Bordspel Streektaalstrijd: verover Nederland en Vlaanderen met streektaal

Promovendi Raoul Buurke, Hedwig Sekeres en Lourens Visser van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen hebben een bordspel ontwikkeld: Streektaalstrijd. Spelers veroveren het taalgebied van de tegenstander door vragen over taalwetenschap en de streektalen die in Nederland en Vlaanderen worden gesproken te beantwoorden. Op 26 februari overhandigde prof. dr. Martijn Wieling, initiator van het spel, een exemplaar van het spel aan Groninger commissaris van de Koning René Paas.

Streektaalstrijd bestaat uit een geografische kaart van Nederland en Vlaanderen, verdeeld in zeven gekleurde vlakken. Elke kleur staat voor een streektaal die nog altijd wordt gesproken: Fries, Nedersaksisch, Hollands, Zeeuws, Limburgs, West- en Oost-Vlaams en Brabants. Het spel wordt gespeeld met twee tot zeven spelers. Elke speler vertegenwoordigt een taalgebied. Spelers veroveren het taalgebied van de tegenstander door vragen over de streektalen die in Nederland en Vlaanderen worden gesproken te beantwoorden.

Grote variatie binnen taalgebieden
Tijdens het spelen leren spelers allerlei bijzondere woorden uit de verschillende streektalen. Ook komen ze meer te weten over de grote variatie binnen taalgebieden, want alleen al binnen het Nedersaksisch zijn er legio variaties, denk aan Gronings, Drents, Twents en Veluws. En ook die varianten kennen weer subvarianten.

Daarnaast kunnen spelers geluidsfragmenten beluisteren via de bijbehorende website, en raden uit welk spraakgebied het fragment komt. Zo leren ze wat over de uitspraak en doen ze kennis op over taalkunde in het algemeen, bijvoorbeeld over het Indo-Europees, de taalfamilie waar alle zeven taalgebieden onder vallen.

Vooroordelen wegnemen
Taalwetenschapper Raoul Buurke: “We willen mensen op een speelse manier iets leren over taalwetenschap en de variatie aan streektalen in Nederland en Vlaanderen. Maar het spel willen we ook vooroordelen wegnemen over mensen die streektalen spreken. Over hen wordt nog weleens gedacht dat ze bot of onintelligent zijn. Terwijl dat helemaal niks met het spreken van een streektaal te maken heeft.”

Streektalen zijn het waard om gesproken te worden, vinden Buurke en zijn collega’s. “Het is belangrijk, levend cultureel erfgoed, dat maakt al die verschillende varianten van streektalen heel waardevol.”

De taalwetenschappers onderzoeken vooral Nedersaksische talen. Daarom werkten ze voor de ontwikkeling van het bordspel samen met wetenschappers uit heel Nederland en Vlaanderen. “Maar we hebben ook sprekers van de verschillende talen erbij betrokken”, vertelt Buurke.

Verkooppunten
Het spel is sinds begin dit jaar in beperkte oplage te koop op verschillende plekken in Nederland, onder meer in de Universiteitswinkel van de RUG. Het spel is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en bijdragen van diverse provincies en streektaalorganisaties.

Succesvolle studiedag LT Nedersaksisch op festival Mañana Mañana

Vrijdag 9 juni werd de tweede studiedag van onderwijsbelangenvereniging Levende Talen Nedersaksisch gehouden. Op deze dag konden docenten, vertegenwoordigers van streektaalorganisaties en verdere geïnteresseerden op verschillende manieren actief aan de slag met ideeën voor streektaalonderwijs.

sfeerimpressie studiedag

belang van streektaalonderwijs

Vice-voorzitter Amber Tieck heette de aanwezigen welkom, waarna verschillende gastsprekers vertelden over het belang van streektaalonderwijs. De streektalen, waaronder het Nedersaksisch, staan onder druk, vertelde bijzonder hoogleraar Nedersaksisch Martijn Wieling van de Rijksuniversiteit Groningen. Ouders geven het weinig door aan hun kinderen, door de veronderstelling dat de streektaal hen niets brengt. Maar zo’n 20% van de Nederlanders weet dat het Nedersaksisch een erkende minderheidstaal is die geen verbasterd Nederlands is, maar een eigen oorsprong kent. Wieling vertelde verder over de onderzoeks- en onderwijsinitiatieven in Groningen, waarbij het doorgeven van het Gronings van oud naar jong centraal staat. De app en het lespakket Van Old Noar Jong zijn uit dit onderzoek voortgekomen.

impuls en lespakket

Na Wieling was Mañana Mañana-organisator Gijs Jolink aan de beurt. Met zijn bedrijf De Feestfabriek/Alles Komt Goed BV wil hij de streektaal een impuls geven. Dat de belangenvereniging Levende Talen Nedersaksisch deze dag een plek kreeg op het festival is hier een voorbeeld van. Verder bracht De Feestfabriek al twee Achterhoekse voorleesboeken uit. Ook heeft de Groningse app nu een Achterhoekse variant door de inspanningen van De Feestfabriek: Van Old Naor Jong, waar ook een lespakket speciaal voor 10 lessen streektaal bij hoort.

