Op tongersdei 12 oktober wie der yn Den Haach in rûnetafelpetear oer de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer.
De ûnderwerpen dêrfoar:
Weromsjen
It petear is werom te sjen op de webside fan de Twadde Keamer:
https://debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/bestuursafspraak-friese-taal-en-cultuur-0
Dizze tongersdei, op 12 oktober, is der tusken 14:00 en 18:00 oere yn Den Haach in rûnetafelpetear oer de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer. Meardere lidorganisaasjes fan it EBLT hawwe sprektiid en teffens in position paper yntsjinne.
Programma
Der binne fjouwer blokken fan elk in oere, mei de ûnderwerpen:
Kultuer, Wittenskip en Media
Rjochtspraak
Underwiis
Bestjoer
Dielnimmers
Twadde Keamerleden dy’t dielnimme:
Mear ynformaasje
Alle dokuminten (ynklusyf position papers), it folsleine programma en mear ynformaasje is te finen op: https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2023A06021
It is in iepenbiere gearsit yn Den Haach, mar it is ek mooglik om it petear live te folgjen.Dat kin mei de livestream fan de Thorbeckezaal: https://www.tweedekamer.nl/vergaderingen/livedebat/thorbeckezaal
Wat it slavernijferline no mei ús docht. Byienkomst oer diversiteit en ynklusy yn Fryslân
We meie op 1 july dan wol betinke dat it 150 jier lyn is dat Nederlân de slavernij yn de eardere koloanjes ôfskafte, mar hoe wurket dat ferline noch altyd troch yn ús maatskippij? Oer dy fraach organisearret Tresoar op tongersdei 22 juny in temajûn, yn gearwurking mei opinyblêd De Moanne en FryslânDOK, dokumintêreplatfoarm fan Omrop Fryslân. Op dizze jûn wolle we ûndersykje hoe ynklusyf de Fryske maatskippij no echt is. Wurket it slavernijferline noch altyd troch yn ús hâlden en dragen ten opsichte fan minsken mei in ôfkomst fan de eardere wingewesten?
(ûn)lykwurdigens
De Moanne ferskynt healwei juny mei in edysje dy’t folslein yn it teken stiet fan dit tema ûnder de paraplu fan (ûn)lykwurdigens. Yn dizze edysje lêst ûnder mear in grut artikel mei in fraachpetear mei Jaleesa Schiphorst, wichtich adfiseur foar de Pier21-foarstelling Un dia nobo – Wan nyun dey – In nije dei en bestjoerslid Comité 30 juni / 1 juli Fryslân.
slavernijferline yn Fryslân
FryslânDOK stjoert ein juny twa ôfleverings út wêryn’t sjoen wurdt nei de trochwurking fan it slavernijferline yn Fryslân. By de slavehannel tinke we gau oan VOC en WIC en ‘dus’ oan Amsterdam, mar ek yn Fryslân wennen keaplju dy’t oandielen hienen yn plantaazjes mei slavenarbeid, of seelju dy’t meiwurken oan it transport fan minsken of guod fan dizze plantaazjes. FryslânDOK praat mei ynwenners fan ús provinsje dy’t woartels ha yn dizze histoarje oer wat sa’n ferline noch altyd mei har docht. Boppedat sjogge de programmamakkers hoe’t de ekonoamyske machtsbasis dy’t yn de koloniale tiid lein waard, noch altyd hannels-ûngelikensens yn stân hâldt – wat bygelyks sichtber is yn it bakje kofje dat wy alle dagen drinke en dat noch altyd in produkt is fan ûnearlike hannel.
Byienkomst oer diversiteit en ynklusy yn Fryslân
Yn kafee De Gouden Leeuw fan Tresoar sjogge en harkje we nei dizze ferhalen en prate dêr fierder oer. De makkers fan De Moanne en FryslânDOK skowe oan, tegearre mei gasten dy’t yn harren ferhalen foarkomme, wêrûnder Jaleesa Schiphorst. Mei har en oaren prate we oer de hâlding dy’t de maatskippij oannimt ten opsichte fan dit tema en hoe’t de media hjir in rol yn spile ha en yn spylje kinne.
