Tag: Biltsk

Posted on

Poëzywike 30 jannewaris -5 febrewaris

Dizze wike is it wer tiid foar it twadde topprojekt fan Ynspirearjend Meartalich Underwiis, de Fryske Poëzywike. De Fryske Poëzywike slút oan by it tema fan de lanlike Poëzieweek (fan 30 jannewaris o/m 5 febrewaris 2025): liiflikheid. It is bedoeld foar alle groepen yn it primêr ûnderwiis. Fryske gedichten foarmje de basis om op in kreative wize mei it Frysk, Biltsk of Stellingwerfsk oan ‘e slach te gean.

Foar alle bouwen wurde der aktiviteiten makke dy’t sammele wurde yn magazines. Dizze binne fergees del te heljen op de webside. Fierder wurde de gedichten dy’t skoallen meitsje by elk tema sammele. Dizze binne werom te finen yn de earegalery op de webside en kinne as foarbyld tsjinje.

Kinst it materiaal fan de Poëzywike fia dizze link fine: Poëzywike – Inspirerend meertalig onderwijs.

Posted on

Sjochtip: op syk nei de Fryske talefamylje yn Fier yn it rûn

It Frysk is mear as ien taal. It is in samling fan farianten dy’t wy in ‘talefamylje’ neame kinne. Mar hoe goed kenne we eins al dy famyljeleden? Mei dy fraach reizget presintatrise Tjits van der Wal – Boersma nei alle hoeken fan it Fryske taalgebiet.

Fier yn it rûn– Boarne: Omrop Fryslân

Yn’e kunde komme mei de talefamylje

Yn Fier yn it rûn reizget Tjits troch hiel Fryslân en dêrbûten, op syk nei alle farianten fan de Fryske taal. Tink dêrby oan It Bilt, Skylge, West-Fryslân, Föhr en Sylt. Se siket sprekkers fan de taal en praat mei harren oer de skjintme en skaaimerken fan de taal, mar ek oer de steat fan de taal. Want hoefolle wurdt der eins noch mei de taal praat yn dy gebieten?

Alle farianten ta ien liet

Under de syktocht nei de farianten is Tjits dwaande mei it meitsjen fan in liet. Se hat in liet makke dy’t oerset wurdt yn de ferskate Fryske farianten. Yn de ôfleveringen siket se sprekkers fan de taal op en sjongt se mei harren de kûpletten fan it liet. Uteinlik komt hjir in hiel liet út, dêr’t ek in fideoclip fan makke wurdt, dy’t yn de lêste ôflevering te sjen is. Sa kinne alle famyljeleden meidwaan mei ien mienskiplik liet fan de Fryske taal.

De earste útstjoering fan Fier yn it rûn start op it Bilt. Tjits ûndersiket hoe’t it Biltsk ûntstien is en komt derachter dat it mear is as gewoan in mjuks fan twa talen. Dêrneist docht se as dielnimmer mei oan it Biltsk Diktee en besiket se har liet yn it Biltsk te sjongen.

Fier yn it rûn

De seis ôfleveringen fan Fier yn it rûn binne fan moandei 28 oktober ôf eltse moandei om 17.15 oere te sjen by Omrop Fryslân.

Posted on

Fryske Foarlêswike Selskip fan moandei 27 septimber o/m freed 1 oktober

Yn de lêste wike fan septimber sille goed 600 foarlêzers op ’en paad om rûnom yn ’e provinsje foar te lêzen oan goed 12.500 pjutten. De foarlêzers nimme mei-inoar sa’n 20.000 nije Tomkeboekjes mei, dat de pjutten nei it foarlêzen op de pjutteboartersplakken, bernedeiferbliuwen en by de gastâlden mei nei hûs krije. Foar it earst hawwe mear as 400 lokaasjes harren oanmeld foar de Foarlêswike. Ek ûngefear 250 gastâlden sille meidwaan.

Tomkeboekjes yn it Frysk, Biltsk en Stellingwerfsk.

It nije Tomkeboekje ‘Tiid foar Tomke!’ is in spesjaal jubileumboekje, nammentlik nr. 25. It boekje stiet wer fol mei ferhaaltsjes en ferskes en der sit in jubileumspultsje by. Foar de 10e kear komt it Tomkeboekje ek wer út yn it Biltsk. Sa kinne de pjutten op it Bilt ek foarlêzen wurde yn harren eigen taal. Alle jierren ferskine der ek Tomkeboekjes yn it Stellingwerfsk.

