De ni’jste oflevering van et Jaorboek Nedersaksisch, oftewel jaorgaank 5 (2024) is verschenen. Jaorboek Nedersaksisch wil een riegel jaorlikse publikaosies wezen die et gat opvult dat ontston doe et tiedschrift Driemaandelijkse Bladen voor taal en volksleven in het oosten van Nederland stopte, begintied disse ieuw. De Stichting Sasland zorgt ok now veur et uutgeven: een vertrouwd geluud in een ni’j jassien.
In et eerste diel van dit Jaorboek staon op iene nao alle lezingteksten van et Nedersaksisch symposium van 4 oktober 2024, al of niet in naoderhaand uutbreide vorm. In et twiede diel vien ie drie ere bi’jdregen.
Titels
De titels in dit Jaorboek Nedersaksisch 5 (2024) bin:
Henk Bloemhoff en Henk Nijkeuter – Woord veurof
Hermann Niebaum – … de beide spraken, het Nederlandsch en het Platduitsch, maken in den grond maer ééne tael uit. Van het taal-continuüm tot de verdwijning daarvan aan de staatsgrens. Over de gecompliceerde relatie tussen het Nederlands en het Nederduits in de geschiedenis en in het heden
Philomène Bloemhoff-de Bruijn – Aflevering 4 van de TONAG, kaart 34-40
Arend Quak – Onderzoek naar het Oudsaksisch
Anne Breitbarth – Resumptie na adverbiale bijzinnen in de linker zinsperiferie in het Middelnederduits
Ute Boonen – De middeleeuwse oorkondetaal in volkstalige oorkonden uit het noordoosten van Nederland: de schrijfcentra Deventer, Zutphen, Zwolle en Groningen als geval apart
Doreen Brandt – Niederdeutsch studieren an der Carl von Ossietzky-Universität Oldenburg. Der Bachelor Niederdeutsch als hybrider Studiengang
Roeland van Hout – Is een bacheloropleiding Limburgs haalbaar?
Susanne Braamburg – Revitalisatie Veluws, en hoe?
Harrie Scholtmeijer – Onderdtachtig graden in onderdvieftig jaor
Jan Nijen Twilhaar – Het Nedersaksisch als schoolvak
Henk Nijkeuter – Over de Reynaertvertaling van Jan Naarding
Henk Bloemhoff m.m.v. Otto de Vent – Jannes, de Oostganger: zien Brieven an Sibbeltien
Henk Nijkeuter – Albert Steenbergen (1814-1900). De Drentse mystificator
Henk Bloemhoff – Nedersaksisch van het Riestenlaand: essenties
Henk Bloemhoff – Nedersaksisch en Limburgs onder deel III van het Europees handvest voor regionale talen of talen van minderheden: de hoogste tijd
Op 5 april is in Coevern de officiële oftrap van het project ‘80 jaor vrijheid’. En op die dag kunt liefhebbers metandoen in een groot Drentstaolig Vrijheidskoor. Dit bezundere koor zingt under leiding van The Serenade Sisters een nei lied: Vrijheid is nooit of . Dit lied is speciaal arrangeerd veur koren in een veerstemmig arrangement.
’s Mörgens wordt het Drentstaolige vrijheidslied tiedens een workshop under leiding van de zangeressen Josien van Beek en Martijje instudeerd. Het doel is um een mega-koor bij mekaar te verzameln um ’s middags de vrijheid te bezingen tiedens het officiële programma van de previncie Drenthe.
Mèensen die metandoen wilt kunt zuch anmelden op huusvandetaol.nl/vrijheid-veuroet. Hier is het lied, het arrangement en ok een driestemmig arrangement veur koren gratis te downloaden.
Dit project is een samenwarking van The Serenade Sisters met het Huus van de Taol en is met meugelijk maakt deur de previncie Drenthe.
Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.
The Serenade Sisters bint veer zangeressen die mekaar vunden hebt in heur onbetwiste liefde veur close harmony.
De Meertmaond Streektaolmaond is dit jaor officieel lösdaon tiedens een bezundere lunchbijienkomst veur de metwarkers van de gemiente Aa en Hunze. Op maondag 3 meert hebt burgemister Anno Wietze Hiemstra en Renate Snoeijing, directeur van het Huus van de Taol, in de maande het officiële startsein geven in de kantine van het gemientehoes. Hiermet understreept de gemiente het belang van de Drentse taol en cultuur.
