Tag: Fryske Akademy

Posted on

Digitale stipe foar rymjende Fryskskriuwers

De tiid fan dichtsjen en rymjen komt der wer oan as Sinteklaas ynkoarten foet oan wâl set. Yn it ferlet fan alle helpsinteklazen, hobbyrappers en aspirant-dichters wurdt no foarsjoen.

Op sneintemiddei 12 novimber 2023, hat de Fryske Akademy, yn ‘e mande mei rapper/kollumnist Pieter Zijlstra en syn maten, Sweder Oosterkamp en Teun de Vries, it ‘rymwurdboek’ pesintearre.

rymwurdboek op Frysker

It rymwurdboek is in útwreiding fan Frysker.nl, it digitale skriuwark dat stipe jout by it opstellen, staverjen en oersetten fan Fryske teksten. It rymwurdboek is streekrjocht te benaderjen fia Frysker.nl/rymje en fia rymwurdboek.nl.

Al langer hie de Fryske Akademy de winsk om wat mei rym te dwaan, mar dan wol op wittenskiplike basis. Der lei ek in ferlet yn de mienskip. Dat waard earder dit jier ferwurde yn in kollum fan Pieter Zijlstra yn de Leeuwarder Courant. Yn ‘e mande mei him en twa fan syn maten, Teun de Vries en Sweder Oosterkamp, is wurke oan in earste ferzje dy’t fan 12 novimber ôf troch elk brûkt wurde kin.

Hoe’t it wurket
It rymwurdboek is basearre op wurdlisten en fonetysk skrift, de wize wêrop’t klanken yn in taal fêstlein wurde. Nei it ynfieren fan in rymwurd, siket it wurdboek yn trije stappen nei wurden dy’t rymje.  As earste wurdt bepaald mei welk part fan it rymwurd socht wurde sil. Dat bart op basis fan it tal wurdlidden (lettergrepen), dêrby wurdt der ek rekken mei holden dat guon bylûden fuortfalle yn it fonetyske alfabet en mei stomme lûden. Dêrnei wurdt sjoen hokker wurden gelyk einigje kwa klank. As lêste wurde alle resultaten filtere en sortearre. It rymwurdboek sjocht dan nei hoe faak oft de wurden foarkomme, oft se ferâldere binne, en oft it foarkarsfoarmen binne of farianten. By it sortearjen wurdt earst groepearre op tal wurdlidden en dan oardere op suver rym of healrym, ynterne oerienkomsten, en op Frysk alfabet.

Healrym en takomstwinsken
It rymwurdboek wurket op basis fan standert-Frysk. Ek is it mooglik om nei ‘healrym’ te sykjen. Dan wurdt sjoen nei klanken dy’t ticht byinoar lizze, lykas ‘ii’ en ‘ie’ yn ‘priis’ en ‘Fries’. Mei de tiid hopet de Fryske Akademy it rymwurdboek better te meitsjen troch noch mear foarmen fan healrym te identifisearjen en dêrneist ek mear omtinken te jaan oan it ferskaat oan regionale útspraken.

Posted on

Noordelijk Film Festival biedt romte oan films yn ‘Memmetaal’ en organisearret panelpetear

Ien fan de nije linen fan it Noordelijk Film Festival, dit jier fan 8 oant en mei 12 novimber yn Ljouwert, is ‘Memmetaal ’. Dit is in programmaline mei films út saneamde lytse taalgebieten.  

It Frysk ferstiet it grutste part fan de besikers fan it Noordelijk Film Festival wol. Mar hoe sit dat mei it Baskysk, Samysk, Nauvhal, Kannada of Marathi? De memmetaal is in wichtige utering fan in kulturele identiteit. De line past dêrom goed yn it oerkoepeljende tema ‘Thús’, dat keazen is foar de 43e edysje fan it filmfestival.  

Y Sŵn mei ynlieding EBLT

Op freed, 10 novimber, om 19:30 oere presintearret it EBLT yn Slieker Film de filmfoarstelling fan Y Sŵn, mei in ynlieding fan Onno Falkena, riejouwer by it EBLT en sjoernalist. De film is troch it EBLT selektearre foar it Memmetaal-programma.