workshops

Na het plenaire deel gingen de deelnemers zelf aan de slag: een schrijfles van Else Klomps, schrijfster van (Achterhoekse) kinderverhalen, leverde mooie verhalen voor in de les op. Arja Olthof van het Drentse Huus van de Taol liet aan de hand van oud en nieuw ontwikkeld materiaal voorbeelden zien van streektaalonderwijs. In de workshop werden de deelnemers uitgedaagd een onderdeel van de escaperoom te ontcijferen. De workshop Streektaal in het MBO werd door docent Lienke Eenink van het Graafschap College in Doetinchem gepresenteerd. Zij is één van de ontwikkelaars van het zakboekje ‘Eerste hulp bi-j plat praoten’ voor zorgmedewerkers, samen met streektaalorganisatie ECAL. Jordi Jager van NHL/Stenden Hogeschool gaf een demonstratie van het materiaal op onderwijsplatform www.digitaol.nl, een manier om zaakvakken in de streektaal aan te bieden.

Foto: Bram Olde Wieverink / Levende Talen Nedersaksisch

geslaagde studiedag.

De studiedag bood de aanwezigen nieuwe inspiratie over streektaalonderwijs en ideeën voor het aanbieden van streektaal in de les. De organisatie kijkt terug op een geslaagde studiedag.

Levende Talen Nedersaksisch is onderdeel van de Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT), de belangenvereniging voor leraren in het talenonderwijs in Nederland. LT Nedersaksisch stimuleert het gebruik van streektaal in de les, door laagdrempelige activiteiten te organiseren, gastlessen te geven en lezingen te verzorgen. Op www.ltnedersaksisch.nl zorgt LT Nedersaksisch voor een platform met bestaand materiaal en korte lijnen met organisaties die lesmateriaal in de streektaal (willen) ontwikkelen.

Minysympoasium Keninklik Frysk Genoatskip en RUG Campus Fryslân: Polityk gewin giet troch de mage

Polityk gewin giet troch de mage: De betsjutting fan iten en drinken oan it Fryske stedhâlderlik hôf yn de 17e en 18e iuw

Op tongersdei 8 juny 2023 organisearret it Keninklik Frysk Genoatskip/Koninklijk Fries Genootschap yn gearwurking mei de RUG Campus Fryslân in duolêzing troch Iris Witzenburg en Herman van Vliet oer de rol fan iten en drinken yn de politike kultuer fan it Fryske stedhâlderlik hôf yn de 17e en 18e iuw.

Iris Witzenburg
Iris Witzenburg giet yn op har ûndersyk nei hoe’t de Fryske stedhâlder Willem Frederik om 1650 hinne besocht syn macht te fergrutsjen troch ek iten en drinken yn te setten. In fleske wyn of wat parren wienen yn dy tiid net allinne mar bedoeld om yn kulinêre sin fan te genietsjen, dêr siet mear achter. Witzenburg helle yn 2022 har master Skiednis oan de Rijksuniversiteit Groningen en wurket no as sjoernalist by Omrop Fryslân.

Herman van Vliet
Herman van Vliet giet dêr op fierder troch nei te gean hoe’t de kulinêre kultuer oan it stedhâlderlik hôf yn de earste helte fan de 18e iuw opbloeide. Fia trije persoanen dy’t oan it hôf fan Willem IV ferbûn wienen, in hortulanus, in sjef-kok en in hofdame, lit er sjen hoe’t de stedhâlder prestiizje ûntliende oan in goede ytkultuer. Van Vliet helle yn 2023 syn master Skiednis oan de Rijksuniversiteit Groningen. Hy is ûndernimmer en hâldt him as passyboer dwaande mei it ferkoartsjen fan ‘voedselketens’.

Programma:
15:30     Ynrin mei kofje/tee
16:00     Iepening troch Joop Koopmans (foarsitter KFG)
16:10     Iris Witzenburg: Eten en politiek ging hand in hand bij Friese stadhouder Willem Frederik
16:40     Herman van Vliet: De eetcultuur aan het Friese stadhouderlijke hof van stadhouder Willem IV
17:10     Fragen en diksusje
17:30     Sluten en in drankje

Plak: Auditorium Campus Fryslân, Wirdumerdijk 34, 8911 CE Ljouwert
Fiertaal lêzingen: Nederlânsk (yn diskusje ek Frysk en Ingelsk mooglik)
Oanmelde: fóár 5 juny 2023 op info@friesgenootschap.nl (tagong fergees)

Kataloanië Tichtby: Begryp fan Kataloanië

Op 27 novimber organisearren it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT), Mercator European Research Centre, en de Ryksuniversiteit Grins (RUG), ôfdieling Minorities & Multilingualism | Frysk by Tryater yn Ljouwert in lêzinge- en diskusjejûn oer de Katalaanske situaasje, mei ferskate sprekkers út de regio en út Fryslân.
Cor van der Meer Froukje de Jong ynlieding GJ