Nao het officiële lösdoen bint de ambtenaren underdompeld in het Drents met een heuse Drentse kwis – een interactieve en luchtige menier um meer te leren over de Drentse taol en cultuur. De kwis weur verzörgd deur de streektaolvrijwilliger Jan Hartlief. En het gung der fanatiek an toe tiedens de kwis. Lang leek metwarker Kitty der met de winst vandeur te gaon, maor op het lèeste moment bleek wetholder Ivo Berghuis toch net ien punt lozer te weden.
Burgemister Hiemstra nao ofloop van de bijienkomst: ‘De streektaol is een belangriek underdiel van oeze cultuur. Met dizze feestelijke start van de Meertmaond Streektaolmaond laow zien daw de Drentse taal niet allent wardeert, maor ok actief gebroeken en deurgeven wilt.’
Renate Snoeijing vult an: ‘Het Huus van de Taol zet zuch in veur het behold en de promotie van de Drentse taol. Wij bint dan ok bliede dat de gemiente Aa en Hunze de oftrap van dizze maond vieren wil met een actieve bijdrage an het gebroek van het Drents in het dagelijks wark.’
De Meertmaond Streektaolmaond is een jaorlijkse viering van de streektaol, met activiteiten en evenementen in hiel Drenthe.
Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.
De gemiente Aa en Hunze is ien van de grootste plattelandsgemienten in Nederlaand met zu’n 25.000 inwoners, 35 dörpen en kernen en een oppervlakte van roem 270 km2.
Fan 13 oant en mei 17 novimber hat it Noordelijk Film Festival plak yn Ljouwert, it jierlikse filmfestival fan it noarden. Op tongersdeitejûn presintearret it EBLT de Nedersaksyske film Witte Wieven, yn in útferkochte seal.
Witte Wieven
Ferwachtsje smeulende midsiuwske horror yn Witte Wieven fan Didier Konings. De film fertelt it ferhaal fan de jonge Frieda, dy’t fanwege har bernelleazens ferkettere wurdt troch har mienskip. Wanhopich siket se har taflecht yn gebed en rituelen, mar de antwurden komme net fan God. Wannear’t se weromkomt út it ferbeane bosk om it doarp hinne, wurdt se beskuldige fan hekserij. De mysterieuze wite widdowen en de tsjustere krêften fan ‘e bosk biede Frieda lykwols in nije foarm fan krêft.
Witte Wieven is in yntinse, folkloristyske horrorfilm fol driging, byleauwige rituelen en froulike befrijing. Mei syn unike fisuele styl sketst Konings in benaude wrâld dêr’t it tsjuster net allinnich bûten, mar ek binnenyn de minske skûlet. De film is folslein sprutsen yn it Nedersaksysk, om in sa autentyk mooglike sfear te kreëarjen.
Noordelijk Filmfestival – Memmetaal
De film op it Noordelijk Filmfestival makket diel út fan de programmaline Memmetaal en wurdt fertoand yn gearwurking mei it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT), dat ek in ynlieding fersoarget by de film. Lês mear.
It EBLT bestiet út fertsjintwurdigers fan mear as tweintich organisaasjes dy’t harren ynsette foar de posysje fan it Frysk, it Nedersaksysk, it Biltsk en it Papiamentu.
Marianne Veenstra stun in de finale van SUNS Europe, het Europese Songfestival veur Minderheidstaolen, met heur nummer “’t Is zo wisse (as een klontie zuut is)”. Allewal zie niet met de heufdpries hen hoes giet, hef zie het Nedersaksisch en Drenthe op de kaort zet. Het festival vun plaots in het Teatro Nuovo Giovanni da Udine en bracht mezikaanten samen die zingt in minderheidstaolen zoas Welsh, Baskisch, Faeröers en Furlan.
Marianne Veenstra op SUNS Europe. Foto: Bart de Nes / Abbot Studio
Dit jaor was het de zesde maol dat der een Drèentse inzending metdeed an SUNS Europe. Marianne kik tevreden weerum op heur dielname: “Het was een bijzondere ervaring om met zoveel muzikanten op het podium te staan en het Nedersaksisch op een groot Europees podium te laten horen.Het festival draait zeker niet alleen om winnen. Dit te mogen meemaken was al een overwinning op zich”.
SUNS Europe bödt jaorlks een podium an artiesten die in minderheidstaolen zingt. Het festival understreept het belang van culturiele diversiteit en fietert het behold van regionale taolen an deur dizze zichtbaar te maken veur een bried pebliek.