Oer de film

It is 1979, it Feriene Keninkryk wurdt oanstjoerd troch Margaret Thatcher. Mar net elkenien is like wiis mei har politike besluten – foaral de minsken út Wales net. Har tasizzing om nei de ferkiezingen in Welsk televyzjekanaal op te rjochtsjen, moat nammentlik noch wol neikommen wurde. Wannear ‘t Thatcher dizze belofte nei moannen weromdraait, wurdt der flink protestearre yn Wales. Pplitikus Gwynfor Evans giet dêrby yn hongerstaking oant Thatcher weromkomt op har belofte. Getten yn in frisse en humoristyske foarmjout Y Sŵn in krityske blik wer op dy striid.

trailer fan Y Sŵn

Films yn ’e minderheidstaal

Al hast tsien jier presintearret it EBLT op de Ynternasjonale Memmetaaldei in dokumintêre of film yn/oer in minderheidstaal yn de mande mei Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (ûnderdiel fan de Fryske Akademy) en Slieker Film. Boppedat freget it EBLT oandacht foar de stipe fan produksje fan films yn ’e minderheidstaal, eat dat hieltyd faker op ’e aginda komt yn ’e Noardlike provinsjes. Rûnom yn Europa wurde der hieltyd mear films yn minderheidstalen makke en it nivo wurdt hieltyd better. Benammen Samyske, Baskyske, Welske en Ierske films lûke de oandacht, wat ek in reden wie dat de Iersktalige Oscar-nominaasje ‘An Cailín Ciúin’ (The Quiet Girl)  te sjen wie mei de lêste Ynternasjonale Memmetaaldei.

Paneldiskusje

Njonken ferskate fertoaningen op it wite doek lykasY Sŵn, is der op tongersdeitemoarn yn Neushoorn yn Ljouwert in paneldiskusje mei filmmakkers, beliedsmakkers en oare ynteressearren. Sintrale fraach: wêr bliuwe de Fryske, Grinzer en Drintske films? En op hokker wize kinne dy bydrage oan de ekonomy yn de regio? Ynternasjonale sprekkers út ferskate lytse taalgebieten diele harren ûnderfinings.  

Ek wurde de resultaten dield út it ûndersyksrapport ‘Hollywood aan de Wadden’ dat yn opdracht fan de provinsje Fryslân útfierd is. Dit ûndersyk lit sjen wat films yn de ‘memmetaal’ opsmite en hoe ’t de Fryske en Noardlike oerheden de regionale film in stimulâns jaan kinne. Deputearre Sijbe knol is oanwêzich om it rapport yn ûntfangst te nimmen.  

Tagong ta it panelpetear is fergees, in kaartsje reservearje is wol needsaaklik. Dat kin fia de webside fan it Noordelijk Film Festival. Op de site stiet ek it folsleine programma, mei dêryn de films yn de line ‘ Memmetaal ’. 

Posted on

Fedde Schurerlêzing 2023: Frede mei alle geweld?

Sûnt 2010 wurdt yn it lêst fan novimber yn Ljouwert de Fedde Schurerlêzing holden, organisearre troch de Ried fan de Fryske Beweging, yn ‘e mande mei Tresoar, de Fryske Akademy en de Leeuwarder Courant. Oan ‘e râne fan Europa is it oarloch, al hast twa jier yn Oekraïne en sûnt koart ek yn Israel/Palestina. Dêrom stiet de lêzing dit jier yn it teken fan de fraach oft pasifisme noch in opsje wêze kin om de frede yn ‘e wrâld te bewarjen of te krijen. Is it driigjen en byneed brûken fan militêr geweld needsaaklik of kin it ek sûnder?

Fedde Schurer (1898-1968), dichter/sjoernalist/politikus, wie pasifist. As sadanich hat er lid west fan ‘Kerk en Vrede’, dat nammers noch altyd bestiet.

Der binne dizze kear twa sprekkers útnûge, ien út de pasifistyske hoeke en ien dy’t as militêr nei de problematyk sjocht:

  • Harry Pals, teolooch en lid fan ‘Kerk en Vrede’ en
  • Hans van den Brink, luitenant-kolonel b.d. eartiids haad fan de ‘Nationale Operaties van de Luchtmobiele Brigade’.
  • Nanne Kalma en Ankie van der Meer sjonge lieten fan Fedde Schurer.

De Fedde Schurerlêzing wurdt holden by Tresoar, Bûterhoeke 1 te Ljouwert op sneon 25 novimber 2023. De lêzing begjint om 14.30 oere, de ynrin is fan 14.00 oere ôf.

De tagong is fergees, oanmelding fia feddeschurerlezing@gmail.com is needsaaklik.

