Nedersaksisch symposium 5 (2024) in Deventer

Stichting Sasland zorgt ook dit jaar voor de uitvoering van het Nedersaksisch symposium, inmiddels het vijfde op rij. Het symposium zal deze keer worden gehouden op vrijdag 4 oktober aanstaande, en wel in de theaterzaal van Bibliotheek Centrum Deventer, Stromarkt 18. Het symposium begint om10.00 uur en eindigt om 16.45 uur. De inloop is vanaf 9.30 uur.

Voor het programma verwijzen we graag naar hieronder. Ook nu weer zal het om een echt interessante bijeenkomst gaan, met bekende, maar ook met  betrekkelijk nieuwe sprekers.

Inhoudelijk is het aanbod zeer gevarieerd. In het tweede deel van de middag is voorzien in een reeks korte presentaties van nieuw onderzoek, van nieuwe boeken en van recente ontdekkingen, met aan het eind een literair-historische bekendmaking die spectaculair mag worden genoemd voor de Nedersaksische taal- en letterkunde.

programma

Vanaf 9.30 uur: binnenkomst 

  • Opening door drs. Jurr van Dalen, symposiumvoorzitter: 10.00-10.10 uur
  • “Onderzoek naar het Oudsaksisch en de overgeleverde teksten”– Em. prof. dr. Arend Quak, Oud-Germaanse filologie, Universiteit Leiden (10.10-10.40 uur)
  •  “De middeleeuwse oorkondetaal in volkstalige oorkonden uit het noordoosten van Nederland: de schrijfcentra Deventer, Zutphen, Zwolle en Groningen als geval apart” – Prof. dr. Ute Boonen, Vakgroepen Germanistiek en Neerlandistiek, Universiteit Duisburg Essen (10.40-11.10 uur)

Koffiepauze   11.10–11.30 uur

  • “Continuïteit of verandering? Resumptie na adverbiale bijzinnen in de linkerzinsperiferie in het Middelnederduits” – Prof. dr. Anne Breitbarth, Vakgoep Taalkunde, Universiteit Gent (11.30-12.00 uur)
  • “Aktuelle Entwicklungen in Forschung und Lehre zur Mittelniederdeutschen Literatur und der neue Bachelor Niederdeutsch an der Universität Oldenburg”-  Prof. dr. Doreen Brandt, Juniorhoogleraar voor Nederduitse literatuur in historisch en cultuurwetenschappelijk perspectief, Carl von Ossietzky Universiteit Oldenburg (12.00-12.30 uur)

Lunchpauze     12.30-14.00 uur

De lunch kan op eigen gelegenheid worden gebruikt in het gebouw (begane grond) of in een eetgelegenheid in de nabijheid van de bibliotheek.

  • “Naar een bacheloropleiding Limburgs: mogelijkheden en varianten” –  Em. prof. dr. Roeland van Hout, eerder hoogleraar Toegepaste taalkunde en Variatielinguïstiek  (Radboud Universiteit, Nijmegen) (14.00-14.30 uur)
  • “Jan Naarding’s Reynaert-vertaling in het Drents”- Dr. Henk Nijkeuter, gep. hoofd Drents Archief  (14.30-14.50 uur)
  • “Revitalisatie Veluws, en hoe” – Susanne Braamburg MA – student Taalwetenschap, Rijksuniversiteit Groningen (14.50-15.10 uur)

theepauze 15:10-15:30 uur

  • Korte presentaties van nieuw of nog lopend onderzoek, en / of van nieuwe publicaties
    • “Over de gecompliceerde verhouding van Nederlands en Nederduits in heden en verleden” – Em. prof. dr. Hermann Niebaum, voorheen hoogleraar Nedersaksisch en Duitse taalkunde (Rijksuniversiteit Groningen) (15.30-15.40 uur)
    • “Aflevering 4 van Heeroma’s Taatatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden (TONAG)” – Dr. Philomène Bloemhoff-de Bruijn, gep. projectleider streektaal (Overijsselacademie) (15.40 – 15.50 uur)
    • “Het Sallands Nedersaksisch van Hellendoorn: Taalstructuur en taalgebruik”- Dr. Jan Nijen Twilhaar, gep. hogeschoolhoofddocent (Hogeschool Utrecht) (15.50-16.00 uur)
    • “Waar onze taal weg komt” [m.b.t. Overijssel] – Dr. Harrie Scholtmeijer, dialectoloog Overijsselacademie, Zwolle (16.00-16.10 uur)
    • “Brieven an Sibbeltien. Jannes de Oostganger zien Stellingwarver schrieveri’je uut et Batteljon Frieslaand in Nederlaans Indië (1945-1948)” – Dr. Henk Bloemhoff, gep. hoofddocent Nederlands NHL Stenden Hogeschool Leeuwarden;  m.m.v. Otto de Vent MEd, eerder docent Nederlands (16.10-16.20 uur)
  • Biezundere gebeurtenisse: 5 jaor Nedersaksisch symposium, 5 keer Jaorboek Nedersaksisch! Bij deze bijzondere gelegenheid zal een belangrijke literair-historische openbaarmaking plaatsvinden.  
    • Institutionele inleiding door een medewerker van CO (= Collectie Overijssel, Zwolle) (16.20-16.30 uur)
    • Bekendmaking met literair-historische en taalgeografische toelichting (Dr. Hedzer Uulders, zelfstandig onderzoeker, Oosterbeek (16.30-16.40 uur)  
  • Afsluiting door de symposiumvoorzitter (drs. Jurr van Dalen) (16.40-16.45 uur)

