Hiel Fryslân lêst foar mei de Lês-mar-foar-wiken

Fan 9 o/m 27 septimber binne it wer de Lês-mar-foar-wiken. Yn dy perioade wurdt oeral yn Fryslân foarlêzen: op ’e berne-opfang, by gastâlden, op skoallen en fansels thús! Want foarlêzen is net allinne gesellich, mar ek hiel belangryk foar de taalûntwikkeling fan jonge bern, en al hielendal foar de ûntwikkeling fan in minderheidstaal lykas it Frysk. Alle pjutten yn Fryslân krije mei de Lês-mar- foar-wiken in prachtich nij Tomke-foarlêsboekje, en foar bern fan 4 o/m 8 jier is der in nij boekje fan Keimpe de Krokodil. Mar der is mear: de hiele moanne septimber kinst Fryske foarlêsboekjes sammelje by de Poiesz! En yn de biblioteken is der ekstra omtinken foar it foarlêzen yn it Frysk, wêrby’t alderhande feestlike foarlêsaktiviteiten organisearre wurde.

Foto: Hippe Kiek Fotografie

Tomke & Keimpe

It tema fan de Lês-mar-foar-wiken is dit jier ‘eigenwiis’, wat oanslút op it tema fan de Kinderboeken- week yn oktober. Alle pjutten krije by de opfang, de biblioteek en it konsultaasjeburo wer in prachtich nij Tomke-foarlêsboekje yn dat tema. Yn it boekje stean ferhaaltsjes, ferskes en spultsjes fan ferskate skriuwers en yllustratoaren. De Tomke-yllustraasjes binne noch makke troch de krekt ferstoarne tekener Luuk Klazenga. It boekje ferskynt ek yn it Bildts, Stellingwarfs en Franekers.

It Tomke-foarlêsboekje ferskynt yn it Frysk, Bildts, Stellingwarfs en Franekers.

Bern fan 4 o/m 8 jier krije it nije Keimpe-boekje mei leuke ferhaaltsjes en spultsjes op skoalle of se kinne it fergees ophelje yn ’e biblioteek. Spesjaal foar Keimpe syn 5e jierdei is der in echte Keimpe- memory ûntwikkele en kinne alle bern en harren âlders, juffen en masters mei sjongeres Melissa Pander en rapper Sytse de Wite meisjonge en -dûnsje op de eigenwize Lês-rap!

Minyboekjes sammelje by de Poiesz

Yn de hiele moanne septimber kinst Fryske foarlêsboekjes sammelje by de Poiesz. Alle wiken ferskine der twa nije boekjes dy’tst fergees meinimme meist by oankeap fan in griente- of fruitoanbieding. Bekende én nije skriuwers en yllustratoaren hawwe spesjaal foar dizze aksje acht prachtige boekjes makke. Op is op, dus fluch nei de Poiesz, en sammelje se alle acht!

Feest yn de biblioteek!

Yn de biblioteken binne yn de moanne septimber ferskate lês-, dûns- en muzykfoarstellingen te sjen. Foar pjutten binne der foarstellingen fan Janneke Brakels, Danswil en Het Muziekbeestje. Foar de doelgroep 4 o/m 8 jier spilet Jan Tiede Bouma in foarstelling oer Keimpe de Krokodil, en Pyke Kroes & Carel van Leeuwen ha in foarstelling makke oer it populêre boek ‘Lampke’. Yn guon biblioteken kinst ek mei Tomke op ’e foto. En hast it nije Tomke-temaboekje of Keimpe-boekje noch net? Helje ’m dan gau fergees op by de biblioteek!

Oare foarlêsaktiviteiten

Op 14 septimber mei ‘Uit in Huis’ wurdt der de middeis foarlêzen yn de Prinsetún yn Ljouwert. Tusken 14.00 en 16.00 oere sil dêr troch in tal minsken foarlêzen wurde út prachtige eigenwize berneboeken.

Fierder binne yn it programma ‘Tsjil’ fan Omrop Fryslân nije bernefilmkes te besjen en op Tjits Floch binne alle ferhaaltsjes en ferskes út it Tomke-boekje te hearren.

It Lês-mar-foar-projekt is in mienskiplik inisjatyf fan Afûk, Fers, SFBO, Cedin en Omrop Fryslân en wol mei in jierlikse kampanje omtinken freegje foar it foarlêzen yn it Frysk oan jonge bern.