De vertegenwoordiging van Catalonië gung der vandeur met de jurypries: Remei de ca la Fresca
Stichting REUR hef besluten moeten heur activiteiten te staken. De stichting is organisator van het DLF – Drèents Liedtiesfestival, metorganisator van Platt Together en Drèentse Zangers en partner van het Europese minderheidstaolfestival Suns Europe. Het bestuur van de Nedersaksische culturiele streektaolstichting zöt zich noodzaakt dizze beslissing te nimmen deurdat een solide financiële basis en het perspectief daorop untbreekt.
Stichting REUR leunde gedurende heur achtjaorige bestaon bij het organiseren van heur activiteiten op financiële bijdrages oet iegen geledern. Dizze situatie was niet langer holdbaar. In de anloop naor de neie Cultuurnota hef Stichting REUR een beroep daon op de previncie Drenthe um zo het veurtbestaon van de activiteiten, waorunder het Drèents Liedtiesfestival, structuriel veilig te stellen. An dizze oproep is gien geheur geven.
Het bestuur van Stichting REUR bedaankt alle partners, sponsors, fondsen, betrökkenen, dielnimmers en pebliek veur heur bijdragen, die de activiteiten van Stichting REUR zo succesvol en weerdevol muken. Met name het Drèents Liedtiesfestival vervulde een veurbeeldfunctie veur het anfietern van neie ginneraties bij het actief broeken van de streektaol. Het Drèents Liedtiesfestival wordt op Europees niveau angemarkt as toonangevend deur de Raod van Europa.
Stichting REUR slöt heur activiteiten of met het Suns Europe festival dit naojaor, waor Drèents Liedtiesfestival 2024 winnaar Marianne Veenstra het Nedersaksisch vertegenwoordigen zal tussen een keur van aandere Europese minderheidstaolen.
Reaksje EBLT
It EBLT fynt it tige spitich dat it Dreents Liedtiesfestival ophâldt. It DLF wie sûnder mis ien fan de meast profesjonele sjongfestivals yn de streektaal en hat der oan bydroegen dat der mear as hûndert nije ferskes yn it Drintsk skreaun en útbrocht waarden en it publyk kennis meitsje koe mei in nije generaasje talintfolle Drintse artysten. Boppedat wurke it DLF treflik gear mei partnerorganisaasjes yn Dútslân (Plattsounds) en Italië (Suns).
It EBLT is net blyn foar de kwetsberens fan it DLF en Stichting Reur. In soad wurk op profesjoneel nivo waard útfierd sûnder reële fergoeding en soks is op langere termyn dreech fol te hâlden.
Drinte hat no gjin sjongfestival mear en mist sadwaande no de jierlikse stimulâns foar jongerein om oan de slach te gean mei muzyk yn it Nedersaksysk. Dat is wol wat om oer nei te tinken foar de provinsje Drinte en elts dy’t it Nedersaksysk in waarm hert tadraacht. It Drints buorket achterút en kin eins in evenemint as it eigen ferskesfestival – live te sjen op RTVDrenthe – net heal misse.
In de toen van de Theaterschuur in Linde weur zaoterdag 6 juli het festival ZomerGoed holden. Naost kraomen, meziek en veurdrachten was der ok een boekprissentatie. Oetgeverij Het Drentse Boek har de neiste verhalenbundel van Tonko Ufkes metnummen. Tiedens de prissentatie kreeg schriever Jan Glas het eerste exemplaar van Doagen en dreumdoagen oet haanden van Tonko Ufkes.
Jan Glas (links) kreg de eerste Doagen en dreumdoagen van schriever Tonko Ufkes. Foto: Huus van de Taol
De bundel hef 33 körte verhalen in het Westerkertiers. In Doagen en dreumdoagen bint wisselnde personen an ‘t woord. Ze gaot argens hen, komt ien tegen of herinnert zuch een biezunder veurval. Wat is waor gebeurd en wat dreumt de hoofdpersoon der zölf bij? Tonko Ufkes wet in een paor zinnen een wereld te scheppen waorin de lezer metnummen wordt.
Doagen en dreumdoagen is de twaalfde bundel van Tonko Ufkes (1958). In 2019 kreeg hij in Duutslaand de Freudenthalpreis, de belangriekste pries veur Nedersaksische literatuur.
De bundel is veur € 14,50 te koop in de webshop van het Huus van de Taol en in de boekhandel.
Stichting Sasland zorgt ook dit jaar voor de uitvoering van het Nedersaksisch symposium, inmiddels het vijfde op rij. Het symposium zal deze keer worden gehouden op vrijdag 4 oktober aanstaande, en wel in de theaterzaal van Bibliotheek Centrum Deventer, Stromarkt 18. Het symposium begint om10.00 uur en eindigt om 16.45 uur. De inloop is vanaf 9.30 uur.
