Frysk

Bartelje! Fryske fariant op populêre Baskyske ymprovisaasjekeunst

barteljeKin in geweldich populêre, iuwenâlde poëtyske keunstfoarm út Baskelân ek oanslaan yn Fryslân? Fiif Friezen tinke fan wol en sille it serieus besykje. Op freed 18 maaie om 20.00 oere wurdt yn talepaviljoen MeM yn Ljouwert it projekt ‘Bartelje!’ taljochte. Dan is ek de eksklusive foarpremjêre fan de FryslânDOK-dokumintêre ‘It súksesferhaal fan in minderheidstaal’, oer it Baskyske Bertsolaritza-fenomeen, en de earste stappen fan de inisjatyfnimmers om de ymprovisjaasjefoarm nei Fryslân te heljen. Lês mear…

Platfoarm Fryske taalhelp-apps en games online

Sûnt 9 maaie kin elkenien op www.taalhelp.frl terjochte foar Fryske taalhelp-apps, taalgames en oare digitale taalhelpmiddels. De webside jout in handich oersjoch fan fergeze digitale taalhelpmiddels foar elkenien dy’t flaterfrij Frysk skriuwe wol.

De webside www.taalhelp.frl is mei ûntwikkele op basis fan in ûndersyk troch de Provinsje Fryslân dêr’t út bliken die dat der ferlet wie fan mear omtinken foar it bestean fan Fryske digitale taalhelpmiddels. Taalhelp.frl is ûnderdiel fan in bredere kampanje wêrby’t neist de lansearring fan it online platfoarm ek ynset wurde sil op tillefyzjereklames en in bannerkampanje op populêre Fryske websiden.

Taalhelp.frl is in inisjatyf fan de Afûk yn gearwurking mei Omrop Fryslân en BWH Ontwerpers yn opdracht fan de Provinsje Fryslân.

Utnûging “Kataloanië Tichtby”, 27 novimber om 19.30 oere by Tryater

IMG_1966

27 novimber 2017, 19:30 oere

Tryater, Ljouwert

Kataloanië Tichtby

 In soad Friezen fiele harren solidêr mei de Katalanen. De emoasjes dy’t te krijen hawwe mei it sprekken fan minderheidstalen binne werkenber. Foar leden fan Europeeske minderheden fielt Kataloanië tichtby. Dêrom organisearje it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT), Mercator European Research Centre, en de Ryksuniversiteit Grins (RUG), ôfdieling Minorities & Multilingualism | Frysk op 27 novimber in lêzinge- en diskusjejûn oer de Katalaanske situaasje.

Moderator fan de jûn is prof. dr. Goffe Jensma, heechlearaar Fryske taal en letterkunde en Director of Studies fan de stúdzjes MA Multilingualism en BA Minorities & Multilingualism oan de RUG. Hy sil in ferliking fan Kataloanië mei Fryslân meitsje, en ek mei oare Europeeske minderheden.

Lês mear…

Inschrieven veur de streektaelebi’jienkomst van 7 november in Deventer kan nog

Zoas al aorig bekend is, wodt d’r op 7 november die now ankomt een streektaelekonfereensie orgeniseerd deur et Ministerie van Binnenlaanse Zaeken, angaonde de regionaole taelen Nedersaksisch, Fries en Limburgs. Et gaot om de taelen die erkend binnen in et kader van et Europese haandvest veur regionaole taelen en taelen van minderheden. Et ministerie het tiedinge daon dat de inschrievingsmeugelikhied verlengd is. Ie kun je dus nog opgeven – tot et mement dat alle plakken risserveerd binnen. Lees veur alle belangrieke info en et jow opgeven kunnen geern veerder op disse sociaole media:
Facebook
Twitter

DLR-1U-W0AA9hT7

Meartalich evenemint by Tresoar as start kampanje Minority SafePack Initiative

minority
By Tresoar yn Ljouwert wie op 26 septimber in grutte manifestaasje as startsinjaal foar it Minority SafePack Initiative. Tagelyk waard it inisjatyf troch de Deputearre Steaten fan Fryslân en Fryske leden fan it Europeesk Parlemint ûndertekene yn Brussel. Deputearre Sietske Poepjes, kommissaris fan de Kening Arno Brok en Europarlemintslid Jan Huitema wiene dêrby, en ek noch Europarlemintariërs út Roemenië, Hongarije en Itaalje. Troch in live-ferbining koe it tekenjen folge wurde by Tresoar.

