Rockband De Hûnekop krijt De Fear yn ‘e Broek foar syn ynset foar de Fryske taal. Dat hat De Fryske Beweging bekend makke, dy’t de priis elk jier útrikt. Neffens de taalorganisaasje is De Hûnekop net mear fuort te tinken út it libben fan in soad Fryske jongerein.
De priis wurdt elk jier útrikt oan organisaasjes of persoanen dy’t har tige fertsjinstlik meitsje of makke hawwe foar it behâld en befoarderjen fan de Fryske taal en kultuer. De Hûnekop makket yn it Frysk ferskes lykas ‘Rûchhouwer’ en ‘Alderwetske Wâldpyk’ en makke in Fryske film ‘Stjer’. Mei de priis komt de band yn itselde rychje as rjochtbanktolk Fedde Dijkstra en Frysktalige berne-opfangorganisaasje SFBO.
Emiel Stoffers en Jeroen Seinstra namen de priis yn ûntfangst fan bewegingsfoarsitter Sjirk Eildert Bruinsma. Foto: De Fryske Beweging
Fryske kultuer foar grut publyk
Neffens bewegingsfoarsitter Sjirk Eildert Bruinsma is de band ‘yn 15 jier tiid ûnderdiel wurden fan de rykdom fan Fryslân’. “De Hûnekop is foar jongerein in reden om grutsk te wêzen op Fryslân,” seit Bruinsma. “De muzyk is net fuort te tinken út de keet op it Fryske plattelân en makket it Frysk en Fryslân populêr by it grutte publyk.” Emiel Stoffers, sjonger fan De Hûnekop, en Jeroen Seinstra, namen de priis yn ûntfangst.
By de Afûk ferskynt op sneon 10 maaie it prachtige, kleurrike printeboek Anton yn it museum. Anton yn it museum is alwer it fyfde berneboek fan skriuwer en yllustrator Mirjam van Houten. It printeboek ferskynt boppedat tagelyk yn it Frysk én yn it Nederlânsk. In grut part fan de prachtige printen yn it boek makken yn de simmer fan 2024 diel út fan de eksposysje Verhaald – Verbeeld yn Museum Belvédère op It Hearrenfean. Ek binne se oant 11 maaie 2025 noch te sjen yn de Koppelkerk yn Bredevoort, as ûnderdiel fan de eksposysje Verhalen Verbeelden Vrijheid.
It boek is in prachtich foarbyld fan ferbylding en fernuvering foar bern én foar folwoeksenen. Mei subtile humor en sprekkende bylden slacht it in brêge tusken jong en âld. Anton komt fan ’t bêd, klaait him oan, yt, en nimt de bus nei kantoar. Alle dagen wer. Op in dei sjocht Anton in poster fan in skilderij, hy lit de bus trochride en giet nei it museum. En dan wurdt alles oars…
Oer de auteur Mirjam van Houten (Beetstersweach, 1977) debutearre yn 2016 mei Tije, in boek foar bern fan 7 jier ôf. Dat boek waard yn 2018 foardroegen foar de IBBY Honour List, in twajierlikse ynternasjonale list mei berne- en jeugdboeken fan hege kwaliteit, en waard ek nominearre foar de Simke Kloostermanpriis. Yn 2021 ferskynde har twadde berneboek: By beppe útfanhûs, dat oersetten waard yn it Faeröersk, Ladinysk en Noardfrysk én bekroand mei de Diet Huber yllustraasjepriis. Yn 2022 kaam Jelle en juf út, dat yn 2025 bekroand is mei de Simke Kloostermanpriis, en yn 2023 ferskynde It Grutte Pake & Beppe Foarlêsboek.
Boekpresintaasje: De presintaasje fan Anton yn it museum fynt plak op sneon 10 maaie fan 14.00 – 15.30 oere yn de Afûk Fryske boek- en kadowinkel yn Ljouwert. De winkel is dêrtroch spesjaal de hiele dei iepen foar it winkeljend publyk. Mirjam van Houten sil dan wat fertelle oer it ûntstean fan it boek en in stikje foarlêze. It earste eksimplaar wurdt oanbean oan de Fryske berneboeke-ambassadeur, Tialda Hoogeveen.
