dy namma fan heten is – it komôf fan plaknammen, skreaun troch Pieter Duijff. It earste eksimplaar sil oanbean wurde oan de Kommissaris fan de Kening yn Fryslân, drs. A.A.M. Brok yn it Ljouwerter Lyseum fan OSG Piter Jelles. Learlingen fan de Talint Akademy Frysk fan OVO Fryslân-Noord sille it earste eksimplaar oan de Kommissaris jaan.

“In macht oan plaknammen”

Yn Fryslân tilt it op fan doarpen, en der binne ek noch alve stêden. Efter de namme fan elk fan dy delsettingen sit in ferhaal. Wêrom hawwe de minsken harren wenplak neamd sa’t it hyt? Mei kennis fan it Frysk en oare talen troch de iuwen hinne, kin dochs fan gâns fan dy nammen wol aardich wat fan it komôf sein wurde. Yn dit boek wurde yn goed fjouwerhûndert koarte haadstikjes de nammen fan alle offisjele Fryske delsettingen beskreaun.

Fryske Akademymeiwurker Pieter Duijff, de auteur van it boek, is ek as dosint Frysk oan de Talint Akademy van OVO Fryslân-Noord ferbûn. Hy hat ek jierrenlang lesjûn by ûnder mear de learare-oplieding Frysk en Nederlânsk fan NHL Stenden yn Ljouwert en Grins, de Fakulteit fan de Geasteswittenskippen fan de Universiteit fan Amsterdam en de Afûk yn Ljouwert. Hy fûn it wichtich dat dit boek der komme moast: “minsken wolle gewoan graach witte wêr’t de namme fan harren wenplak weikomt.”

De Talint Akademy

De skoallen fan OSG Piter Jelles en RSG Simon Vestdijk (ûnderdiel fan OVO Fryslân-Noord) hawwe de Talint Akademy as ûnderdiel fan it lesoanbod. Binnen de Talint Akademy biede sy as skoallen mei-inoar fakken oan, sadat learlingen dochs kieze kinne, ek as in fak net op ien fan de skoallen oanbean wurdt. Njonken Frysk binne ûnder oaren ek Sineesk, Wiskunde D en Spaansk fakken dy’t oanbean wurde yn de Talint Akademy.

Gegevens oer it boek

Der dy namma fan heten is – it komôf fan plaknammen, skreaun troch Pieter Duijff:
Utjouwerij Bornmeer
Fryske Akademy nûmer 1135
ISBN 978 90 5615 994 8
NUR 524

Priis € 22,50; 432 bledsiden

Posted on

Sympoasium Richthofenkolleksje 100 jier yn Fryslân

It is dit jier 100 jier lyn dat de Richthofenkolleksje yn besit kaam fan Provinsje Fryslân en ûnderbrocht waard by Tresoar. Op freedtemiddei 16 desimber fiere we de mylpeal fan dizze bysûndere kolleksje by Tresoar, dy’t op 1 novimber ek it predikaat UNESCO Memory of the World krigen hat.

Wat is eins de Richthofenkolleksje? En wêrom is dy kolleksje sa belangryk foar Fryslân? Mei lêzingen fan û.o. Vincent Robijn (direkteur Collectie Overijssel), prof. dr. Andreas Deutsch (direkteur Deutsches Rechtswörterbuch) en de ûndersyksgroep Pastei, wurdt it in nijsgjirrige middei. Fansels helje we foar dizze spesjale gelegenheid de Richthofenkolleksje út it depot, sadatst it mei eigen eagen besjen kinst! 

Programma

13:30Ynrin mei kofje en tee
14:00Wolkom en ynlieding – Arjen Dijkstra, direkteur Tresoar
Untdekkingen – Herre de Vries en Riemer Janssen, ûndersyksgroep Pastei
 ‘No Richthofen, No Fryslân’ – Bert Looper, Tresoar
 ‘Richthofenkolleksje en de talen van Nederland’ – Vincent Robijn, direkteur Collectie Overijssel
 ‘Die internationale Bedeutung der Friesischen Rechtsquellen’ – Andreas Deutsch, direkteur Deutsches Rechtswörterbuch
skoft
 ‘Crowdfunding yn 1922 om de Richthofenkolleksje nei Fryslân te krijen’ – Sietske Poepjes, deputearre Provinsje Fryslân
 ‘Unesco Memory of the World’ – Nederlandse Unesco Commissie
 Tankwurd – Arjen Dijkstra, direkteur Tresoar
16:30Ofsluting mei in borrel

Oer de Richthofenkolleksje

De Richthofenkolleksje bestiet út tsien midsiuwske rjochtshânskriften en jildt as in topkolleksje.  De hânskriften binne sammele troch de Prusyske rjochtsgelearde Karl von Richthofen (1811-1888), dy’t him spesjalisearre yn midsiuwsk Frysk rjocht. Op 1 novimber 2022 is de Richthofenkolleksje ynskreaun yn it Unesco Memory of the World Register. 