Keimpe de Krokodil
Neist it Tomkeboekje is der yn de biblioteken noch in kadoke te finen. It twadde Keimpe de Krokodil-boekje! Keimpe de Krokodil wol bern fan 4-8 jier (en harren âlden en learkrêften) oanmoedigje om te kiezen foar Fryske boeken en ferhalen. Dêrmei wurdt wearde jûn oan it Frysk as memmetaal en as twadde taal. Yn it Keimpe-boekje ‘De winskmasine’ steane ferhaaltsjes om foar te lêzen en ek foar begjinnende lêzers om sels te lêzen. Keimpe de Krokodil lit sjen dat it leuk is om Frysk te lêzen, en hielendal net yngewikkeld.

Tomke sit klear foar de Fryske Foarlêswike

De Fryske Foarlêswike wurdt organisearre troch it Selskip foar Fryske Tael en Skriftekennisse yn gearwurking mei de Tomke-wurkgroep/Afûk. De organisaasje fan it projekt wurdt droegen troch frijwilligers en kriget mei dêrtroch strukturele subsydzje fan de provinsje Fryslân en de gemeente Ljouwert.

Posted on

Bouwe en weune: gemeente Waadhoeke wurdt offisjeel fjouwertalich

Fan: Omrop Fryslân

In trijetalige webside mei ynformaasje yn it Biltsk, Frysk en Nederlânsk, trou-amtners dy’t minsken trouwe kinne yn it Biltsk of Stedsfrysk, meartalige ynformaasjebuordsjes yn en bûten it gemeentehûs. De jonge fúzjegemeente Waadhoeke hat de ambysje om mei ferskate praktyske maatregels de ‘unike meartalichheid’ fan Noardwest-Fryslân te behâlden én te stimulearjen. Tongersdeitejûn praat de gemeenteried oer de earste nota Taalbelied. Dizze nota wol njonken it Frysk ek it Biltsk en it Stedsfrysk stimulearje en is dêrmei op himsels al unyk. Continue reading “Bouwe en weune: gemeente Waadhoeke wurdt offisjeel fjouwertalich”

Posted on

Bartelje! Fryske fariant op populêre Baskyske ymprovisaasjekeunst

barteljeKin in geweldich populêre, iuwenâlde poëtyske keunstfoarm út Baskelân ek oanslaan yn Fryslân? Fiif Friezen tinke fan wol en sille it serieus besykje. Op freed 18 maaie om 20.00 oere wurdt yn talepaviljoen MeM yn Ljouwert it projekt ‘Bartelje!’ taljochte. Dan is ek de eksklusive foarpremjêre fan de FryslânDOK-dokumintêre ‘It súksesferhaal fan in minderheidstaal’, oer it Baskyske Bertsolaritza-fenomeen, en de earste stappen fan de inisjatyfnimmers om de ymprovisjaasjefoarm nei Fryslân te heljen. Continue reading “Bartelje! Fryske fariant op populêre Baskyske ymprovisaasjekeunst”

Posted on

Stúdzjegearkomste Mingvariëteiten

StudzjegearkomsteDe Nederlandse Taalunie en de provinsje Fryslân binne fan doel om tegearre belied te ûntwikkeljen foar de Frysk-Nederlânske mingtalen yn Fryslân. Yn tsjinstelling ta it Frysk en it Stellingwerfsk (Nedersaksysk) binne dy mingtalen troch de Nederlânske oerheid net erkend ûnder it Europeesk Hânfest foar regionale talen en talen fan minderheden.

Datum en tiid: sneon 7 oktober 2017, 09.00-13.30 oere

Plak: Aerden Plaets, Dominee Schulingstraat 4-6, Alde Biltsyl

Tagong en opjefte: de tagong is fergees, mar opjefte yn it foar is wol needsaaklik. Dat kin o/m freed 29 septimber fia mw. Margje Wolthuizen (e-mail: mwolthuizen@fryske-akademy.nl of tel. (058) 233 69 24).

De mingtalen dêr’t wy it oer hawwe binne it Biltsk, it Stedfrysk (Boalserters, Dokkumers, Franekers, Harlingers, Liwwadders, Snekers, Starumers, Kollumers), Pompsters, en de talen fan de eilannen Skylge (Aasters, Mezlâns en Westers), it Amelân en Skiermuontseach. It Hylpers is taalkundich besjoen gjin mingtaal, mar wurdt fanwegen it belied fan de provinsje Fryslân meinommen yn dizze ynvintarisaasje.

Yn de gearkomste wolle wy de winsken en noeden fan taalbrûkers, organisaasjes en minsken yn it wurkfjild ynvintarisearje en redendiele mei politisy en amtners oer hoe’t dat taalbelied der útsjen moat.

De fiertalen fan it sympoasium binne Nederlânsk< Frysk en alle boppeneamde taalfariëteiten.