Minsken kinne har no alfêst oanmelde foar de ‘waitlist’ om mei te tinken oer de app
De Afûk is op it stuit drok dwaande mei de ûntwikkeling fan in nije Fryske Taallear-app, yn gearwurking mei Humain’r – ûntwikkeler fan tûke A.I.-oplossingen foar de Fryske taal. It wurdt de earste app dy’t gebrûk makket fan avansearre AI-technology foar útspraakwerkenning spesjaal foar it Frysk. De Taallear-app is bedoeld foar Nederlânsktaligen dy’t it Frysk leare wolle foar yn sosjale situaasjes of bygelyks foar it wurk. Mar ek foar begjinnende Fryskpraters dy’t harren feardichheden ferbetterje wolle, is de app hiel geskikt.
De Fryske Taallear-app is no noch folop yn ûntwikkeling en sil ein dit jier lansearre wurde. Om de ynhâld goed oanslute te litten by de winsken fan takomstige brûkers, sykje wy nijsgjirrige en entûsjaste taalavonturiers dy’t meitinke wolle oer de ynhâld fan de app. Dêrfoar is no in saneamde ‘waitlist’ oanmakke. Troch dy oan te melden foar de waitlist bliuwst op ’e hichte fan de ûntwikkelingen, wurdst frege om mei te tinken en te testen én krijst as earste tagong ta de app sadree’t dy beskikber is.
Sita Postma, Haad Underwiis by de Afûk: “Mei de app kinne minsken aanst op in leechdrompelige wize yn ’e kunde komme mei it Frysk. Sa wolle wy de taal fitaal hâlde. De app kin in smaakmakker wêze foar in besteande kursus Frysk, mar kin ek wurkje as opfrisker by of nei in kursus.”
Gearwurking
Foar de ûntwikkeling fan de Taallear-app wurket de Afûk nau gear mei Humain’r, it Ljouwerter bedriuw dat A.I.-ymplemintaasje ienfâldich, feilich en effektyf makket foar organisaasjes. Domenique van der Niet, direkteur fan Humain’r: “Door gebruik te maken van state-of-the-art AI en digitale pedagogiek, wordt een leermiddel gecreëerd dat niet alleen effectief is in het overbrengen van taalkennis, maar ook boeiend en interactief voor gebruikers. Het platform van Humain’r maakt bovendien continue verbetering mogelijk. Het cursusaanbod kan zich aanpassen aan de voortgang en behoeften van individuele gebruikers, evenals aan veranderingen en nieuwe ontwikkelingen in de Friese taal.”
De realisaasje fan de Taallear-app wurdt mei mooglik makke troch in finansjele bydrage fan de provinsje Fryslân.
Waitlist
Wolsto Frysk leare op in leuke, praktyske en ynnovative manier? Dan is dit dyn kâns! Meld dy oan foar de waitlist en ûntdek de app noch foar de offisjele lansearring! Folje dyn namme en e-mailadres yn op www.taalhelp.frl/waitlist, dan ûntfangst in mailtsje mei dêryn mear ynformaasje.
Ofrûne moandei 14 april krigen learlingen fan basisskoalle It Bynt yn Winsum in Lêskiste mei Fryske berneboeken kado út hannen fan René de Vries, wethâlder fan de gemeente Waadhoeke, en Tialda Hoogeveen, Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân. It is de ôftraap fan in aksje wêryn’t alle skoallen fan de gemeente in fergeze Lêskiste oanbean krije. Yn de meartalige gemeente kin it fansels net oars as dat der kisten gearstald binne mei boeken yn it Frysk, Biltsk én Frjentsjertersk.
Njonken It Bynt krije dizze moanne ek de oare 28 basisskoallen, de trije skoallen foar fuortset ûnderwiis én de AZC-skoalle yn de gemeente in Lêskiste oanbean. De lêskisten binne beskikber steld troch de gemeente Waadhoeke, dêr’t Gerard de Jong meartalichheidskoördinator is. ‘Foorleze en leze, nije werelden ontdekke fia boeken, is och soa belangryk foor kines. ’t Raakt an alles: begripend leze, taalferriking, empathy, fantasy. ’t Belang fan leze en foorlezen worre is niet te overskatten. As gemeente wille wij dat graag stimulere. Wij binne d’r och soa wiis met dat de skoalen in deuze gemeente dat belang onderstreke, de ‘lêskist’ anfroegen hewwe en de Berneboekeambassadeur workshops geve late’, ljochtet De Jong ta.