​It belang fan de Richthofenkolleksje sit him benammen yn it feit dat seis fan de tsien hânskriften yn de Aldfryske taal skreaun binne; dêrmei befettet de kolleksje in grut part fan wat der oan Aldfrysk oerlevere is. Want yn totaal binne der mar sechtsjin Aldfryske hânskriften bekend, neist it earste yn it Frysk drukte boek. Fan dat boek – it ‘Freeska Landriucht’ (1484-86) – hat Tresoar ek trije eksimplaren in de kolleksje.

Foto: Tresoar

Yn 2020 gie in ûndersyksgroep fan Pastei fan start mei in ûndersyk nei de Richthofenkolleksje. Mear ynformaasje oer de Richthofenkolleksje: Richthofen.nl

Oanmelde

Komst ek nei it sympoasium op freedtemiddei  16 desimber? Meld dy hjir oan

Posted on

‘De parallax’ van Janneke Spoelstra

Bij de Afûk is verschenen ‘De parallax’ van Janneke Spoelstra. De parallax verscheen eerder, in 2019, in het Fries onder de titel De parallaks.

In De Parallax komen drie vrouwen aan het woord: Famk (bijna 30), Lokke (bijna 50) en Wyb die haar zeventigste verjaardag viert. Alle drie identificeren ze zich als lesbisch en leven ze hun leven in Friesland. Gewoon, zoals iedereen, en ook net even anders.

Hadden we ons de afgelopen dertig jaar, met een steen in de maag en klamme handen, stukje bij beetje tegenover familie en vrienden blootgegeven, in evenveel onvergetelijk krampachtige ontmoetingen. Moesten we weer inbinden.

Na decennia van pushen vanuit de Randstad, van ‘laat je zien’, leek nu het devies: ‘niet te veel opvallen’.

Over de auteur

Janneke Spoelstra (Hijum, 1962) publiceert poëzie en proza in het Fries. Ze schreef De kleine Fries voor Dummies (2013), heeft een eigen vertaalbureau en is als lexicograaf verbonden aan de Fryske Akademy. De parallax is na de verhalenbundel Wat ze dan dacht (2013) haar tweede boek dat in het Nederlands verschijnt. Spoelstra maakte deel uit van het redactieteam van de tweetalige lhbti+- bloemlezing Do draachst de leafde oan’ / Jij draagt de liefde aan, die in 2021 verscheen tijdens Roze Zaterdag in Leeuwarden.

De parallax van Janneke Spoelstra is te koop voor € 22,50

Posted on

Wat dochsto yn it Frysk op Fryske Freed?

11 novimber is de dei… de earste Fryske Freed!

Op freed 11 novimber lansearret Praat mar Frysk de Fryske Freed. De earste Fryske Freed om presys te wêzen, want fan dy freed ôf is elke twadde freed fan de moanne Fryske Freed.

It doel? It Frysk sichtberder en hearberder meitsje rûnom yn de Provinsje en dêrbûten en minsken oanmoedigje it Frysk faker te brûken.

Doch ek mei op #FryskeFreed

Dêrom roppe wy partikulieren, bedriuwen en organisaasjes – jim dus! – op om op Fryske Freed wat ekstra’s yn it Frysk te dwaan en dat ek sjen te litten en te dielen mei oaren. Tink dêrby oan Fryske berjochten op social media, in byienkomst of aktiviteit dy’t hielendal yn it Frysk plakfynt by in bedriuw, of in groep kollega’s dy’t op Fryske Freed allinnich mar Frysk mei-inoar praat of inoar Fryske wurden leart. Mar kinst ek tinke oan in begroeting yn it Frysk, it jaan fan koarting of in fergees drankje as in klant wat yn it Frysk by dy bestelt óf lear dyn bern in Frysk Sint Marten-ferske dat se op 11 novimber sjonge kinne. Alles kin! Wês kreatyf en diel it mei ús fia #FryskeFreed.