Posted on

Mercator Meartaligens Lêzing op 28 novimber

De Mercator Meartaligens Lêzing wurdt dit jier jûn troch Dr Sharon Unsworth (Centre for Language Studies, Radboud Universiteit Nijmegen). Op 28 novimber 2023 sil Unsworth in presintaasje hâlde mei de titel ‘What (not) to expect when raising or working with bilingual children’, oftewol: ‘Wat (net) te ferwachtsjen as je twatalige bern opfiede of dermei wurkje.’

De lêzing fynt online plak (fia Zoom), sadat elkenien op ‘e wrâld dielnimme kin.
Dielname is fergees, mar oanmelde is ferplichte.

Posted on

Rûnetafelpetear oer de BFTK yn Den Haach

Dizze tongersdei, op 12 oktober, is der tusken 14:00 en 18:00 oere yn Den Haach in rûnetafelpetear oer de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer. Meardere lidorganisaasjes fan it EBLT hawwe sprektiid en teffens in position paper yntsjinne.

foto: pixabay

Programma

Der binne fjouwer blokken fan elk in oere, mei de ûnderwerpen:

Kultuer, Wittenskip en Media

  • H. Rijpstra, Omrop Fryslân
  • J. J. Hoebe, Screen Talent Europe
  • M. Hospers, Explore the North
  • N. IJssennagger-Van der Pluijm, Fryske Akademy

Rjochtspraak

  • F. Dijkstra, rjochtbanktolk
  • A.R. Van der Winkel, Rechtbank Noord-Nederland
  • J. Koster, DINGtiid
  • B.G. Kooi, Kooi Advocaten

Underwiis

  • A. Merkuur, Fryske taal en kultuer Rijksuniversiteit Groningen
  • A. Wallinga, Drachtster Lyceum
  • A. P. Walsweer, lectoraat Meertaligheid & Geletterdheid NHL Stenden
  • H. Van der Molen, Firda
  • S. De Boer, Sintrum Frysktalige Berne-opfang

Bestjoer

  • A. Brok, Kommissaris fan de Kening profinsje Fryslân
  • R. De Groot, Komitee fan Eksperts fan it Europeesk Hânfêst foar regionale en talen fan minderheden
  • G. Benedictus, Steatekomitee Frysk
  • A.J. Soepboer, wethâlder Noardeast-Fryslân

Dielnimmers

Twadde Keamerleden dy’t dielnimme:  

  • E.A. Haverkort (VVD)
  • H. Bevers (VVD)
  • R.H. (Romke) de Jong (D66)
  • T.C. (Tjeerd) de Groot (D66)
  • H.M. Palland (CDA)
  • J.P. Kwint (SP)
  • H.E. de Hoop (PvdA)
  • C.A.M. van der Plas (BBB)

Mear ynformaasje

Alle dokuminten (ynklusyf position papers), it folsleine programma en mear ynformaasje is te finen op: https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2023A06021

It is in iepenbiere gearsit yn Den Haach, mar it is ek mooglik om it petear live te folgjen.Dat kin mei de livestream fan de Thorbeckezaal:  https://www.tweedekamer.nl/vergaderingen/livedebat/thorbeckezaal

Posted on

Europeeske Dei fan de Talen mei rûnetafafelpetear oer “Taal & Rjocht”

Op tiisdeitemiddei 26 septimber fiere it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) en Mercator Europeesk Kennissintrum de Europeeske Dei fan de Talen, mei it tema “Taal & Rjocht”. Dat wurdt dien mei in rûnetafelpetear, poëzy en muzyk. Nei ôfrin is der in hapke en drankje.

Taal & Rjocht

“Fries wil geen Nederlands praten in rechtbank.” Sa kopte it Dagblad van het Noorden op 18 augustus it krante-artikel oer de rjochter dy’t de Fryske eed fan Jan Benedictus net akseptearre. Mar, sa seit Benedictus: “Dat rjocht haw ik.” Taalferskaat en de rjochtbank, hoe sit dat eins?

Yn in rûnetafelpetear sil dêr oer praat wurde mei:

  • Attje Meekma

Kommisjelid yn Fryslân (CDA) en foarsitter fan it Steatekomitee Frysk

  • Jan Benedictus

Ald-wethâlder fan Skarsterlân en yn it nijs fanwegen de Fryske eed yn de rjochtbank

  • Fieke Gosselaar

strafrjochtjurist by de rjochtbank Noard-Nederlân en streektaalconsulent by it Centrum Groninger Taal & Cultuur

Poëzy

Njonken it rûnetafelpetear is der poëzy fan Grinzer dichteresse Fieke Gosselaar, de Drintske dichteresse Ria Westerhuis. Fieke Gosselaar is net allinne strafrjochtjurist en streektaalconsulent, marsyskriuwt ek, sawol yn it Grinzers as yn it Nederlânsk. Ria Westerhuis skriuwt yn de streektaal fan de Reest – de leechlânbeek en grins tuksen Oerisel en Drinte – en yn it Nederlânsk.

