Learlingen op útwikseling yn Baskelân foar WikiWomen-projekt

Learlingen nei Donostia, Baskelân, foar nije artikels oer belangrike Fryske, Baskyske en Ierske froulju

Ferline wike wienen acht learlingen fan de Havotop yn Burgum op útwikseling yn Baskelân yn it ramt fan it projekt WikiWomen. WikiWomen is in gearwurking fan Fryske, Ierske en Baskyske organisaasjes om lesmateriaal te ûntwikkeljen foar it fuortset ûnderwiis, wêryn’t learlingen digitale -, skriuw- en ûndersyksfeardichheden opdogge troch Wikipedy-artikels te skriuwen.

gender gap

Oanlieding ta it projekt is de gender gap op Wikipedy (Wikipedia): yn de Wikipedy’s yn de measte talen giet sa’n 80 prosint fan de biografyen oer manlju, en mar sa’n 20 prosint oer froulju. Om dat gat te tichtsjen, mar ek om mear artikels yn de minderheidstaal op Wikipedy te krijen, skriuwe learlingen op middelbere skoallen artikels foar op Wikipedy. Tagelyk dogge se dêrmei digitale -, skriuw- en ûndersyksfeardichheden op.

lesmateriaal

De dosinten en learlingen fan it Drachtster Lyceum en de Havotop yn Burgum helpe mei om de lesmaterialen te testen by it ûntwikkeljen derfan. Dat bart ûnder oaren op sa’n útwikseling lykas ferline wike. Sintraal op dy útwikseling stienen de artikels dy’t de learlingen sels al skreaun hienen, bygelyks oer Wyts Juwsma of Linda Terpstra, mar ek it skriuwen fan nije artikels oer Baskyske Wikipedy-weardige froulju.

Dêrfoar gie de groep Fryske, Ierske en Baskyske learlingen nei de tentoanstelling Larruak eta izurrak ta, mei moderne keunst makke troch froulike Baskyske keunstners. Dêrnei wurken alle learlingen mei-inoar gear om oer dy keunstners nije Wikipedy-artikels te skriuwen: yn it Ingelsk, Frysk, Iersk én Baskysk. Neist it wurkjen mei Wikipedy en it skriuwen fan nije artikels, smiet de útwikseling nóch wat weardefols op: it opdwaan fan ynterkulturele kompetinsjes. Sa hawwe se leard oer inoars lânskip, muzyk, iten en gewoanten op ferskate útstapkes. Yn de omgong mei learlingen út oare kultueren kamen se pas echt tsjin wat harren kultuer eigen makket.

foto: Afûk

Yn novimber komme de Baskyske en Ierske learlingen nei Fryslân ta om it projekt mei-inoar ôf te sluten. It (les)materiaal dat it WikiWomen-projekt opsmyt, sil ein dit jier foar alle skoallen yn Fryslân beskikber wêze troch de Fryske lesmetoade Searje 36 en fia www.wikiwomen.eu.

Partners WikiWomen-projekt

It WikiWomen-projekt hat as partners: Mercator European Research Centre / Fryske Akademy, (NL), Learning Hub Friesland (NL), Wikimedia Ireland (IE), Coláiste Oiriall (IE), Euskal Wikilarien Kultura (ES), Antigua-Luberri institute/ Gobierno Vasco (ES). it wurdt koördinearre troch de Afûk.

Fiering Europeeske Dei fan de Talen

It Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) en it Mercator Europeesk Kennissintrum fiere op 26 septimber it taalferskaat yn Nederlân en Europa

Op moandeitemiddei 26 septimber fiere it Europeesk Buro foar Lytse Talen en Mercator Europeesk Kennissintrum de Europeeske Dei fan de Talen mei spesjale oandacht foar in meartalige learomjouwing. Dichter fan Fryslân Sigrid Kingma en trûbadoer Jan Henk de Groot sille harren talen klinke litte mei poëzy en muzyk.

Meartalige learomjouwing

Sprekkers Hilda Heyde fan de RUTU-foundation en Janke Singelsma fan NHL-Stenden Hegeskoalle sille sprekke oer de ynklúzje fan talich ferskaat op ’e (basis)skoalle. Heyde sil it projekt ‘Language Friendly Schools’ fan de RUTU-foundation taljochtsje en Singelsma sil it koartby ferskynde boek ‘Talenbewust lesgeven: Aan de slag met talige diversiteit in het basisonderwijs’ presinstearje.