DSC_7325 Yn Ljouwert wie de manifestaasje organisearre troch it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT), yn gearwurking mei de Federal Union of European Nationalities (FUEN), de Ried fan de Fryske Beweging en it Mercator Kennissintrum. Siart Smit fan Lân fan Taal trape de reeks koarte praatsjes ôf, mei de boadskip ek de wille fan meartaligens te ûnderstreekjen.

Pier Bergsma fan de Ried fan de Fryske Beweging en Cor van der Meer fan Mercator holden harren stikje yn it Frysk. Henk Bloemhoff liet it Stellingwerfs troch de seal klinke. Nina Peckelsen fan jongereinorganisaasje YEN wie by de start fan de kampanje yn Roemenië west en fertelde koart oar har ûnderfining. Mei de YEN Bustoer sil der yn’t koart yn Ljouwert ek wer omtinken foar it SafePack frege wurde. Hein Jaap Hilarides

Froukje de Jong, foarsitter fan it EBLT, hold har praatsje yn it Bildtsk. Mei in selskip fan Tryater, ûnder leiding fan Ira Judkovskaja, kamen Russysk en Ljouwerters oan bod. Bildtske sjonger Hein Jaap Hilarides soarge foar muzikaal intermezzo. Sa waard it in werklik meartalich evenemint.

Underwilens hiene de gasten de mooglikheid om te plak it inisjatyf te tekenjen. Yn de Europeeske Uny binne der sa’n 50 miljoen minsken dy’t ta in minderheid hearre. Om harren te stypjen is it Minority SafePack Initiative ûntston. It moat sa folle mooglik ûndertekeners hawwe om jildich te wêzen: op syn minst ien miljoen. Yn Nederlân leit dy drompel op 19,500. Der is noch oan’t april 2018 de mooglikheid om te tekenjen op www.boargerinisjatyf.nl.

Ynternasjonale Social Media Dei set lytse talen yn ‘e skynwerpers

#fryskEDL2017 en #Frysk trending topic!

Tiisdeitenacht om even nei tolven ferskynden de earste Fryske berjochten al op Facebook, Twitter en Instagram. In teken dat de Fryske Social Media Dei by guon net gau genôch begjinne koe. En it waard in grut sukses. De hashtags #Frysk en #EDL2017 (European Day of Languages 2017) wienen binnen de koartste kearen beide ‘trending topic’ op Twitter. Yn Nederlân, mar #EDL2017 ek yn Europa.

De Fryske Social Media Dei is ûnderdiel fan de Ynternasjonale Social Media Dei foar Lytse Talen. Yn tsjinstelling ta de eardere Fryske Twitterdei wie it diskear net allinne in Frysk feestje, mar dienen ek tal fan oare organisaasjes út mear as 16 oare regio’s yn Europa mei. Under oaren Baskelân, Ierlân, Malta, Kataloanië, de Sorben, Friulië, Cornwall, Wales en Galisië dienen mei.

Beide inisjativen waarden organisearre troch de minsken fan de Praat mar Frysk-kampanje fan de Afûk. Doel fan de aksje is om de drompels om it Frysk te brûken fuort te nimmen en it brûken fan it Frysk op social media lykas Twitter, Facebook en Instagram te stimulearjen.
Lês mear…

We the North? Meertaoligheid heurt bij het DNA van Fryslân, Grunning en Drenthe!

we the northOpen brief van het Europeesk Buro foar Lytse Talen/Europees Buro voor Kleine Talen an ‘We the North’, de previncies Fryslân, Grunning en Drenthe en de gemientes Leeuwarden, Grunning, Assen en Emmen.