#FryskeFreed

Wy fan Praat mar Frysk litte op Fryske Freed (en op alle oare dagen) ek op allerhanne manieren fia ús social media-kanalen sjen wat der al sichtber is yn it Frysk: moaie Fryske teksten op auto’s of buskes, bedriuwen dy’t yn it Frysk advertearje of oare sichtbere Fryske teksten lykas nammen op gevels, wurden op ‘e muorre, buordsjes yn de tún en gean sa mar troch. Dêrneist sette wy alle moannen op Fryske Freed in bedriuw of organisaasje yn de skynljochten dy’t wat spesjaals docht mei it Frysk en diele wy de aktiviteiten, ideeën en berjochten fan elkenien dy’t wat docht op #FryskeFreed.

Diel ideeën en foto’s

Hasto of hawwe jim ideeën of wolle jim al wat mei ús diele? Bygelyks Frysk dat no al sichtber is by jim yn de buert. Stjoer ús in berjocht fia praatmarfrysk@gmail.com of lit it ús witte fia ús social media-kanalen:

Fryske Freed-aginda

11 novimber 2022, 9 desimber 2022, 13 jannewaris 2023, 10 febrewaris 2023, 10 mrt 2023, 14 april 2023

Posted on

Fryske ynsprekmaraton fan start

Yn it Frysk prate tsjin dyn mobile telefoan of in app? Dat is no net mooglik. De Fryske ynsprekmaraton moat dêr feroaring yn bringe. Op 27 oktober joech Deputearre Sietske Poepjes it symboalyske startskot tegearre mei de Fryske flogger Eduard Rekker by it radioprogramma Goeiemiddei fan Omrop Fryslân. Mei dit projekt wol de provinsje yn ’e mande mei harren partners 300 oeren ynsprutsen Frysk sammelje. Elkenien dy’t Frysk praat kin meidwaan op ynsprekmaraton.frl. De Fryske ynsprekmaraton rint oan 21 febrewaris 2023, de ynternasjonale dei fan de memmetaal.

“Foar de takomst fan it Frysk is it wichtich dat wy it Frysk ek brûke kinne yn ús kommunikaasje mei de mobile telefoan of apps. Sa bliuwt ek de nije generaasje it Frysk brûken en bliuwt de taal fitaal. Mei dizze ynsprekmaraton kinne wy in grutte stap sette om it Frysk ek digitaal in plak te jaan. Ik nûgje alle Friezen út om harren stim hearre te litten.

Deputearre Sietske Poepjes

Foar it behâld fan de Fryske taal is it wichtich dat Friezen de taal ek yn de digitale wrâld brûke kinne. Mei de ynsprekmaraton wurket de provinsje oan in digitale samling fan yn it Frysk sprutsen sinnen. Sa’n ‘dataset’ is de basis foar it meitsjen fan spraaktechnology. Foar in goede dataset binne sa’n 300 oeren sprutsen Frysk nedich. De provinsje makket hjirfoar gebrûk fan de software Mozilla Common Voice. Mei dizze dataset kin bygelyks in technologybedriuw spraakstjoerde tapassingen meitsje foar de Fryske taal. Ek hobbyisten kinne der mei oan ’e slach.

Ynsprekmaraton.frl

Elkenien dy’t Frysk praat kin online sinnen ynsprekke op de webside: ynsprekmaraton.frl. Dat kin simpel fia sawol de telefoan, tablet of kompjûter. Ferskillen yn regionale útspraak binne gjin probleem. Dat is krekt wichtich by it opbouwen fan de dataset. Sa is it ek wichtich dat der sawol mannen- as frouljusstimmen opnommen wurde yn alle leeftiden. Der is oant no ta 135 oeren oan materiaal sammele.

Eduard Rekker, de Fryske flogger, en deputearre Sietske Poepjes jouwe it startskot foar de ynsprekmaraton. foto: provinsje Fryslân

Om de Fryske ynsprekmaraton bekend te meitsjen ûnder de Friezen reizget Eduard Rekker, de Fryske flogger en ambassadeur fan it projekt, mei syn ynsprekcamper by ferskate eveneminten in Fryslân del. Ek binne der ferskate flogs om Friezen op te roppen om mei te dwaan oan de ynsprekmaraton. De provinsje wurket foar dit projekt gear mei Mozilla Common Voice, Afûk, Fryske Akademy, NHL Stenden, Omrop Fryslân, RUG Campus Fryslân en Tresoar. 