Dichter fan Fryslân en Grinzer muzyk

It talige ferskaat is de middeis ek werom te hearren yn poëzy en muzyk. Sigrid Kingma, de Dichter fan Fryslân hat spesjaal foar de Europeeske Dei fan de Talen in gedicht skreaun, dy’t sy  fansels foardrage sil. Grinzer trûbadoer Jan Henk de Groot sil de muzyk fersoargje.

Europeeske Dei fan de Talen

Europeeske Dei fan de Talen, in inisjatyf fan de Ried fan Europa, wurdt sûnt 2001 alle jierren fierd en stiet yn it teken fan meartaligens en taallearen. Der binne mear as 200 Europeeske talen en dêrfan binne njonken de offisjele talen likernôch 79 talen erkend fan mei-inoar 204 minderheidsgroepen, lykas it Frysk, it Sorbysk, of it Dútsk dat fan Armenië oant Denemarken yn meardere lannen erkend is.

Wolkom

It evenemint is iepenbier en fergees tagonklik. De ynrin begjint om 15:00 oere en om 15:30 oere set it programma útein. De middei wurdt ôfsletten mei in hapke en in drankje.

Lokaasje: Gysbert Japicxseal, Tresoar. Bûterhoeke 1, Ljouwert.

Graach sjogge wy jo opjefte temjitte by it sekretariaat fan it EBLT fia dit formulier

Twadde Konferinsje fan de Fryske Geasteswittenskippen: Fearkrêft fan 14-16 septimber

Fan 14-16 septimber hat de Twadde Konferinsje fan de Fryske Geasteswittenskippen plak yn Ljouwert. It tema fan dizze ynternasjonale konferinsje is mei it tema ‘Fearkrêft’

Fearkrêft

It Frysk en de Fryske skiednis kent op ferskate mêden in grutte fearkrêft. Sa wiene de Friezen yn de midsiuwen by steat om har eigen bestjoer en eigen rjochtssysteem oerein te hâlden. De ferneamde Fryske Frijheid jildt as in prachtich foarbyld fan fearkrêft. Mar men kin ek tinke oan de 19e iuw, doe’t de Romantyk en de Fryske Beweging opkamen yn de kontekst fan it nije Keninkryk der Nederlannen. Dy ûntwikkelings ha in soad betsjutten foar de komst fan in standert grammatika, de stúdzje nei de Fryske taal en foar de Fryske literatuer. 

Fearkrêft fan it Frysk is ek hjoed-de-dei in wichtich tema. Hoe kin in lytse taal har steande hâlde yn in hieltyd globalisearjendere wrâld? Ek no sjogge wy ûntwikkelings, bygelyks binnen it ûnderwiis mei it ambisjeuze Taalplan 2030 en de opkomst fan technologyske tapassings lykas spraakwerkenning en –synteze foar lytse talen.

Men kin tinke oan de yntegraasje fan lytse of minderheidstalen yn it meartalich ûnderwiis, sawol binnen it foarskoalsk ûnderwiis as basis-, fuortset ûnderwiis en oant ûnderwiis oan folwoeksenen. De útdagings dêr’t lytse talen tsjinoan rinne as sy spraak- en/of taaltechnologyske tapassings ûntwikkelje wolle komme oan bod

Sprekkers

De haadsprekkers op de konferinsje fan trije dagen binne Barbara Gross (Free University of Bozen-Bolzano en Goethe-University Frankfurt), Jarich Hoekstra (Christian-Albrechts-Universität Kiel), Joep Leerssen (Universiteit van Amsterdam) en Odette Scharenborg (TU Delft). It folsleine programma is hjir te finen.

Publyksmiddeis en Akademydei

Op ‘e tongersdeitemiddei is der in publyksmiddei en op ‘e freedtemiddei is it de Akademydei en wurdt de 84ste Dies Natalis fan de Fryske Akademy fierd. Dy beide middeis binne fergees tagonklik (tagong foar de moarns ynklusyf drinken en middeisiten is €45,-). 