Al een beste zet warkt de previncies Fryslân, Grunning en Drenthe meer met mekaor saomen as het giet um cultuur. De previncies wilt mekaor bij neie initiatieven helpen en boetendes de landsregering zien laoten dat ok boeten de Randstad – in de plattelandsgebieden – overal cultuur te vinden is, die de muite weerd is, en dat previncies en culturele organisaotsies in het noorden recht hebt op een redelijk diel van de Rieksgelden veur cultuur. Wij hebt ja Tryater, het NNO, Jeugdtheatergezelschappen, museums die dertoe doet en aal maor meer en mooiere festivals. Körtum: het is hier al lang gien Pauperparadies meer.

Lês mear…

EBLT yn brief oan ynformateur Schippers: Meitsje nije start mei it adekwaat en effektyf stypjen fan minderheidstalen

portretfoto-schippersOp 19 april lêstlyn stjoerde it EBLT ûndersteande brief yn it Frysk, it Nedersaksysk en it Nederlânsk oan ynformateur Edith Schippers fan it nije kabinet. It gie om in iepen brief.

Achte frou Schippers,

Mei grutte niget folgje we jo wurksumheden by it foarmjen fan in stabyl regear. Wy winskje jo dêrby in soad sukses. Foarútgong is ek krekt datjinge dat it Europeesk Buro foar Lytse Talen EBLT neistribbet, as it giet om de posysje fan minderheidstalen yn Nederlân. It EBLT is it platfoarm fan organisaasjes dy”t opkomme foar de minderheidstalen Frysk, Nedersaksysk en Papiamentu.

Nederlân hat foar de talen Frysk en Nedersaksysk it Europeesk Hânfêst foar regionale en minderheidstalen fan de Rie fan Europa ratifisearre. Doel fan dit Hânfêst is om minderheidstalen te beskermjen én te befoarderjen. Nederlân docht dêr, neffens it lêste rapport fan de Rie fan Europa fan 14 desimber 2016, te min oan. It ûnderwiis yn it Frysk sjit sels sa tekoart, sawol kwantitatyf as kwalitatyf, dat in protte jonge Friezen de eigen taal net goed genôch skriuwen leare. Dat seit fierders neat oer de taalfoarkar fan de jonge Friezen: neffens ûndersyk fan de Fryske Akademy wurdt troch de jongerein en âlderein mannichfâldich yn it Frysk appt en sms’t, mar dan wol yn fantasystavering. Dat jout oan dat it oanbod oan goed Frysk of meartalich ûnderwiis net oan it ferlet foldwaan kin.

In oar oandachtspunt belanget de relative (ûn)sichtberens fan de twadde rykstaal oan, ek by de Ryksoerheid, oan. Ientalige Nederlânske opskriften en ientalich taalgebrûk is, ek yn Fryslân, spitigernôch noch fierste faak de noarm. Dêrmei wurde it Frysk en de Frysktaligen dochs echt tekoart dien. Of’t it no in treinstasjon oanbelanget, de rjochtbank, de plysje of it belestingkantoar, de Fryske taal ûntbrekt hast oeral. Nederlân en Fryslân rinne dêrmei efter yn ferliking mei oare meartalige regio’s yn Europa yn lannen as Finlân, Spanje, it Feriene Keninkryk of Switserlân.

Lês mear…

Leafdefol radioportret fan ‘the first cousin of English’ Frisian/Frysk troch ‘The World of Words’

frisian-top-1

It Ingelsk is de earste taal fan de wrâld wurden, mar hoe sit it mei it Frysk? Dizze tantesizzer fan it Ingelsk is der noch hieltiid en is dwaande mei in comeback, foar in part tanksij stipe fan de Europeeske Uny en de Nederlânske oerheid (ek al hat dy der net altyd nocht oan) foar Frysk op skoalle, Fryske media en Fryske kultuer.