Europeeske Dei fan de Talen

De Europeeske Dei fan de Talen is in inisjatyf fan de Ried fan Europa en wurdt sûnt 2001 alle jierren fierd. Yn Europa binne der mear as 200 talen. By de Rie fan Europa binne 81 regionale of minderheidstalen erkend fan mei-inoar 206 taalmienskippen. Dat binne talen lykas it Frysk, it Sorbysk, of it Dútsk dat fan Armenië oant Denemarken yn meardere lannen erkend is.

EBLT en Mercator Europeesk Kennissintrum

De middei wurdt organisearre troch it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) en Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (ûnderdiel fan de Fryske Akademy). It EBLT is in koepelorgaan dat him ynset foar de promoasje en beskerming fan minderheidstalen yn Nederlân. By it EBLT binne mear as tweintich organisaasjes oansletten dy ‘t harren ynsette foar de posysje fan it Frysk, Nedersaksysk, it Biltsk of it Papiamentu. Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen ûndersiket meartalich ûnderwiis en taallearen yn Europa.

Plak & tiid

It evenemint is iepenbier en fergees tagonklik en sil plakhawwe op tiisdei 26 septimber yn Kafee De Gouden Leeuw yn Tresoar, oan de Bûterhoeke 1, Ljouwert. Ynrin is om 15:30 oere. It programma begjint om 16:00 oere en einiget mei in hapke en in drankje om 17:30 oere.

Posted on

Fakatuere Projektmanager Mercator Kennissintrum foar Meartaligens

It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (Mercator) is yn 1987 oprjochte op inisjatyf fan de Europeeske Kommisje. De misje fan Mercator – ûnderdiel fan de Fryske Akademy – ûnderskriuwt en fersterket de oerkoepeljende misje fan de Fryske Akademy, troch spesifike fokus op it ûndersykjen, fersprieden en tapassen fan kennis op it mêd fan meartaligens en taallearen.

meartaligens en minderheidstalen yn Europa

Mercator rjochtet him benammen op it gebiet fan minderheidstalen yn Europa en makket gebrûk fan Fryslân as laboratoarium fan meartaligens. It wurk omfiemet net allinne autochtoane minderheidstalen, mar ek migrantetalen. Troch wittenskiplike resultaten nei de praktyk te bringen, ferfollet Mercator boppedat in brêgefunksje. It wurk wurdt mooglik makke troch subsydzje fan de Provinsje Fryslân en projektsubsydzjes út programma’s fan de Europeeske Unie. Mei oare wurden, Mercator bringt Europa nei Fryslân en Fryslân nei Europa!

fakatuere

Fanwege pensjonearring fan de sittende projektmanager yn desimber 2023 sykje wy foar it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen in projektmanager Mercator (FRL) / project manager Mercator (ENG) foar 38 oeren wyks /1 fte.

Reaksjes binne wolkom oant moandei 21 augustus 2023.

Posted on

Dai fon do Seelter/ Dei fan it Sealtersk

Op sneon 24 juny organisearret de Fryske Akademy en it Seeltersk-Kontoor in sympoasium oer it Sealterfrysk, de ‘Tag der Saterfriesen/ Dai fon do Seelter’. It hat plak yn Roomelse (Dútsk: Ramsloh) yn Sealterlân en is ornearre foar in breed publyk. It kongres is fergees tagonklik.

Oer it Sealterfrysk

It Sealterfrysk is it iennichste Frysk dat noch oer is fan it East-Frysk, dat eartiids praat waard tusken de Lauwers en de Wezer. It Sealterfrysk wurdt sprutsen yn Sealterlân, in streek dy’t tusken Oldenburch en Papenburch te finen is. It Sealterfrysk is in taal dy’t swier bedrige is. Der binne noch in foech 1000 – 1500 sprekkers.