Voor het programma verwijzen we graag naar hieronder. Ook nu weer zal het om een echt interessante bijeenkomst gaan, met bekende, maar ook met betrekkelijk nieuwe sprekers.
Inhoudelijk is het aanbod zeer gevarieerd. In het tweede deel van de middag is voorzien in een reeks korte presentaties van nieuw onderzoek, van nieuwe boeken en van recente ontdekkingen, met aan het eind een literair-historische bekendmaking die spectaculair mag worden genoemd voor de Nedersaksische taal- en letterkunde.
programma
Vanaf 9.30 uur: binnenkomst
Opening door drs. Jurr van Dalen, symposiumvoorzitter: 10.00-10.10 uur
“Onderzoek naar het Oudsaksisch en de overgeleverde teksten”– Em. prof. dr. Arend Quak, Oud-Germaanse filologie, Universiteit Leiden (10.10-10.40 uur)
“De middeleeuwse oorkondetaal in volkstalige oorkonden uit het noordoosten van Nederland: de schrijfcentra Deventer, Zutphen, Zwolle en Groningen als geval apart” – Prof. dr. Ute Boonen, Vakgroepen Germanistiek en Neerlandistiek, Universiteit Duisburg Essen (10.40-11.10 uur)
Koffiepauze 11.10–11.30 uur
“Continuïteit of verandering? Resumptie na adverbiale bijzinnen in de linkerzinsperiferie in het Middelnederduits” – Prof. dr. Anne Breitbarth, Vakgoep Taalkunde, Universiteit Gent (11.30-12.00 uur)
“Aktuelle Entwicklungen in Forschung und Lehre zur Mittelniederdeutschen Literatur und der neue Bachelor Niederdeutsch an der Universität Oldenburg”- Prof. dr. Doreen Brandt, Juniorhoogleraar voor Nederduitse literatuur in historisch en cultuurwetenschappelijk perspectief, Carl von Ossietzky Universiteit Oldenburg (12.00-12.30 uur)
Lunchpauze12.30-14.00 uur
De lunch kan op eigen gelegenheid worden gebruikt in het gebouw (begane grond) of in een eetgelegenheid in de nabijheid van de bibliotheek.
“Naar een bacheloropleiding Limburgs: mogelijkheden en varianten” – Em. prof. dr. Roeland van Hout, eerder hoogleraar Toegepaste taalkunde en Variatielinguïstiek (Radboud Universiteit, Nijmegen) (14.00-14.30 uur)
“Jan Naarding’s Reynaert-vertaling in het Drents”- Dr. Henk Nijkeuter, gep. hoofd Drents Archief (14.30-14.50 uur)
“Revitalisatie Veluws, en hoe” – Susanne Braamburg MA – student Taalwetenschap, Rijksuniversiteit Groningen (14.50-15.10 uur)
theepauze 15:10-15:30 uur
Korte presentaties van nieuw of nog lopend onderzoek, en / of van nieuwe publicaties
“Over de gecompliceerde verhouding van Nederlands en Nederduits in heden en verleden” – Em. prof. dr. Hermann Niebaum, voorheen hoogleraar Nedersaksisch en Duitse taalkunde (Rijksuniversiteit Groningen) (15.30-15.40 uur)
“Aflevering 4 van Heeroma’s Taatatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden (TONAG)” – Dr. Philomène Bloemhoff-de Bruijn, gep. projectleider streektaal (Overijsselacademie) (15.40 – 15.50 uur)
“Het Sallands Nedersaksisch van Hellendoorn: Taalstructuur en taalgebruik”- Dr. Jan Nijen Twilhaar, gep. hogeschoolhoofddocent (Hogeschool Utrecht) (15.50-16.00 uur)
“Waar onze taal weg komt” [m.b.t. Overijssel] – Dr. Harrie Scholtmeijer, dialectoloog Overijsselacademie, Zwolle (16.00-16.10 uur)
“Brieven an Sibbeltien. Jannes de Oostganger zien Stellingwarver schrieveri’je uut et Batteljon Frieslaand in Nederlaans Indië (1945-1948)” – Dr. Henk Bloemhoff, gep. hoofddocent Nederlands NHL Stenden Hogeschool Leeuwarden; m.m.v. Otto de Vent MEd, eerder docent Nederlands (16.10-16.20 uur)
Biezundere gebeurtenisse: 5 jaor Nedersaksisch symposium, 5 keer Jaorboek Nedersaksisch! Bij deze bijzondere gelegenheid zal een belangrijke literair-historische openbaarmaking plaatsvinden.