Posted on

Ried fan de Fryske Beweging kent de “Fear yn de Broek” ta oan SFBO

It SFBO Kennissintrum Meartaligens Jonge Bern (fierder SFBO) makket him al sûnt de njoggentiger jierren tige fertsjinstlik as ynformaasje-, kennis- en stipepunt op it mêd fan meartaligens en taalstimulearing yn de foarskoalske perioade. Benammen op it mêd fan it begelieden fan Frysk- en twatalige pjutte- berne-opfang is it SFBO tige warber. Sa’n 275 foarskoalske foarsjenningen, rûnom yn Fryslân, wurkje hjoed-de-dei mei in formeel twatalich belied, en dat tal wurdt noch alle jierren heger. Mei tank oan it SFBO komme skoalbern al jong mei it Frysk yn oanrekking.

Op basis dêrfan hat de Ried fan de Fryske Beweging, dy’t him ynset foar it behâld fan de Fryske taal en kultuer, besletten om syn heechste ûnderskieding, de “Fear yn de Broek”, yn 2022 ta te kennen oan it SFBO. De Fear bestiet út in hânmjittich ynkleure linofyk fan byldzend keunstner Fedde Hoekstra en in oarkonde.

De Fear sil op woansdei 2 novimber 2022 om 10.00 oere op feestlike wize troch de Ried oanbean wurde oan SFBO-direkteur Sytske de Boer op berne-opfang It Bernetreintsje op it Hearrenfean, in suksesfol foarbyld fan hoe’t jonge bern yn it Frysk opheind wurde

Posted on

Fryske Boekewike

De Fryske Boekewike set dit jier útein mei it Boekefeest yn ‘Hof van de Koning’ op It Hearrenfean op freedtejûn 28 oktober. It Kadoboek ‘De oarloch fan Jan Snip’, skreaun troch Ferdinand de Jong, is dêrnei de hiele Boekewike fan 29 oktober o/m 6 novimber fergees te krijen by oankeap fan €15,00 oan Fryske Boeken by jo boekhannel.

De Oarloch fan Jan Snip – Ferdinand de Jong. Utjouwer: Bornmeer.

Frysk Boekefeest

Op freedtejûn 28 oktober wurdt mei it Frysk Boekefeest it startsein jûn foar de Fryske Boekewike 2022 fan 29 oktober o/m 6 novimber. Op dizze feestlike jûn sil ek it Kadoboek presintearre wurde.

De presintaasje fan de jûn is yn hannen fan Bart Kingma en der is muzyk fan ‘Las Bandidas’. It Frysk Boekefeest wurdt dit jier holden yn sealesintrum ‘Hof van de Koning’ op it Hearrenfean. Om 19:30 gean de doarren iepen, it programma begjint om 20:00 oere. De tagong is fergees, elkenien is fan herte wolkom

In libbensreis yn ferhalen en muzyk

Ferdinand de Jong en Gurbe Douwstra sille yn de Fryske Boekewike tegearre op ’n paad. Yn in pear oeren swalkje se de wrâld oer. Fan Nova Scotia, fia de Cliffs of Moher nei it uterste noarden fan Sibearië en keare úteinlik werom nei Fryslân. In libbensreis yn ferhalen en muzyk.

It programma duorret twa kear 45 minuten mei in healoere skoft. By alle optredens fan Ferdinand de Jong en Gurbe Douwstra binne de nijste Fryske boeken te keap.

Boeken fan Fryslân

De Fryske Boekewike wurdt organisearre troch Boeken fan Fryslân. Mei de Fryske Boekewike fiere wy it Fryske boek en stiet dy wike yn it bysûnder it Fryske boek sintraal.

Mear ynformaasje oer de Fryske Boekewike en aktiviteiten is hjir te finen.

Posted on

Presintaasje The Last Crossing – De lêste oerstek mei skriuwer Brian McGilloway

It spannende Noard-Ierske boek The Last Crossing is oerset yn it Frysk. Skriuwer Brian McGilloway út Belfast is freedtejûn 14 oktober te gast by It Skriuwersbûn op “Nieuw Allardsoog” yn Bakkefean. Tegearre mei oersetster Ammerins Moss-de Boer bepraat hy it suksesfolle boek dat no ek te ferkrijen is yn it Frysk: “De lêste oerstek”.

McGilloway en Moss-de Boer sille prate oer har bining mei Nothern Ireland, oer it plak fan “the troubles” yn it wurk fan McGilloway, oer de kar foar in thriller mei maatskiplike djipgong. Wat betsjut de bining mei de regio foar de skriuwer en foar ús? Wat moat de literatuer oan mei in ferdielde regio fol minsken dy’t elkoar sa skeind hawwe?