Tialda Hoogeveen, Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân, is optein: ‘It is sa wichtich dat bern harrensels weromfine kinne yn in boek, fia it ferhaal, mar ek just fia de taal. Dêrom is it sa moai dat skoallen no boeken yn it Biltsk, Frysk of Frjentsjertersk yn de boekekast stean hawwe. In streektaal of dialekt is likegoed de taal fan jins hert as in offisjele taal. Der is in berneboek foar elkenien, foar jong en âld, foar elke smaak is der wol wat.’ De Berneboeke-ambassadeur giet de kommende tiid by de skoallen yn de gemeente Waadhoeke del om te fertellen oer hoe fijn en moai (foar)lêzen yn de memmetaal is en om workshops te jaan wêrby’t de wille yn taal en ferhaal foarop stiet.
Besite fan de berneboeke-ambassadeur
Ek oare skoallen yn Fryslân kinne harren fergees opjaan foar in besite fan de Berneboekeambassadeur, en spesjaal troch de Berneboeke-ambassadeur selektearre Fryske boekepakketten bestelle. Sjoch foar mear ynformaasje en it fergees útnûgjen fan de Berneboeke-ambassadeur op: www.berneboekeambassadeur.frl.
Dizze wike is it nije Taalkado ferskynd, dat útdield wurdt oan âlders dy’t yn in dielnimmende gemeente oanjefte dogge fan de berte fan harren poppe. Sûnt 2008 jout de provinsje Fryslân it bertegeskink al út. It projekt wurdt ek yn 2025 en 2026 op ’e nij útfierd troch de Afûk. It nije Taalkado sit wer fol mei aardige en edukative produkten, dy’t jonge bern en harren âlden op boartlike wize yn oanrekking bringe mei de Fryske taal en meartalich opfieden.
Bern yn Fryslân skriuwe harren libbensferhaal yn in meartalige provinsje en dat begjint al by de berte. De provinsje Fryslân sjocht dat taalferskaat as rykdom en as in kâns foar de ûntwikkeling fan bern. Dêrom biedt de provinsje Fryslân âlders fergees in bertepakket oan: it Taalkado, foar no en letter.
Ien fan de earste nije Taalkado’s waard persoanlik útrikt troch deputearre Eke Folkerts oan Pytrik & Wietse út Dronryp, dy’t krekt harren twadde berntsje Jilles krigen hawwe. Deputearre Folkerts: “Mei it Taalkado wolle wy âlders stypje by it oerdragen fan de Fryske taal en harren ek bewust meitsje fan de foardielen fan meartalich grutbringe. Mei de ynhâld fan it Taalkado kinne sy fuortendaliks oan de slach mei it foarlêzen en sjonge yn it Frysk, want dêr kinst net betiid genôch mei begjinne. Wy hoopje dat dit in goede start jout foar de taaloerdracht fan it Frysk, want bern binne de takomst.”
Bewardoaze It Taalkado hat de foarm fan in boek. Dy fleurige en handige ferpakking kin letter brûkt wurde as bewardoaze foar oantinkens út de poppetiid. Yn it Taalkado sitte ûnder oaren: in fleurich kartonboekje mei rymkes foar poppen, in foarlêsboekje, in ferskewaaier, in sêfte slabber, kleure berte-flachjes mei in Fryske tekst en ynformaasje oer meartalich opfieden.
Oanjefte by de gemeente Alders krije it Taalkado yn it gemeentehûs, as sy oanjefte dogge fan de berte fan harren berntsje by ien fan de Fryske gemeenten (mei útsûndering fan gemeente Weststellingwerf en de Waadeilannen). By in digitale oanjefte kinne âlden it Taalkado op in letter momint noch by harren gemeente ophelje.
Taal speelt een belangrijke rol in alle domeinen van het leven. Taal hoor en zie je thuis, op straat, op school, in de zorg, op het werk, online…
Hoe kunnen we zorgen dat de erkende talen in al deze domeinen (nog) meer hoorbaar en zichtbaar worden? Het symposium Erkende Talen staat in het teken van het uitwisselen van kennis en ervaringen op het gebied van het beschermen en bevorderen van de in Nederland erkende talen.