Organisaasje

De organisaasje fan de Konferinsje yn hannen fan de Fryske AkademyMercator European Research CentreNHL Stenden University of Applied SciencesUniversity Groningen en University Groningen / Campus Fryslân. Boppedat wurdt der gearwurke mei de Fryske Rie y.f.m. it Ynterfrysk Kongres mei in sympoasium op 17 septimber, yn Dokkum.

Lokaasje en opjefte

De konferinsje hat plak yn Ljouwert, yn it Westcord WTC Hotel yn Ljouwert. In passe-partout is €160,- of €100,- mei studintekoarting.

Op Conference on Frisian Humanities kinne jo jo (oant 1 septimber) opjaan foar de aktiviteiten en mear ynformaasje fine oer de konferinsje, sprekkers, programma, ensafh.

Mear Frysk en mear froulju op Wikipedia troch Europeesk projekt

De Fryske ûnderwiisorganisaasje en útjouwerij Afûk, Learning Hub Friesland en it Mercator Europeesk Kennissintrum fan de Fryske Akademy hawwe in Europeeske subsydzje krigen foar it trijejierrich projekt ‘WikiWomen’. Yn gearwurking mei middelbere skoallen en Wikipedia-organisaasjes út Baskelân (Spanje) en Ierlân sette de Fryske kennispartners harren de kommende trije jier yn om Wikipedia yn Europeeske minderheidstalegebieten te brûken as in middel om digitale geletterdheid, sosjale belutsenens en taalfeardigens te ûnderwizen. De subsydzje komt út it ErasmusPlus-programma fan de Europeeske Kommisje, bedoeld foar projekten op it mêd fan ûnderwiis, oplieding, jongereinsaken en sport.

“Wat wy eins wol witte, mar wêr’t wy no op ‘e nij wer achter kamen, is dat artikels dy’t in relaasje hawwe ta froulju op Wikipedia ûndersnije,” sa seit Mirjam Vellinga, koördinator fan it projekt by de Afûk. “Der wurdt folle minder skreaun oer froulju, om’t de artikels dy’t skreaun wurde op Wikipedia dochs benammen troch manlju skreaun wurde en ek hiel faak oer manlju gean. Dat docht ek bliken út in ûndersyk fan de Erasmus Universiteit. Mar 18,5 prosint fan de biografyen op de Nederlânske Wiki giet oer froulju. Dêr wolle wy de learlingen en dosinten ek bewust fan meitsje.”

By it projekt sille de Fryske partners gearwurkje mei Wikipedia-organisaasjes en skoallen út Ierlân en Baskelân, dêr’t ek in minderheidstaal sprutsen wurdt. “Dus it giet eins om twa emansipaasjeslaggen: de emansipaasje fan de minderheidstaal en de emansipaasje fan de frou,” fettet Vellinga gear.

Foto: Afûk / Istock

Dat it projekt yn trije ferskillende lannen útfierd wurdt, biedt moaie kânsen foar Fryske learlingen en dosinten. Ut de trije regio’s wei komme learlingen en dosinten meielkoar yn kontakt troch ferskillende útwikselingen yn ’e rin fan it projekt. Mirjam Vellinga: “Foar learlingen wurde dat in soarte fan ‘Wikithons’, wêrby’t se mei-inoar wurkje oan harren artikels ûnder begelieding fan dosinten en de minsken fan Wikipedia.”

Yn maart komme de bûtenlânske partners nei Ljouwert foar in twadeiske byienkomst. De fokus leit dan benammen op it dielen fan kennis en ûnderfining, mar ek op de earste stappen dy’t it ynternasjonale konsortium de kommende moannen sette kinne soe.

Game fan Mercator/ Fryske Akademy wint Belgyske designpriis

De meartalige augmented reality game ‘BabelAR’, ûntwurpen troch in kollektyf fan kennisynstituten út Fryslân, België, Baskenlân en Ierlân, hat de earste priis wûn yn de kategory Digital Product fan de prestizjeuze Belgyske designpriis Henry van de Velde Awards. It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen, ûnderdiel fan de Fryske Akademy yn Ljouwert, wie de koördinator fan VirtuLapp, it projektkollektyf dat de game ‘BabelAR’ betocht en ûntwikkele hat. NHL Stenden Hegeskoalle wie teffens nau belutsen by it projekt as associate partner.