Institutionele inleiding door een medewerker van CO (= Collectie Overijssel, Zwolle) (16.20-16.30 uur)
Bekendmaking met literair-historische en taalgeografische toelichting (Dr. Hedzer Uulders, zelfstandig onderzoeker, Oosterbeek (16.30-16.40 uur)
Afsluiting door de symposiumvoorzitter (drs. Jurr van Dalen) (16.40-16.45 uur)
N.B. Eventuele wijzigingen worden bijgehouden in de actuele versie van het programma op sasland.nl > nieuws
opgave
Wilt u dit symposium zeker niet missen? Vroege inschrijving verdient dan aanbeveling, want het aantal plaatsen is beperkt. Deelnemen aan het symposium kost vijftien euro, exclusief lunch.* Inschrijving kan plaatsvinden door een mailtje te sturen naar henkbloemhoff @ gmail.com. Als reply volgt dan een uitnodiging tot overmaking van vijftien euro op het bankrekeningnummer van Stichting Sasland. Betaald hebben geldt als bewijs van inschrijving
Op alle basisscholen in Drenthe, Groningen, Overijssel, de Stellingwerven en de Achterhoek kunnen vanaf 1 juli streektaalposters met daarop Nedersaksische gedichten worden aangevraagd. Dit in verband met het vijfjarig bestaan van Levende Talen Nedersaksisch: de vereniging voor leraren die affiniteit hebben met de Nedersaksische taal en cultuur.
Finkers, Bökkers en Gosselaar
De streektaalposters verschijnen in verschillende varianten voor het hele PO en de onderbouw van het VO (4 tot 14 jarigen). Gedichten op de posters zijn gemaakt door Herman Finkers (Twente), Hendrik Jan Bökkers (Salland), Fieke Gosselaar (Groningen), Else Klomps (Achterhoek), Jessica Bonnema (Drenthe) en Christine Mulder (Stellingwerven). ‘De gedichten zijn inmiddels ingesproken door o.a. Finkers en Bökkers’, aldus voorzitter van Levende Talen Nedersaksisch Mirjam Günther. ‘We zijn druk bezig om er tof lesmateriaal bij te ontwikkelen’.
Bijpassende illustraties
Julia van den Berg maakte de prachtige illustraties. Ze heeft de sfeer van de gedichten goed gevangen en voor elke leeftijd iets passends gemaakt bij de gedichten met titels: Op de fietse, Naobers, Schat, Feest, Thoesdier en Wodt et weer wat.
Op dunderdag 9 mei 2024 vun de twaalfde editie plaots van het Drèents Liedtiesfestival. In de finale in het ATLAS Theater in Emmen kreeg Marianne Veenstra met het liedtien “t Is zo wisse (as een klontie zuut is)” de mieste stemmen bij de verscheiden vakjury’s. Het Drèents Liedtiesfestival wordt organiseerd deur Stichting REUR. Dit jaor bestun de tv-vakjury oet Eric Bats, Julia Hulshof en Jord Brinkhuis.
Marianne Veenstra. foto: Abbot Studio / Bart de Nes
Zoas ieder jaor wuurden de punten verdield deur een vakjury -underverdield in drie groepen-, boetendes kun ‘t pebliek gedurende de rechtstreekse oetzending van RTV Drenthe via sms een stem oetbrengen.
De aandere negen dielnimmers an het DLF24 waren waren Skuur, Martin Hietkamp, Sister Sister, Ellen Dost, Drèents Grøs, Chantal Hulshof, Werilt, Richard Nijstad en Laura Dik. Vleden jaor wun Lisa Harms het Drèents Liedtiesfestival met “Tot de zun uutgiet”.
winst
Met dizze winst krig Marianne € 2000,- um heur winnende liedtien op een professioniele wieze op te nimmen en oet te brengen en zal ze later dit jaor dielnimmen an het Europees Songfestival veur Minderheidstaolen op het Suns Europe festival in Udine, waor ze het Nedersaksisch vertegenwoordigen zal.
Ook Marianne zal Drenthe vertegenwoordigen op het Regio Songfestival. De dartien regionale, peblieke umroepen organiseert samen een Regio Songfestival. De allereerste editie wuur lesten jaor op 4 november in Utrecht holden. Dit jaor vindt het festival plaots op 9 november in Theater aan het Vrijthof in Maastricht.