Mear ynformaasje

Sjoch foar mear ynformaasje op: www.lesmarfoar.frl

Bildts kafee- Bildts diktee

Op donderdeg 11 april 2024 wort in Waddenherberg The Friezinn op ‘e Ouwe-Dyk 1226 ‘t Bildts diktee houwen. Deuze keer in ‘n ândere opset. Bildts Aigene het ok ‘n leuke klaine Bildtse kafeekwis maakt om d’r even in te kommen en Rintje Kas sil optrede.

Nag niet soa oud, maar soa starigan is ’t Bildts diktee ’n faste tradisy worren: alle jaren is elkeneen fan harte welkom om met te doen an ’t útdagende, maar ok gesellige Bildts diktee. De kinnis fan ’t skriven in de Bildtse taal wort op de proef steld. Dut jaar het Jeroen Slager ’t diktee skreven. Jeroen is al jaren foor Bildts Aigene doende met fertalen en is tegaar met Janny Bouma kursuslaider fan de Bildtse kursus. Hij sil ’t diktee ok op de avend foorleze. Naast de wisselbokaal, blommen en boek na keuze út ôns webwinkel, krijt de winner ok de ewige eer, om ’t soa maar ’s te sêgen. Maar ’t belangrykste is dat metdoen feul belangriker is as winne.

Jim binne allegaar fan harte welkom. De inloop is fanôf 19.30 uur in Waddenherberg The Friezinn, Ouwe-Dyk 1226 Westhoek.

Sichtberhyd sentraal op Streektalekonferênsy 2023

Op 22 september 2023 organiseart de Stichting Nederlandse Dialecten (SND) in samenwerking met de Nederlandse Taalunie, provînsy Fryslân en gemeente Waadhoeke hur jaarlukse streektalekonferênsy. De konferênsy fyndt plak op ut gemeentekantoar fan Waadhoeke in Franeker en het as tema: ‘Streektaal in sicht: sichtberhyd fan streektalen in ‘e openbare rúmte.’

sichtberhyd fan streek- en minderhydstalen en dialekten

Tidens de konferênsy – dy een kear in ut jaar, ôfwisselend in Nederlân en Flaanderen, houwen wurdt – laat un keur an sprekers hun licht skine over de sichtberhyd fan streek- en minderhydstalen en dialekten.

Wat binne de bêste foarbeelden? Wat binne de falkulen? Wat leart wetenskappeluk ondersoek ôns over nut en noadsaak fan ut fergroaten fan de sichtberhyd fan un kleine(re) taal? Wetenskappers, ondersoekers, taalpromoators, bestuerders, dichters en muzisy: allegaar sille se op hun eigen wiize ingaan op dit tema, dat met recht aktueel noêmd wurde mag.

Provînsy Fryslân sette de ôflopen jaren stevug in op ut promoaten fan de sichtberhyd fan ut Frys en de streektalen. Ok de keuze foar de gasthear, gemeente Waadhoeke, is nyt toefallug: un unike meartaluge gemeente, met naast ut Nederlâns ok ut Frys, ut Bildts en ut Franekers binnen de gelederen.

Stichting Nederlandse Dialecten

De SND het um inspannen om un bijster farjeard, interessant en learsum programma samen te stellen. Dêrnaast wurdt de nije Streektaleatlas fan provînsy Fryslân presenteard, en wurdt un tipke fan ‘e sluier oplicht over de nije digitale infrastruktuer foar ut Bildt.

Opgeve

Beroepsmatug òf frijwillug bezug met streektaal, praktys òf akademys òf as partikulier interesseard in alles wat met streektaal te maken het? Dan is disse dag niet te missen! Opgeve kan fia Programma Streektaalkonferênsy 22 september 2023 – Stichting Nederlandse Dialekten.