Programma

It programma wikselet publykslêzingen ôf mei aktiviteiten fan de Seelter Buund, lykas in kwis, in sketch, folksdûnsjen en sjongerij fan skoalbern. Út Mercator wei sil Katharina Thomas in lêzing jaan, en Bouke Slofstra (Lingua Slofstra) en Eric Hoekstra (Fryske Akademy) steane lyksa op it program. De dei, dy’t fergees tagonklik is, wurdt ôfsletten mei in lêzing yn de Johanniterkapel. It programma kinne jo hjir besjen (pdf).

Sealterfryske grammatika

Op dit stuit is de Fryske Akademy dwaande mei de produksje fan in Ingelske grammatika fan it Sealterfrysk. It projekt wurdt foar in part betelle troch it Niedersächsisches Ministerium für Wissenschaft und Kultur, de Bundesbeauftragte für Kultur und Medien en de gemeente Saterland (Sealterlân). It giet hjir om in jiersubsydzje, dêr’t de Fryske Akademy yn 2021 en 2022 ek al de hân op lei, yn gearwurking mei Henk Wolf (Oldenburgische Landschaft). It projekt wurdt útfierd troch Bouke Slofstra fan taalburo Lingua Slofstra en Eric Hoekstra út ‘e Fryske Akademy wei. Earder al wurken hja oan de Dútsktalige grammatika fan it Sealtersk, de Sprachlehre des Saterfriesischen 2022. 

Oanmelde

Oanmelde foar it fergese publykskongres op 24 juny 2023 yn Ramsloh (DE) kin fia frou T. Kalsbeek, kalsbeek@saterland.de. Mear ynformaasje kinne jo fine op de website fan it Seeltersk-Kontoor fan de Oldenburgische Landschaft.

Posted on

boekpresintaasje nije edysje Freeska Landriucht

De Fryske Akademy en de Vrije Universiteit hjitte jo fan herte wolkom foar de boekpresintaasje fan de earste moderne edysje mei Ingelske oersetting fan Freeska Landriucht of Druk op moandeitemiddei 8 maaie yn Tresoar yn Ljouwert.

Freeska Landriucht
Om 1485 hinne waard de iuwenâlde samling fan it Aldfryske rjocht printe, foar in part datearjend út ‘e 11e iuw. Dizze ynkunabel waard bekend ûnder de namme Freeska Landriucht of Frysk Lânrjocht. Yn de tekst waarden ek Latynske glossen opnommen, mei ferwizings nei it Kanonike en Romeinske rjocht, in tradysje dy’t yn ‘e 13e en 14e iuw ûntstien wie.

nije útjefte
Dizze maitiid presintearje dr. Han Nijdam (Fryske Akademy), prof.em.mr. Jan Hallebeek en prof.mr.dr. Hylkje de Jong (Vrije Universiteit Amsterdam) in nije útjefte fan it Freeska Landriucht, nammentlik de earste krityske edysje mei in Ingelske oersetting: ‘Frisian Land Law. A Critical Edition and Translation of the Freeska Landriucht’. 
It boek is no al te keap, en is ek beskikber as in open access E-book (fergees te downloaden). 

Boekpresintaasje
It earste eksimplaar wurdt op moandei 8 maaie oanbean oan prof.dr. Jan Willem Sap. Sap is as rjochtsgelearde ferbûn oan de Vrije Universiteit Amsterdam, mar is ek de pakesizzer fan Prof.dr. Klaas Fokkema, heechlearaar Frysk, dy’t yn 1967 hommels ferstoar wylst er noch oan it wurk wie oan in edysje fan Freeska Landriucht. It wie al kommen ta in earste prinktkladde fan útjouwerij Martinus Nijhoff, dy’t de rige ‘Oudfriese Taal- en Rechtsbronnen’ fersoarge.

De nije edysje, dy’t no lang om let in feit is, is útbrocht by de ynternasjonale útjouwerij Brill, yn de rige Medieval Law and Its Practice. It is moai om te witten dat ûnderwilens Martinus Nijhoff in imprint wurden is fan Brill

mear ynformaasje en oanmelding: hjir

Posted on

Mercatorlêzing 3 maaie

Professor Anne Pauwels (SOAS University of London) hâldt op woansdeitemiddei 3 maaie in lêzing oer ‘Exploring multilingual soundscapes in the city’ yn it gebou fan de Fryske Akademy yn Ljouwert. Jo binne fan herte wolkom. De lêzing sil yn it Ingelsk wêze en is fergees tagonklik. It begjint om 15:30 oere, nei ôfrin binne jo útnûge foar in hapke en drankje. Graach oanmelde fia de e-mail!

Mear ynformaasje