Henry van de Velde Awards

De Henry van de Velde Awards binne de meast prestizjeuze designprizen yn België. De Awards, ferneamd nei de belangrike ûntwerper, foarmjouwer en arsjitekt Henry van de Velde, toane en lauwerje sawol nasjonaal as ynternasjonaal Flaamske ûntwerpers, bedriuwen, produkten, projekten, tsjinsten en systemen dy ‘t in positive ympakt hawwe op de maatskippij, it miljeu en de ekonomy.

De útrikking wie tiisdei 8 febrewaris yn it Paleis voor de Schone Kunsten/ Bozar yn Brussel. De Flaamske game-ûntwikkeler fan it VirtuLApp-projekt hat de priis yn ûntfangst nommen. De organisaasje wie yn hannen fan Flanders District of Creativity (Flanders DC) en it Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO).

De priis is in trofee en de bysûndere mooglikheid om it winners-logo fan de Henry van de Velde Awards te brûken yn alle kommunikaasje-uteringen. Oant 10 april 2022 is BabelAR ek noch te sjen op in spesjale design-eksposysje yn it Paleis voor de Schone Kunsten/ Bozar yn Brussel.

BabelAR

De game ‘BabelAR’ is makke foar bern tusken de 7 en 12 jier âld. Yn dizze augmented reality (AR) game wurkje learlingen mei-inoar gear. It doel fan BabelAR is om learlingen de wearde fan harren (thús)talen sjen te litten en om harren taalkennis te aktivearjen. De game is makke yn 14 talen, wêrûnder it Frysk en it Nederlânsk, en fergees del te laden op iOS en Android.

It spultsje is ûntwikkele binnen VirtuLApp, in trijejierrich projekt yn it troch de Europeeske Uny betelle Erasmus+ programma. De projektkoördinaasje wie yn hannen fan it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens. De projektpartners binne, neist Mercator, ATiT (Audiovisual Technologies, Informatics and Telecommunications) út België, Luca School of Arts út België, Trinity College Dublin út Ierlân en de Universiteit fan it Baskenlân/ Euskal Herriko Unibertsitatea út Spanje. Prof. Joana Duarte, lektor Meartaligens en Skriftlike Taalfeardigens op de NHL Stenden Hegeskoalle wie nau belutsen by it projekt en de game.

Oer it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen  

It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen makket diel út fan de Fryske Akademy en ûndersiket meartalich ûnderwiis en taallearen yn Europa. It is in ûnôfhinklike en erkende besoarger fan kennis en ynformaasje. As ûndersyksynstitút makket Mercator tankber gebrûk fan de mooglikheden dy’t de Fryske sitewaasje biede kin as in laboratoarium fan meartalichheid. Tagelyk makket Mercator foaroprinnend ûndersyk en nijsgjirrige ûntjouwings út minderheidstaleregio’s tagonklik foar beliedsmakkers en oare belanghawwenden yn Fryslân.  

EBLT, Mercator en Slieker hawwe premjêre fiiftalige film op Memmetaaldei

Op 21 febrewaris is it de Ynternasjonale Memmetaaldei, in inisjtatyf fan de Feriene Naasjes. Yn it ramt dêrfan organisearje it Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) en it Mercator Europeesk Kennissintrum yn de mande mei Slieker Film de Nederlânske premjêre fan de meartalige film Der Krug an der Wiedau/Æ kro ve æ Virå/ E krouf bai e Wiidou/ De Krooch an de Wiedau/ Kroen ved Vidåen.

Yn de humoristyske krimy wurdt op it stek tusken Denemarken en Dútslân in lyk fûn, de holle yn it iene lân en de fuotten yn it oare. Fanwegen it deadlik grinsgefal moatte sawol in Dútske en in Deenske resjersjeur op paad om de saak op te lossen. Oft de stamgasten fan de lokale kroech harren dêrby helpe sille is mar de fraach.

