Et wereldberoemde epos Heliand was onderwarp van mar liefst drie lezings op de grote Mannefestaosie Nedersaksische literetuur en tael op 16 september. Iene was van dr. Ingrid Rembold van de Universiteit van Manchester, specialist Middelieuwse geschiedenis. Zi’j publiceerder eerder over de verovering en kristianisering oftewel ‘kerstening’ van de Saksische wereld in de negende ieuw, deur Karel de Grote en zien zeune en opvolger Lodewiek de Vrome.
Et heldendicht Heliand vertelt over leven en starven van Jiezus Kristus. Dat is om de Saksische bevolking van die tied de kristelike leer beter aksepteren te laoten en om die daor vervolgens ok meer gedreven naor leven te laoten. Zodoende wodt Kristus in et verhael veursteld as een feodale lienheer, wiels zien leerlingen as ’t waore de rolle hebben van vezallen. Et vertelde is mingd mit een stok leefwereld van de Saksen en dat is bedoeld veur ’t begriepen en goed annemen van de kristelike leer. Zo hebben zowat alle plaknaemen de vermelding ‘borg’, bi’jveurbeeld in de anduding ‘Romeborg’ veur de stad Rome. Want veur de Saksen was de borg (= ongeveer ‘burcht’) een soorte van bewoonde vesting was en mit dat woord sleut dat an bi’j et beeld van een stad. In et verhael om de geboorte van Kristus henne wo’n de ‘herders’ ok niet veursteld as schepers, mar as oppassers van de peerden. Peerden weren edele dieren in de Saksische leefwereld, schaopen niet.
Karke van Berkoop
Over de Heliand vertelde ok de vertaeler van de ni’je Sallaanse vertaeling, dr. Jan Nijen Twilhaar, ofkomstig uut Hellendoorn, en ok dr. Henk Bloemhoff, de vertaeler van de ni’je Stellingwarver edisie. Eerder verschenen al edisies in et Grunningers, Twents en Aachterhoeks. In de Stellingwarver Heliand wodt in verbaand mit de komst van de kristelike leer in oons gebied ok schreven over de Stellingwarver geschiedenis, de stichting van karken in et gebied en over de meugelikhied dat ok in et Middeleuwse Stellingwarf de Heliand bekendhied had het. De meugelike verbiening mit et aandere Saksische gebied, mit naeme de ‘Duutse’ kloosters Fulda en Corvey, wodt ok bepraot. Zo het de Berkoper karke as eerste petroonsheilige Vitus, en die was in de 9de ieuw de bescharmheilige van de Saksen wodden. Meer raodelachtigheden rond de Berkoper karke wo’n in et boek ansneden, zoas de meugelikhied dat hi’j een poze as heufdkarke van Stellingwarf diend het. Et ni’je boek wodt sierd mit een bekend schilderi’j van de Berkoper karke deur E.B. von Dülmen Krumpelmann (1897-1987).
Nedersaksisch proza en podcast
Et morgengedielte van disse mannefestaosiedag wodde besteded an Nedersaksisch proza en poëzie uut alle hoeken. Zo brocht Willem Jan Teijema, van vroeger uut Donkerbroek, een riegel van zien gedichten in et Stellingwarfs, en hi’j vertelde daorbi’j.
De uutgeveri’je, Keuninklike Van Gorcum in Assen, het ok zorgd veur een podcast daor de Stellingwarver vertaeler in vertelt over aachtergronden. Die podcast is hier te vienen op