Programma

  • 9.30 uur inloop
  • 10.00 uur welkom door meertaligheidscoördinator Gerard de Jong en opening door wethouder gemeente Waadhoeke Jan Dijkstra
  • 10.15 uur gedeputeerde Provincie Fryslân Eke Folkerts: sichtberens impuls Provincie Fryslân en aanbieding streektaalatlas
  • 10.30 uur Mirjam Vellinga (Afûk): Frysk op ‘e dyk – De rol van zichtbaarbeid in het taalpromotiebeleid van de Afûk.
  • 11.00 uur koffie/thee
  • 11.30 uur Janke Singelsma en Jolanda Verhoef (NHL Stenden): Meertaligheid in beeld – Een inkijkje in scholen en bibliotheken
  • 12.00 uur Sibrecht Veenstra (NHL Stenden): LoCALL – Taallandschappen in het onderwijs
  • 12.30 uur Dichter fan Fryslân Sigrid Kingma
  • 12.45 uur lunch (bij mooi weer is de bus van het mobiele SPRAAKLAB van de RUG buiten te bezichtigen en beschikbaar voor een demonstratie)
  • 14.00 uur Renate Snoeing (Huus van de Taol): Drents in het openbaar
  • 14.30 uur Wethouder gemeente Urk Freek Brouwer: de Urker taal in publiekscommunicatie
  • 15.00 uur koffie/thee
  • 15.15 uur Veronique De Tier (INT) en Geert Dehaes (Brusseleir): Van tweetalige straatnaamborden tot dialectadvertenties. Dialect in het straatbeeld in Vlaanderen en Brussel

Franeker Diktee, Trinus Riemersma-dei en Franeker Woordeboek nominearre foar Taalpriis Waadhoeke

It Franeker Diktee, de Trinus Riemersma-dei en it Franeker Woordeboek binne nominearre foar de Taalpriis Waadhoeke. Dat hat de sjuery fan de priis bekend makke. De earste Taalpriis fan de fjouwertalige gemeente wurdt op 21 febrewaris, de UNESCO Dei fan de Memmetaal, útrikt op de Waadhoekster Taledei yn de biblioteek fan Frjentsjer.

Dy dei is der yn de biblioteek fan Frjentsjer fan 20.00 oant 22.00 oere in feestlik programma om de meartaligens fan de gemeente – mei neist it Nederlânsk ek ryk oan it Frysk, Bildts en Franekers – te fieren. De priis bestiet út in keunstwurk fan keramist Paulien Ploeger, spesjaal foar dizze priis makke.

De sjuery bestiet út trije minsken dy’t in protte mei taal en meartaligens dwaande binne: Jitske de Hoop (beliedsadviseur Fryske taal en kultuer en meartaligens by Omrop Fryslân), Sannah Debreczeni (trainee Frysk en meartaligens by Provinsje Fryslân) en Gerard de Jong (meartalichheidskoördinator by gemeente Waadhoeke).

“’t Idee achter de jaarlikse taalpriis en taaldâg is ’t ferskiet an ôns talen te fieren en sien late hoefeul at d’r gebeurt an taalpromoasy en -inisjativen,” seit De Jong. “En dat is best slaagd. Wij hewwe soafeul mooie, inspirerende en orizjinele nominasys kregen; ’t waar ’n hele haister om d’r drie út te pikken.”

Nominaasjes

Ut alle ynstjoerings binne trije nominaasjes keazen dy’t kâns meitsje op de taalpriis:

  • It Genoatskap foar ut Behoud fan ut Franekers, foar it yn novimber 2022 hâlden Franeker Diktee;
  • de Academie van Franeker, foar “In dei mei Trinus Riemersma” (oktober 2022);
  • Wim Aalbers foar it skriuwen fan it Franeker Woordeboek, dat ein 2021 presintearre waard.

Feestlike jûn

De nominaasjes wurde taljochte en yn it sintsje set op tiisdei 21 febrewaris, yn de biblioteek fan Frjentsjer. Fan 20.00 oant 22.00 oere (ynrin fan 19.30 oere ôf) is der in feestlik programma mei û.o. in meartalige pubkwis troch Douwe Gerlof Heeringa, en fansels de útrikking fan de taalpriis oan de winner, troch taalwethâlder Jan Dijkstra.