Continue reading “Stúdzjegearkomste Mingvariëteiten”

Posted on

Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint

Yntergroup_2016It Bilts, Frysk en it Nedersaksysk stiene op 10 maart 2016 op de wurklist fan de Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint yn Straatsburch. EBLT-foarsitter en ‘native speaker’ Froukje de Jong hie de eare om foar de alderearste kear it ferhaal fan it Bilts te fertellen oan in ynteressearre groep fan mear as tritich Europarlemintariërs, fraksjemeiwurkers en lobbyïsten. De Ingelsktalige presintaasje fan De Jong waard simultaan oerset yn it Spaansk, Poals en Hongaarsk. It Bilts is foar de Intergroup nijsgjirrich, omdat de gemeente It Bildt yn febrewaris by it Ryk it fersyk yntsjinne om it Bilts op te nimmen yn it Europeesk Hânfêst fan Regionale en Minderheidstalen. Ut namme fan de Intergroup wie Europarlemintariër Nils Torvalds, in Sweedsktalige Fin, dêrby oanwêzich.

It Bilts waard presintearre as ‘in minderheid yn in minderheid’, mar dêrby ek de aktuele oanlieding: Troch de gemeentlike weryndieling wurdt it Bilts yn 2018 in minderheidstaal yn eigen gemeente. Foar in lykwichtich taalbelied yn de nije trijetalige gemeente Waadhoeke is it fan belang dat ek it Bilts erkend wurdt, sa lei Froukje de Jong út. Yn it publyk sieten ek in pear Friezen: Europarlemintariër Jan Huitema (VVD) fan Makkingea komplimintearre de Fryske delegaasje mei harren presintaasje. Ek FUEN-lobbyïst Frank de Boer wie by de gearkomste oanwêzich.
Continue reading “Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint”

Posted on

Libbene besite Committee of Experts Ried fan Europa oan Nederlân

SPLIKA-foarsitter Ruben Severina mei de Committee of Experts
SPLIKA-foarsitter Ruben Severina mei de Committee of Experts

De Committee of Experts fan it Europeesk Hânfêst foar Regionale of Minderheidstalen fan de Ried fan Europa brocht dizze wike in bysûnder libbene besite oan lidsteat Nederlân. De kommisje besteande út Vera Klopčič út Slovenië, Päivi Majaniemi út Finlân en âld-Europarlemintariër Marieke Sanders-Ten Holte wie yn Nederlân om te hifkjen yn hoefiere lidsteat Nederlân him hâldt oan it Europeesk Hânfêst. Dat barde ûnder mear yn de foarm fan harksittings yn Grins (oer it Nedersaksysk), Ljouwert (oer it Frysk en Biltsk) en Den Haach (oer it Papiamentu en Romanes). Fansels wie der yn Den Haach ek oerlis mei fertsjintwurdigers fan de Ryksoerheid.

Opmerklik wie it wiidweidich omtinken fan de kommisje foar twa talen dy’t oant no ta noch net beskerme wurde troch it Hânfêst. Yn Ljouwert waard de statusoanfraach foar it Bilts taljochte troch de gemeente It Bilt en ek troch foarsitter Froukje de Jong-Krap fan it EBLT. De kommisje toande hjirby in soad begrip foar de oanlieding om in offisjele status foar it Bilts oan te freegjen. Neffens it Hânfêst mei de posysje fan in taal noait ferswakt wurde troch weryndieling of de feroaring fan administrative grinzen. En dochs is krekt dit ien fan de grutste problemen yn lidsteat Nederlân. Fanwege de fúzje mei oare rjochtbanken kin it Frysk geregeld net brûkt wurde op de Ljouwerter rjochtbank, op Bonêre stiet it Papiamentu ûnder druk sûnt it eilân streekrjocht troch Den Haach wurdt bestjoerd en op it Bilt meitsje ynwenners har soargen oer de posysje fan it Bilts yn de grutte nije gemeente Waadhoeke.
Continue reading “Libbene besite Committee of Experts Ried fan Europa oan Nederlân”

Posted on

Undersiker sjocht it Biltsk as taal en net as dialekt

Foto: Omrop Fryslân
It Biltsk is in echte taal en wis gjin dialekt. Dat hat ûndersiker Paulus van Sluis fan de Fryske Akademy tongersdeitejûn bekend makke. Hy hat der ûndersyk nei dien en in rapport oer makke. Dat rapport is oerlange oan de gemeente It Bilt, de provinsje en in ferskaat oan oare organisaasjes. Ien fan de redenen wêrom”t it Biltsk in echte taal is, is omdat it in saneamde kultuertaal is.

Der wurde taalkursussen yn jûn en der binne dêrom ek noarmen dêr’t de taal oan foldwaan moat.

It rapport is in boustien om in Europeeske minderheidstaal te realisearjen foar It Bilt. Dêrfoar moat it Nederlânske regear de taal dan wol foardrage. Der binne seistûzen minsken dy’t Biltsk prate.

Boarne: Omrop Fryslân