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties nodigt de sprekers van deze talen en alle betrokken overheden, taalorganisaties, taalinstituten, wetenschappers en andere geïnteresseerden graag uit om deel te nemen aan dit symposium.
Ofbylding fan vgrenon fia Pixabay
Programma
Donderdag 10 april 2025 Theater Gooiland, Hilversum
09:30
Ontvangst
10:00
Opening Dagvoorzitter Anne Jet Plat Openingswoord Arne van Hout, directeur-generaal Openbaar Bestuur en Democratische Rechtsstaat
10:30
Lezing Hoe werkt het Europees Handvest voor bescherming van regionale en minderheidstalen? (Engelstalig).
Elise Cornu, Head of the Division of National Minorities and Minority Languages, Council of Europe
Vesna Crnić-Grotić, member in respect of Croatia and a former chair of the Committee of Experts of the European Charter for Regional or Minority Languages, Council of Europe
Wa wint dit jier de felbegearde Gouden Fear? Alle bern út de groepen 7 en 8 fan basisskoallen yn Fryslân kinne wer meidwaan oan de dichtwedstriid Lytse Gysbert Japicxpriis 2025. Foar skoallen dy’t meidwaan wolle oan dizze dichtwedstriid, is der in online lesbrief mei wurkblêden, te gekke filmkes én in dosintehantlieding beskikber. Leaver in fergeze workshop Frysk dichtsjen op skoalle? Ek dat kin. Us edukaasjemeiwurkers komme yn april of maaie graach op skoalle del.
Gysbert Japicx: grûnlizzer fan de skreaune Fryske taal
Histoarysk sjoen hat Gysbert Japicx in grutte wearde foar ús provinsje, om’t hy de grûnlizzer is fan de skreaune Fryske taal. Gysbert Japicx libbe fan 1603-1666 en is in grutte namme op literêr mêd. Der binne in protte Fryske skriuwers en taalkundigen dy’t it wurk fan Gysbert Japicx brûkt en bestudearre hawwe. Gysbert Japicx syn bertehûs stiet yn Boalsert. Ek yn dizze tiid is hy noch altyd in ynspiraasje foar in protte Fryske dichters, skriuwers, muzikanten en wittenskippers. Mei de organisaasje fan de útrikking fan de (Lytse) Gysbert Japicxpriis en in edukatyf programma dat dêr oan foarôf giet, wurdt Gysbert Japicx syn namme en syn wurk libben en yn eare holden!
Priisútrikking en ‘De Alve fan Gysbert’
Ut alle ynstjoerde gedichten krije alve gedichten in nominaasje foar de priis. Fan dizze ‘Alve fan Gysbert’ wurdt in eksposysje makke, dy’t te sjen wêze sil yn Tresoar. In offisjele sjuery kiest úteinlik it winnende gedicht. Op 11 oktober 2025 is de feestlike priisútrikking yn Boalsert, de bertestêd fan Gysbert!
Online lesprogramma mei wurkblêden en filmkes
Yn twa lessen kinst as master of juf mei de bern út de groepen 7 en 8 oan de slach om yn Frysk gedicht te meitsjen. Sa’n gedicht kin ynstjoerd wurde foar de wedstriid Lytse Gysbert Japicxpriis 2025! Ek gedichten dy’t makke binne yn de Poëzywike of by oare gedichteprojekten kinne meidwaan oan de wedstriid!
It online lesmateriaal mei filmkes, wurkblêden en hantliedingen binne te finen op de webside fan tresoar
Meidwaan
It ynstjoeren fan gedichten kin o / m 20 juny 2025. Mear ynformaasje is hjir te finen.
Fan 23 oant 25 maaie 2025 komme Friezen fan Fryslân, Ostfriesland en Noard-Fryslân byinoar op Hilgelân (Helgoland) foar in feestlik en kultureel evenemint. Dit jier sil deputearre Folkerts en Douwstra meigean wêr’t sy ûnder oare bydrage sil oan in kulturele workshop. Ek binne der spesjale optredens fan Fryslân út fan de band KASPAR, dy’t nei û.o. in spektakulêr optreden yn Paradiso Amsterdam no foar in unyk konsert nei Hilgelân komt. De dûnsgroep Aald Hielpen giet mei en sil in autentike Fryske sfear bringe.