De Friezen sels sille nei alle gedachten sizze dat har taal oerlibbe hat omdat de Friezen dat sels woene. Net-Friezen yn Nederlân beskôgje dit faak as koppichheid. Wat it ek is, minsken yn doarp troch hiel Fryslân hinne prate noch hieltiten Frysk. En jonge minsken skriuwe ek hieltiid mear Frysk, benammen op de social media.

En hoe sit it no mei dy relaasje mei it Ingelsk? Dêrfoar moatte je wol sa’n 1400 jier tebek nei de Kentyske wetten fan de âlde Ingelske kening Ethelbert….

Lês foaral fierder by PRI the World. Dêr is ek de podcast/radiodokumintêre fan taalsjoernalist Patrick Cox te beharkjen. Dy wurdt fan herte oanbefelle.

Dit berjocht is fuortendaliks it lêste fan it jier 2016. It EBLT winsket eltsenien – en foaral de leden fan alle oansletten organisaasjes en sprekkers fan alle minderheidstalen – goeie feestdagen en in poerbêst en meartalich 2017.

Tige kritysk rapport Ried fan Europa oer neilibjen Hânfêst Minderheidstalen troch lidsteat Nederlân

It haadkantoar fan de Ried fan Europa yn Straatsburch

It haadkantoar fan de Ried fan Europa yn Straatsburch

It fyfde rapport fan de Ried fan Europa oer it neilibjen fan it Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen troch lidsteat Nederlân is tige kritysk fan toan. De Council of Europe yn Straatsburch is, om te begjinnen, tige ûntefreden oer de ynformaasje dy’t Nederlân oanlevere. Dy wie fierstente let – mear as in jier nei de deadline – en boppedat ek nochris ‘tige beheind’ as it giet om de oanlevere ynformaasje. Yn it troch Nederlân oanlevere steatsrapport stie nammentlik allinnich de fyzje fan de Ryksoerheid. Organisaasjes dy’t har dwaande hâlde mei minderheidstalen en sels in offisjeel advysorgaan as Dingtiid hiene gjin inkelde ynbring yn it rapport dat Nederlân ein ferline jier ynlevere by de Ried fan Europa.

It doel fan it Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen – yn Nederlân fan krêft sûnt maart 1998 – is om Ryksoerheid en de erkende minderheden te stimulearjen om mei-inoar de erkende minderheidstalen sa effektyf mooglik te beskermjen en te promoatsjen. Dêrfoar is, om te begjinnen, soksawat nedich as in strukturele dialooch tusken Ryksoerheid en minderheden as Friezen, Nedersaksen en Limburgers. De Ried fan Europa frege Nederlân yn har foarige rapport yn 2012 al om wurk te meitsjen fan sa’n dialooch, mar kin no oars net as konklúdearje dat dêr neat fan op de hispel kaam is.

It komitee fan ministers fan de Ried fan Europa formulearre op woansdei 14 desimber de folgjende oanrikkemendaasjes oan lidsteat Nederlân:
1.) Meitsje in gearhingjend belied foar de ymplemintaasje fan it Hânfêst yn gearwurking mei de sprekkers fan de minderheidstalen.
2.) Soargje der foar dat de feroaringen yn de media net liede ta minder oanbod yn regionale en minderheidstalen
3.) Fersterkje it ûnderwiis yn it Frysk op alle ûnderwiistypes, sadat de Friezen har eigen taal goed lêze en skriuwe kinne
4.) Jou it Limburchsk en it Nedersaksysk de status fan in gewoan skoalfak en soargje foar in grutter ûnderwiisoanbod yn dy talen.
5.) Nim ek maatregelen foar de beskerming en de promoasje fan it Romanes en Yiddysk.
Lês mear…

1 2 3 4 5  Scroll to top