Screenshot fan de film, mei it lyk op it stek foar wylde swinen. © Bund Deutscher Nordschleswiger

De film is tige bysûnder, want yn dy kroech klinkt der folle mear as allinne mar bierglêzen. Dêr wurde nammentlik op natuerlike en lykweardige wize de fiif talen praat fan de streek yn Sleeswyk. It giet om it Noardfrysk, Suderjysk (Súd-Jutlânsk), Platdútsk, Deensk en Dútsk. Dy meartalige situaasje is troch de jierren hinne ûntstien en elk is wend om de eigen taal te praten en de oare talen yn alle gefallen te ferstean.

De film is regissearre troch Noardfries Gary Funck. It is in koproduksje fan it Nordfriisk Teooter yn Husum en de Bund Deutsche Nordschleswiger fan de Dútsktalige minderheid yn Denemarken. Op 21 febrewaris wurdt de film noch meartaliger, mei’t de film yn it Frysk ûndertitele wurdt, mei tank oan Geertrui Visser.

It is alwer de achtste kear dat it EBLT en Mercator yn gearwurking mei Slieker Film films en dokumintêres oer en mei taalminderheden presintearje mei de Memmetaaldei. It EBLT is in koepelorgaan dy’t him ynset foar de promoasje en beskerming minderheidstalen yn Nederlân. By it EBLT sitte mear as tweintich organisaasjes dy’t harren ynsette foar de posysje fan it Frysk, it Nedersaksysk, it Biltsk en it Papiamentu.

Trailer

De film is allinnich te te sjen op Ynternasjonale Memmetaaldei, moandei 21 febrewaris, yn Slieker Film, Ljouwert. Der binne twa foarstellings mei de feestlike premjêre om 14:30 oere en in twadde fertoaning om 20:00 oere.

Fanwege de beheinde kapasiteit yn de bioskoop is it ferstannich om yn’t foar kaartsjes te keapjen by Slieker Film.

Lidorganisaasjes en gasten fan it EBLT kinne harren oanmelde fia de útnûging of by it sekretariaat.

Mercator harkkolleezje meartaligens 2021

Wy prate, sy harkje – Oer de rol fan taalbleatstelling yn betide meartalige ûntwikkeling. Dr. Krista Byers-Heinlein sil sprekke op it Mercator harkkolleezje meartaligens 2021, dat holden wurdt op 26 novimber.

Oer de hiele wrâld binne der in protte bern dy’t twa- of meartalich opgroeie en dy’t harren fan jongs ôf oan twa of mear talen eigen meitsje. De omstannichheden fan meartalige taalomjouwingen ferskille foar elk bern. It is belangryk om te begripen hoe’t dy ferskillen yn taalomjouwing ynfloed ha op de wize hoe’t de bern harren talen oanleare.

It harkkolleezje

Sprekker Dr. Krista Byers-Heinlein: Yn dizze presintaasje sil ik de rol beljochtsje fan taalkwantiteit en taalkwaliteit by it learen fan in taal en dan benammen troch bern fan 0 oant 5 jier âld. Om de rol fan kwantiteit te begripen lit ik sjen dat pjutten en beukers harren meartalige taalakwisysje ôfstimme op hoefolle sy fan elke taal hearre (taalinput). Dat doch ik mei resultaten fan ûndersiken nei spraakpersepsje, online wurdbegryp en wurdskatûntwikkeling fan sawol twataligen as trijetaligen. Om de rol fan kwaliteit te begripen sil ik my konsintrearje op de ynfloed fan code-switching, oftewol it skeakeljen tusken twa as mear talen, op it taallearen. Dat doch ik ûnder oaren troch nei de soarten fan code-switching yn uteringen fan âlden te sjen. Ek presintearje ik de resultaten fan ûndersiken oer de ferwurking fan uteringen mei code-switching troch twatalige beukers. De presintaasje wurdt ôfsletten mei in diskusje oer wat dy ynsjoggen betsjutte foar it taalbelied en de professionals dy’t mei jonge meartalige bern wurkje.

Oer de sprekker

Dr. Krista Byers-Heinlein is heechlearaar by de ôfdieling psychology op ’e Concordia University yn Montreal, Kanada. Sy beset de learstoel Concordia University Research Chair in Bilingualism and Open Science. Se jout dêr ek lieding oan de Concordia Infant Research Lab.