Hilgelân (foto fan Pixabay)
It programma biedt in ferskaat oan aktiviteiten, in part bestiet út tradisjonele folkloare sa as in Börteboot-rally. Dêrneist binne der ek ynteressante workshops te folgjen oer ûnder oare Fryske leginden as Kening Redbad dêr’t ús eigen Fryske Akademy oan meiwurket. De festivaljûn op sneons sil in hichtepunt wêze mei optredens fan Kaspar en artysten út de oare regio’s. De ôfsluting fan it evenemint bestiet út in tradisjonele Fryske tsjerketsjinst, in optocht oer it eilân en in tradisjonele dûnsfoarstelling.
It Friesendroapen belooft in bysûnder evenemint te wurden fol muzyk, dûns en Fryske ferbining.
opjaan en programma
Dielnimmers wurde frege harren foar 1 april op te jaan fia sekretariaatfryskerie@gmail.com.
Femke van Kammen fan de Dr. Theun de Vriesskoalle yn Feanwâlden kin it bêste Frysk skriuwe fan alle basisskoallebern yn Fryslân. Mei 10 flaters wie se hjoed de winner fan it Lyts Frysk Diktee yn it Provinsjehûs, de skriuwwedstriid foar learlingen út groep 7 en 8. Twadde waard Dieuwke Buma fan de Master Frankeskoalle yn Earnewâld mei 11 flaters. It tredde plak, mei 13 flaters, wie foar Marianne van der Veen fan Kindcentrum de Wel yn Broeksterwâld.
Lyts Fryske Diktee 2025. F.l.n.r. Marianne van der Veen (3e), Femke van Kammen (1e), Dieuwke Buma (2e). Foto makke troch Marieke Balk
Der dienen likernôch 50 learlingen fan 24 skoallen mei oan de finale fan it Lyts Frysk Diktee. Sjongeres en skriuwer Janneke Brakels skreau de dikteetekst en lies it diktee ek foar. De organisaasje fan it diktee wie yn hannen fan Cedin, Afûk, Fryske Akademy en de provinsje Fryslân.
Brakels hie in dikteetekst makke oer in learling dy’t troch de rein nei skoalle fytse moast. De dreechste wurden wiene dit jier dan ek ‘ierdrykskundetoets’, ‘moatst’ (mei -tst-) en ‘rûte’, dat faak skreaun waard as roete/route. Mear ynformaasje oer it Lyts Frysk Diktee kinne jo fine op de website fan it diktee. Dêr kinne jo ek ynformaasje fine oer it Grut Frysk Diktee, dat op tiisdei 8 april holden wurdt yn it Provinsjehûs.
Lyts Fryske Diktee 2025 mei 50 learlingen fan 24 skoallen. Foto makke troch Marieke Balk
It Nasjonale Boekewikegeskink ferskynt ek dit jier wer yn it Frysk. De Fryske oersetting fan ‘De krater’ is makke troch Jetske Bilker. De kommende Boekewike is de 90e edysje. Foar dizze ekstra feestlike -en ekstra lange – wike lansearre de CPNB in wedstriid foar skriuwers. It winnende manuskript fan Gerwin van der Werf waard úteinlik keazen as Boekewikegeskink foar de Nasjonale Boekewike 2025.
Skriuwer Gerwin van der Werf oer it ferskinen fan it Boekwikegeskink yn it Frysk: “Ik ben heel trots! Dit is geweldig leuk voor de hele familie Van der Werf, afkomstig uit Veenwouden en Leeuwarden, en oorspronkelijk uit Sneek!”
De Nasjonale Boekewike wurdt dit jier holden fan 12 o/m 23 maart. By oanskaf fan € 15,- oan boeken by jo boekhannel krije jo yn de Nasjonale Boekewike it Boekewikegeskink – yn it Nederlânsk óf yn it Frysk − der fergees by.
Boeken fan Fryslân is dé organisaasje foar de promoasje fan it Fryske boek. Boeken fan Fryslân set him yn foar de lês- en ferkeapbefoardering fan it Fryske boek. Sjoch op de webside fan Boeken fan Fryslân foar mear ynformaasje oer projekten en aktiviteiten fan Boeken fan Fryslân.