De byienkomst begjint om 20:00 oere en is fergees by te wenjen. Wol freegje we dy om in plak te reservearejen yn ferbân mei de beskikberheid. Reservearje kin hjir.
De Ried fan Europa hat it sânde rapport fan de Committee of Experts (ComEx) publisearre, oer it neilibjen fan it Europeesk Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen troch Nederlân. De Ried fan Europa stelt dat it brûken fan Frysk, Nedersaksysk, Limboarchsk, Jiddysk en Romanes fersterke wurde moat. It rapport sjocht posityf nei de ûntwikkelings om it Papiamintu/o te erkennen en ropt op ta it taheakjen fan “taal” yn Nederlânske wetten oangeande lykweardige behanneling.
Kritysk
De ComeX hat noed oer it Frysk yn it ûnderwiis, benammen op de basisskoalle, en oer de ûntwikkelings op ‘e universiteit. Boppedat wiist de ComEx derop dat it Nedersaksysk en Limboarchsk op gjin inkeld ûnderwiisnivo in fêst plak hawwe. Oangeande it Frysk, ropt de ComEx op om drekst oan de slach te gean om de situaasje yn de rjochtbank te ferbetterjen, sadat it rjocht om it Frysk te brûken garandearre wurde kin. Wat media oangiet, ropt de ComEx op om it Nedersaksysk en Limboarchsk ta te heakjen oan ‘e Mediawet.
Rapportaazje
De útfiering fan it Europeesk Hânfêst foar regionale en minderheidstalen wurdt periodyk hifke. De Comex hat dizze simmer op besite west om nei te gean oft Nederlân foldocht oan alle ôfspraken yn it Hânfêst en oft der sprake is fan foar- of efterútgong.
It folsleine rapport is hjir te finen.
Omrop Fryslân, de Leeuwarder Courant, het Friesch Dagblad bondelje de krêften om sjoernalisten op te lieden yn de Fryske taal en kultuer. Se begjinne mei in traineeprogramma foar jonge sjoernalisten. Foar it ûnderwiisdiel dêrfan wurkje de mediabedriuwen gear mei de Afûk en de Ryksuniversiteit fan Grins (RUG). De provinsje Fryslân makket it inisjatyf mei mooglik mei in bydrage fan goed 200.000 euro, ferspraat oer trije jier. Dêrmei kin de helte fan de traineeplakken finansiere wurde.
It giet foarearst om in projekt foar trije jier, dêr’t jierliks trije jonge sjoernalisten oan mei dwaan kinne. Sy kinne harren ûntwikkelje op it mêd fan de Fryske taal, kultuer, skiednis, sjoernalistyk en aktualiteit. De trainees dogge praktykûnderfining op by de redaksjes fan de trije media en folgje dêrnjonken in opliedingsprogramma. Dat programma wurdt yn gearwurking mei de Afûk en de RUG útwurke. It doel is in kurrikulum te ûntwikkeljen dat op termyn ek brûkt wurde kin yn de opliedingen fan studinten sjoernalistyk en Frysk. Dêrmei wolle de partijen de kwaliteit fan it Frysk yn de media yn stân hâlde en fierder ferbetterje en dêrnjonken Frysk sjoernalistyk talint behâlde foar de takomst.
De taal fan it publyk
De Fryske mediabedriuwen steane noed foar de Fryske taal, kultuer en identiteit, sa jouwe haadredakteuren Ria Kraa (Friesch Dagblad) en Sander Warmerdam (Leeuwarder Courant) oan. Warmerdam: “It is wichtich dat ús sjoernalisten de taal fan it hert fan ús publyk begripe, prate en skriuwe kinne.” Ingrid Spijkers (haadredakteur fan Omrop Fryslân) follet oan: “Foar de Fryske taal en kultuer is no gjin omtinken yn de stúdzjes sjoernalistyk. Dêrom pakke we dit mei-inoar, en mei de ûnderwiispartners, op.”