Mercator harkkolleezje meartaligens 2021

Datum: Freed 26 novimber 2021
Tiid: 16.15-17.30 oere
Lokaasje: Zoom (it bywenjen fan it harkkolleezje is fergees, mar registraasje is nedich)
Taal fan it kolleezje: Ingelsk

Mear ynformaasje

Kongres oer meartaligens, taalferskaat en digitale middels 2 en 3 novimber

Elk wurdt fan herte útnûge foar it lêste evenemint fan it VirtuLApp-projekt op 2 en 3 novimber yn Ljouwert, dat organisearre wurdt troch Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (Fryske Akademy).

Virtual Language App, koartwei VirtuLApp, is in ynternasjonaal projekt mei Europeeske stipe en ûntwikkelet in ynnovative meartalige en multydidaktyske oanpak dy’t learkrêften brûke kinne yn ’e klasse om de learlingen harren talen wolkom te hjitten.

De projektútkomsten wurde presintearre om learkrêften te stypjen mei sawol de kennis en middels. Dat binne bygelyks de digital toolkit foar learkrêften en BabelAR, de meartalige Augmented Reality game foar taalbewustwêzen.

De haadtema’s binne ûnderwiis en meartaligens as ek taalferskaat en technology yn de klasse. Sprekkers binne ûnder oaren prof. Durk Gorter (Universiteit fan it Baskelân), prof. dr. Joana da Silveira Duarte (NHL-Stenden Hegeskoalle) en dr. Mirjam Günther-van der Meij (NHL-Stenden Hegeskoalle).


2 novimber 13:30-17:30oere
3 novimber 10:00-16:00 oere

Oranje Hotel, Ljouwert
Tagong fergees, opjefte ferplichte.

Opjefteformulier, it programma en mear ynformaasje is hjir te finen.

Webinar: Welcome back to the Multilingual Classroom!

Op 15 septimber is der in ynteraktive webinar fan it projekt VirtuLApp. De webinar is der foar elk dy’t nijsgjirrich is nei lesjaan en de meartalige klasse.

  • Learkrêften sille harren ûnderfining mei de meartalige klasse diele,;
  • middels om learkrêften te stypjen sil taljochten wurde;
  • de meartalige game BabelAR sil demonstrearre en taljochten wurde

De webinar hat online plak op woansdei 15 septimber, fan 15:00 oant 17:00 oere. De fiertaal is Ingelsk en opjefte is fergees.

VirtuLApp is in projekt om dosinten de kennis en middels te jaan om meartaligens wolkom te hjitten op de basisskoalle. It wurdt koördinearre troch Mercator Europeesk Kennissintrum, dat ûnderbrocht is by de Fryske Akademy.

Sjoch op de webside fan VirtuLApp foar mear ynformaasje oer it projekt en om dy op te jaan foar de webinar.

Rapporten NPLD oer regionale talen of minderheidstalen en de EU.

It Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD) hat twa rapporten útbrocht oer regionale talen en minderheidstalen (RML) yn de Europeeske Uny, mei in praktyske analyze fan de tagonklikheid fan EU-programma’s en in analyze fan guon administrative oerienkomsten oer it brûken fan RML yn Spanje en it FK.

Accessibility for Regional or Minority Languages to EU programmes. A practical assessment represents a first attempt to investigate how funding opportunities for RMLs have been used and allocated over the period 2014-2020. It is the joint result between the Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning, hosted by the Fryske Akademy, and the Directorate-General for Language Policy of the Government of Catalonia, with the financial support of the European Network to Promote Linguistic Diversity.

Analysing the EU agreements with Spain and the UK on the use of Regional or Minority Languages. A practical assessment aims to evaluate certain agreements to see how (in)effective these have been. The report also explores the possibilities of expanding these agreements to other RMLs in other Member States. The report has been developed by researchers from the University of Barcelona and coordinated by the Directorate-General for Language Policy of the Government of Catalonia, with the financial support of the European Network to Promote Linguistic Diversity.

Mear ynformaasje en de rapporten
binne te finen op de webside fan it NPLD.