“Oardiele kinne jo pas as jo begripe hoe’t it sit yn Kataloanië.” De ynliedende wurden fan prof. dr. Goffe Jensma fan de RUG, ien fan de organisatoaren, rekken presys de kearn fan de diskusjejûn. Tegearre mei Froukje de Jong, foarsitter fan it EBLT, trape Cor van der Meer fan Mercator Kennissintrum de jûn ôf, wêrnei’t Goffe Jensma it as moderator oernaam. Oan ‘e hân fan stellingen waard der ynteraksje mei it publyk socht. Yn Jensma syn yntroduksje spruts hy koart oer de ferliking tusken Fryslân en Kataloanië, troch de skiednis ta te ljochtsjen, en bygelyks ek de ekonomyske situaasje fan beide regio’s. Unôfhinklikens libbet eins net by de Friezen, en Jensma ûnderbout wittenskiplik wêr’t de ferskillen krekt lizze.
Continue reading “Kataloanië Tichtby: Begryp fan Kataloanië”

Utnûging “Kataloanië Tichtby”, 27 novimber om 19.30 oere by Tryater

IMG_1966

27 novimber 2017, 19:30 oere

Tryater, Ljouwert

Kataloanië Tichtby

 In soad Friezen fiele harren solidêr mei de Katalanen. De emoasjes dy’t te krijen hawwe mei it sprekken fan minderheidstalen binne werkenber. Foar leden fan Europeeske minderheden fielt Kataloanië tichtby. Dêrom organisearje it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT), Mercator European Research Centre, en de Ryksuniversiteit Grins (RUG), ôfdieling Minorities & Multilingualism | Frysk op 27 novimber in lêzinge- en diskusjejûn oer de Katalaanske situaasje.

Moderator fan de jûn is prof. dr. Goffe Jensma, heechlearaar Fryske taal en letterkunde en Director of Studies fan de stúdzjes MA Multilingualism en BA Minorities & Multilingualism oan de RUG. Hy sil in ferliking fan Kataloanië mei Fryslân meitsje, en ek mei oare Europeeske minderheden.

Continue reading “Utnûging “Kataloanië Tichtby”, 27 novimber om 19.30 oere by Tryater”

Studie minderheden en meertaligheid | Frysk aan RUG versterkt

De dit jaar gestarte bacheloropleiding Minorities & Multilingualism | Frysk van Rijksuniversiteit Groningen krijgt een financiële impuls in het kader van University Campus Fryslân (UCF).

Vanuit de reservering voor UCF investeert provincie Fryslân voor de periode 2014-2019 € 300.000,- in deze internationaal georiënteerde opleiding waarin Friese Taal- en Letterkunde is geïntegreerd. De studie wordt mede gefinancierd door het ministerie van OCW. Na deze periode, waarin de studierichting met de nieuwe middelen verder wordt versterkt, neemt de RUG de studie voor eigen rekening.

Minorities & Multilingualism is een internationaal bachelorprogramma, in het Engels aangeboden, over de politieke en historische aspecten van minderheden en meertaligheid. Taalkunde is hier een belangrijk onderdeel van. Studenten kunnen zich binnen het internationale universitaire netwerk van de opleiding specialiseren, bijvoorbeeld op het gebied van kleine talen als het Gaelic of Baskisch. De studie biedt zelf een volledig programma Fries aan. Continue reading “Studie minderheden en meertaligheid | Frysk aan RUG versterkt”

Multilingual Fryslân

There’s no doubt that multilingualism has important implications for communication, identity, social and cultural integration, development and education.

Master Multilingualism
With its world-leading expertise in the fields of cognition, society and language the University of Groningen(RUG) now offers a one-year Master’s programme in Multilingualism at University Campus Fryslân (UCF) in co-operation with NHL University of Applied Sciences. The MA programme will be launched in September 2013.
Continue reading “Multilingual Fryslân”

Al mear as 3.000 hantekens foar ‘Rêd Frysk’

Mear as 3.000 minsken hawwe oant no ta har hanteken set foar it behâld fan de stúdzje Frysk oan de universiteit fan Grins. De petysje is opset troch de Ried fan de Fryske Beweging en de stúdzjeferiening Frysk Skanomodu.

Sy meitsje har soargen oer de stúdzje Frysk, no’t de universiteit dy ûnderbringe wol by de oplieding Europeeske talen en kultueren. Der is dan neffens de aksjefierders noch mar ien folsleine baan foar it fak Frysk by de fakulteit tsjin dik trije no. Dat is te min om de Fryske taal en kultuer goed te ûnderwizen. De Ryksuniversiteit Grins hat in plan makke foar in folweardige stúdzje Frysk, mar wol dêr wol in ekstra bijdrage foar hawwe fan it Ryk. Ek foar dy aksje binne de hantekens tige wolkom.

Boarne: Omrop Fryslân

Set jo hanteken op http://redfrysk.nl