Elkenien is wolkom, de tagong is fergees.

gedichte-aven op 26 jannewary 2023

D’r binne sestyn deelnimmers an de gedichte-avend. Der is de organisasy och soa wiis met. En an de opgeven gedichten te sien, binne ‘t úteenlopende gedichten. ‘t Belooft dus ‘n boeiende avend te worren in ‘e bibletheek fan St.-Anne. Elkeneen is fan harte welkom om deuze avend bij te weunen. ‘t Begint om 19.30 uur en d’r is gyn intree.

lês mear

Nominasys socht foor de eerste Taalpriis Waadhoeke

Op 21 febrewaris 2023 wurdt de UNESCO Dei fan de Memmetaal hâlden. Dizze jierlikse dei is yn it libben roppen om it ferskaat oan talen oer de hiele wrâld te fieren. En wa’t ferskaat oan talen seit, seit fansels Waadhoeke: mei neist it Nederlânsk ek it Frysk, Bildts en Franekers is der yn dit lân gjin gemeente dy’t kwa taal sa ryk is as Waadhoeke. Dat wol de gemeente graach fiere mei de earste edysje fan de Taalpriis Waadhoeke.

Om de aigen talen en taalrykdom in ’t sontsy te setten, hout de gemeente die dâg de eerste Taaldâg. Die fynt plak in de bibletheek fan Franeker. Der sil ok de eerste Taalpriis útraikt worre, foor ’t mooiste taalinisjatyf in de gemeente. En derfoor kin elkeneen ’n nominasy insture. Hewwe jou as ondernimmer ’n aksy had die’t met een fan de talen út Waddenhoek te krijen had? As beweuner op ’n besondere menier andacht froegen foor de aigen taal? Of as taalorganisasy wat spesjaals deen om ’t brúkken fan de taal te stimuleren?

Nominear dan ut projekt, inisjatyf òf de aksy en maak kâns op de earste Taalpriis fan gemeente Waadhoeke! “Wij soeke om projekten òf aksys dy’t sichtbaar weest binne, dy’t plakfonnen hewwe in de gemeente en dy’t om ut Franekers, Bildts òf Frys gongen. Wij wille benadrukke dat un indifiduele bewoaner òf ondernimmer evensugoëd kâns maakt as un groatere (taal)òrganisasy. De sjuery sil de nominasys foaral beoardele op orizjinaliteit, kréativiteit en de reaksys fan mînsen op de aksy òf ut inisjatyf,” seit de gemeente.

Nominearje kin troch meartalichheidskoördinator Gerard de Jong in mail te stjoeren op: g.dejong @ waadhoeke.nl û.f.f. ‘taalpriis’, en skriuw ús wêrom oft jo taalaksje – of dy fan in oar – de priis fertsjinnet. Ynstjoere kin oant en mei 23 jannewaris 2023. Om’t dit de earste edysje is, meie taalinisjativen fan 2018 oant no ynstjoerd wurde. Stjoer foaral ek wat mei om de nominaasje te stypjen, sa as foto’s, social media of berjochten út de parse. En wa wit, winne jo yn febrewaris de earste Taalpriis Waadhoeke.

De talen fan dit berjocht binne op folchoarder: it Frysk, ’t Bildts, ut Franekers, it Frysk

Ferhalewedstriid ‘Ut ’e bocht’

Boeken fan Fryslân skriuwt in ferhalewedstriid út foar lêzers yn it ramt fan de BoekWinterBoek-ferhalejûn dy’t op freed 10 febrewaris om 20.00 oere yn kafee De Bogt fen Guné yn Frjentsjer holden wurdt.

Ut ‘e Bocht

Elkenien wurdt fan herte útnûge in koart ferhaal fan op syn meast 1.000 wurden te skriuwen op it tema ‘Ut ’e bocht’. Ferhalen meie yn it Frysk of yn ien fan de Fryske streektalen oanlevere wurde.

Ferhalejûn

De winner wurdt op de BoekWinterBoek-ferhalejûn yn Frjentsjer bekend makke en mei syn/har ferhaal foardrage foar it publyk. Dat betsjut fuortendaliks in live-optreden tusken de skriuwers fan dizze jûn: Anne Feddema, Koos Tiemersma, Sietse de Vries, Willem Schoorstra en Hylke Speerstra. Dêrneist kriget de winner in boekepakket en wurdt it ferhaal publisearre.

Meidwaan

Ynstjoeringen moatte foarsjoen wêze fan namme en kontaktgegevens en op syn lêst freed 27 jannewaris binnen wêze op dit e-mailadres

Dorpskanonwebsait fan ’t Bildt

Bildts Aigene komt met wat besonders: ’n dorpskanonwebsait fan ’t Bildt. En fansels hoort der ’n presintasy bij. Deuze presintasy fynt plak op saterdegoverdâg 29 oktober e.k. om 15.30 uur in de bibletheek fan St.-Anne. Elkeneen is hierfoor fansels útnoadigd.