“In djipsinnich, oandwaanlik en moreel kompleks boek”

“Alwer in útsûnderlike roman fan ien fan de masters fan de Ierske misdaadliteratuer”

“In meislepend ferhaal oer ferlies en skuld yn in brutsen maatskippij. In prachtich skreaun boek dat jin lang bybleaut”

“Ast Noard-Ierlân begripe wolst, of eltse maatskippij dy’t konflikten trochmakke hat, set dit boek dan op dyn list… It is foartreflik skreaun”

Sa loovjend is de Ingelsktalige parse. Martsje de Jong bespruts it boek (“bysûnder, prachtich, spannend, taast jin yn it moed”) op Omrop Fryslân.

De jûn op 14 oktober begjint om 19:30 oere, op “Nieuw Allardsoog” yn Bakkefean. Tagong is €10,-

Wa’t sin hat om derby te wêzen kin har of him oant en mei 13 oktober opjaan fia bestjoer@skriuwersboun.nl.

“De lêste oerstek” wurdt útjûn troch ‘Elikser’

Posted on

‘De waanzinnige boomhut’ no ek yn it Frysk!

Dit jier ferskynt yn de nasjonale Berneboekewike foar it earst ek in Fryske oersetting fan it
Kinderboekenweekgeschenk. Yn opdracht fan Boeken fan Fryslân is in Fryske oersetting
makke fan it Kinderboekenweekgeschenk 2022 ûnder de titel: ‘Healwize beamhutferhalen,
oer doe’t it Stoel-Yn-Dyn-Noasdei wie en oare healwize saken’. De oersetting is makke troch Martsje de Jong.

It Kinderboekenweekgeschenk is dit jier skreaun troch Andy Griffiths, tegearre mei yllustrator Terry Denton bekend fan de populêre ‘De waanzinnige boomhut’-rige. Yn de
Berneboekewike fan 5 o/m 16 oktober is de Fryske oersetting fergees te krijen by oankeap
fan op syn minst €12,50 oan Fryske boeken.

De Fryske oersetting fan it Kinderboekenweekgeschenk is in inisjatyf fan Boeken fan Fryslân.

Posted on

Lês-mar-foar-wiken feestlik ôfsluten

Yn de moanne septimber wiene de Lês-mar-foar-wiken en waard der troch de hiele provinsje foarlêzen oan pjutten op sa’n 400 pjutteboartersplakken, bernedeiferbliuwen en by gastâlden. De feestlike ôftraap wie op 3 septimber mei it grutte Tomke Foarlêsfeest by paviljoen MeM yn Bûtenpost. Freed 30 septimber wiene de lêste foarlêsaktiviteiten en waard de foarlêsmoanne yn styl ôfsletten mei de foarstelling ‘Tomke syn pyamadei’ fan Geartsje Douma yn de biblioteek fan Grou.

Yn totaal binne der tidens de Lês-mar-foar-wiken mear as 25.000 Tomke-boekjes útdield oan Fryske pjutten. Yn de Stellingwerven binne dêrneist noch 1000 Stellingwerfske boekjes útdield. Tagelyk wiene der de hiele moanne septimber nije Tomke-útstjoeringen op Omrop Fryslân te besjen en wiene der flochs fan Tjitsfloch oer de ferskes en ferhaaltsjes út it Tomke-boekje. By de Fryske biblioteken koene bern nei foarstellings fan Tomke-skriuwster Geartsje Douma, sjongeres Janneke Brakels en De Vertellende Piano.

Foto: Hippe kiek fotografie by Sjoeke

‘Wy sjogge werom op in prachtige en suksesfolle earste edysje fan de Lês-mar-foar-wiken’, seit Hieke Rienstra, projektkoördinator foarskoalsk by de Afûk. ‘Earder waarden de foarlêsaktiviteiten en in nij, fergees Tomke-boekje foar alle Fryske pjutten byelkoar brocht yn de Fryske Foarlêswike, mar om’t de organisaasje feroare is, wie it ek de tiid foar in nije namme en opset.’ Yn 2023 binne der yn septimber wer de Lês-mar-foar-wiken mei fansels in nij Tomke-boekje en in hiel soad leuke foarlêsaktiviteiten foar pjutten.

De Lês-mar-foar-wiken binne in inisjatyf fan de Tomke-wurkgroep. De algemiene koördinaasje fan it projekt is yn hannen fan de Afûk en FERS. Omrop Fryslân, Cedin en Sintrum Frysktalige Berne Opfang (SFBO) soargje foar promoasje en fersterking.