In wichtich inisjatyf
De taalûnderrjochtynstelling Afûk en de ôfdieling Fryske taal- en letterkunde fan de RUG binne by de tarieding en útfiering fan it opliedingstrajekt belutsen. “Dit inisjatyf is wichtich om’t der sa mear sjoernalisten komme dy’t Frysk skriuwe kinne en dy’t boppedat better op ‘e hichte binne fan de Fryske taal en kultuer”, seit heechlearaar Fryske taal- en letterkunde prof. dr. Goffe Jensma. Direkteur Alex de Jager fan de Afûk: “It ferhaal fan Fryslân sa autentyk mooglik fêstlizze yn de taal fan de minsken út de regio, dat is wêr’t wy as Afûk mei dizze nije talinten én de hjoeddeiske betûfte sjoernalisten graach fierder oan wurkje.”
Oer Omrop Fryslân
Omrop Fryslân is de regionale publike omrop foar elkenien dy’t him mei Fryslân ferbûn fielt. De organisaasje makket ferhalen dy’t ynformearje, ynspirearje en amusearje en bringt de kontint fia ferskillende platfoarmen lykas radio, telefyzje en online kanalen.
Oer Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant
It Friesch Dagblad en de Leeuwarder Courant binne ûnderdiel fan NDC mediagroep, fêstige yn Ljouwert en Grins. NDC mediagroep is ek útjouwer fan Dagblad van het Noorden en mear as 35 nijs- en wykblêden en sy beheart rom 50 digitale regionale kanalen. NDC leaut yn ûnôfhinklike sjoernalistyk en foarsjocht mear as 2 miljoen minsken yn Noard-Nederlân fan nijs en ynformaasje.
Der leit no in plan wêryn’t Omrop Fryslân mei RTV Noord en RTV Drenthe ûnder ien bestjoer komt. De meiwurkers binne benaud dat dit ta skea gean sil fan it Frysk en wolle dat de omrop folslein selsstannich beslute kin oer programmearring en ynset fan middels.
Omrop Fryslân is in publike omrop dy’t útstjoert yn de twadde offisjele rykstaal, it Frysk. Om de Fryske taal en kultuer libben te hâlden, hat de Omrop in alsidiger programmearring as oare regionale omroppen. Sa stjoert Omrop Fryslân berneprogramma’s út, dokumintêres, wurdt skoaltelevyzje makke en dramaproduksjes. Dat allegear yn it Frysk.
Sjoch hjir foar ien fan de spots.
Boarne: Omrop Fryslan
Fierders soe Dútslân gau wurk meitsje moatte foar in ‘adekwaat’ media-oanbod fan radio en televyzje yn alle minderheidstalen dy’t yn Dútslân praat wurde.
Der wenje yn Sleeswyk-Holstein sa’n 10.000 sprekkers fan it Noardfrysk. Dy krewearje al jierren foar radio en televyzje yn it Noardfrysk, mar oant no ta bliuwt dat oanbod beheind ta in radiorubryk fan trije minuten yn ‘e wike by de NDR. Continue reading ““Mear radio en tillevyzje yn it Noardfrysk””
Soad mediabelangstelling foar earste edysje fan Liet International yn Gijón/Xixón yn Spanje
Op sneon 1 desimber is it Europeeske minderheden sjongfestival Liet International foar it earst yn Spanje, yn it grutte teater Laboral Ciudad de la Cultura (Kultuerstêd) yn de Astueryske havenstêd Gijón/Xixón. Liet International 2012 presintearret lykas wenst alve finalisten yn alve minderheidstalen. Dit jier binne dat de talen Astuerysk, Baskysk, Bretonsk, it Katalaansk fan Sardinië, Korsikaansk, Friûlysk, Frysk, Skots Gaelic, Platdútsk, Sámi en Oedmoertysk út de Russyske Federaasje. Sjonge yn it Ingelsk, Frânsk of Spaansk is op Liet International net tastien. Liet International is yn 2002 ûntstien yn Fryslân mei as doel om muzyk yn minderheidstalen, en ek dy talen sels, te promoatsjen.