Ferskillende resintasys
Soa sil Bauke Folkertsma (inisjatyfnimmer dorpskanon-projekt) ’n presintasy houwe over de kombinasy tussen dorpshistory en toerisme. Fansels kinne wij sels ok niet achterblive: Theun Bouma, Geertsy Kingma en Sytse Keizer houwe ’n presintasy over de dorpskanon fan ’t Bildt. Sij fertelle hoe’t sij de fînsters maakt hewwe en werom sij krekt foor die onderwerpen koazen hewwe.

Altiten in beweging
Na ’n stikminnig maanden fan foorberaiding is ’t nou tiid om de nije dorpskanonwebsait fan ’t Bildt te onthullen. Maar dut betekent niet dat dut ’t eandpunt is, maar just ’t begin! De dorpskanons fan de Bildtse dorpen kinne namelik deur ânderen anfuld worre werdeur de websait altyd in beweging blive sil. Besoekers fan de websait kinne ’n onderwerp foor ’n fînster nominere foor feerder ondersoek of sels de kontint foor ’n nij fînster insture.

Aigen fînsters
Alle dorpen fan ’t Bildt hewwe hur aigen fînsters kregen en binne skreven deur ’n stikminnig frijwilligers die’t allegaar hur aigen ekspertize hewwe over ’t onderwerp. Je fine dan ok feul ferskillende historise onderwerpen krekt as ’t ontstaan fan ’t Bildt, maar ok informasy over mînsen die’t in de dorpen weund hewwe en feerder komme ouwe gebouwen, bedriven en ferenigings foorbij.

Fiering Europeeske Dei fan de Talen

Wy sjogge werom op in moaie middei om de Europeeske Dei fan de Talen, European Day of the Languages, te fieren op 26 septimber.

Taalynklusyf ûnderwiis stie yn de skynwerpers mei sprekkers Hilda Heyde en Janke Singelsma fan de Rutu Foundation en Lectoraat Meertaligheid en Geletterdheid (NHL Stenden Hegeskoalle ).

Dichter fan Fryslân Sigrid Kingma skreau in gedicht spesjaal foar dizze dei en muzyk klonk der fan Grunneger Troebadoer Jan Henk de Groot.

Stichting Bildts Aigene hout in ’t winterseisoen twee kursussen

Stichting Bildts Aigene hout in ’t winterseisoen twee kursussen: Bildts voor niet-Bildtstaligen en Bildts foor Bildtstaligen.

Cursus Bildts voor niet-Bildtstaligen
Er wordt aandacht besteed aan het begrijpen, het lezen en het spreken van het Bildts in ongeveer 12 lessen. De lessen worden op woensdagavond gegeven van 19.30-20.45 uur in de bibliotheek te St.-Annaparochie. De eerste les is op 26 oktober a.s. Er hebben zich al vijf opgegeven, maar er kunnen nog vijf bij. Dus geef je snel op.

Cursusgeld: € 50,00, incl. lesmateriaal, koffie/thee. Opgave vóór 13 oktober a.s. bij kursus@bildtsaigene.nl of 06-16675779.

U kunt (daarnaast) ook digitaal de cursus volgen: www.digibildts.nl Voor cursisten gratis, voor anderen € 5,00. Mail: kursus@bildtsaigene.nl

Kursus Bildts foor Bildtstaligen

D’r wort andacht geven an ’t lezen, ’t praten en ’t skriven in de Bildtse taal in ongefeer 12 lessen. De lessen worre op woensdegaven geven fan 19.30-20.45 uur in de bibletheek te St.-Anne. De eerste les is op 26 oktober 2022.

Kursusgeld: € 50,00 inkl. lesboeken, koffy/thee. Mochten jou een fan de boeken al hewwe, dan worre die kosten d’r útteraard ôftrokken. Opgave fóór 13 oktober e.k. bij kursus@bildtsaigene.nl of 06-16675779

Jou kinne (dernaast) ok digitaal de kursus folge: www.digibildts.nl Foor kursisten fergeefs, foor ânderen € 5,00. Mail: kursus@bildtsaigene.nl