N.B. Eventuele wijzigingen worden bijgehouden in de actuele versie van het programma op sasland.nl > nieuws

opgave

Wilt u dit symposium zeker niet missen? Vroege inschrijving verdient dan aanbeveling, want het aantal plaatsen is beperkt. Deelnemen aan het symposium kost vijftien euro, exclusief lunch.* Inschrijving kan plaatsvinden door een mailtje te sturen naar henkbloemhoff @ gmail.com. Als reply volgt dan een uitnodiging tot overmaking van vijftien euro op het bankrekeningnummer van Stichting Sasland. Betaald hebben geldt als bewijs van inschrijving

Streektaalposters op school

Op alle basisscholen in Drenthe, Groningen, Overijssel, de Stellingwerven en de Achterhoek kunnen vanaf 1 juli streektaalposters met daarop Nedersaksische gedichten worden aangevraagd. Dit in verband met het vijfjarig bestaan van Levende Talen Nedersaksisch: de vereniging voor leraren die affiniteit hebben met de Nedersaksische taal en cultuur. 

Finkers, Bökkers en Gosselaar 

De streektaalposters verschijnen in verschillende varianten voor het hele PO en de onderbouw van het VO (4 tot 14 jarigen). Gedichten op de posters zijn gemaakt door Herman Finkers (Twente), Hendrik Jan Bökkers (Salland), Fieke Gosselaar (Groningen), Else Klomps (Achterhoek), Jessica Bonnema (Drenthe) en Christine Mulder (Stellingwerven). ‘De gedichten zijn inmiddels ingesproken door o.a. Finkers en Bökkers’, aldus voorzitter van Levende Talen Nedersaksisch Mirjam Günther. ‘We zijn druk bezig om er tof lesmateriaal bij te ontwikkelen’. 

Bijpassende illustraties  

Julia van den Berg maakte de prachtige illustraties. Ze heeft de sfeer van de gedichten goed gevangen en voor elke leeftijd iets passends gemaakt bij de gedichten met titels: Op de fietse, Naobers, Schat, Feest, Thoesdier en Wodt et weer wat.  

Aanvragen 

Aanvragen is simpel en gratis via https://ltnedersaksisch.nl/jubileum/  

Jaorboek Nedersaksisch 4 verschenen: lezings van et Nedersaksisch symposium en meer

Vri’jdag 23-2 verscheen de ni’jste oflevering van et Jaorboek Nedersaksisch, oftewel jaorgaank 4 (2023). In et eerste diel staon de uutwarkte lezings van et Nedersaksisch symposium van 14 oktober 2023, hullen in Kunstcafé Schurer, Assen. In diel 2 staon nog drie aandere artikels. Die bin al liekegoed van belang veur de kennisverbreiding van et Nedersaksisch.


De canon van et Nedersaksisch

Philomène Bloemhoff-de Bruijn is pensioneerd projektleider streektael van de Overiesselakedemie en begint et eerste diel van het Jaorboek mit heur interessaante en al langer verwaachte veurstel veurDe canon van et Nedersaksisch’. Wat moet de ontwikkelde Nederlaander toch aenlik wel van et Nedersaksisch weten? Ze maekte de Nedersaksische canon naor et veurbeeld van de canon van de Nederlaanse literetuur en richt heur in de vorm van vraoge en antwoord op 14 andachtsgebieden. Zoas aord, kenmarken en komof van et Nedersaksisch, de staotus as erkende regionaole tael, heufdvormen en verscheidenhied, de taelinstituten, de traditionele spellingsystemen, de belangriekste woordeboeken en de veurnaamste schrievers en zangers per regio. Last but not least: hoe kuj’ meer an de weet kommen?

Van Reynke töt Roes: ideeën um de Nedersaksische literetuur te laoten leven

Chris Canter, onder meer auteur in et Drents, wist op hoogtepunten uut de Nedersaksische literetuur: ‘Van Reynke töt Roes: ideeën um de Nedersaksische literetuur te laoten leven’. Henk Nijkeuter, onder meer pensioneerd Rirksarchivaris in Drenthe, vertelt over et Nedersaksische literaire lasndschop vanuut archivistisch perspektief.

Bernlef, dichter van de Heliand? Nieuwe aanwijzingen

Naost de recente vertaelings van de Heliand in Sallaans, Stellingwarfs en Nederlaans mit daorbi’j et neudige an et waoromme en hoe, is ok de vraoge naor et auteurschop levendig bleven. De staand van zaeken is te lezen in de bi’jdrege van VU-promovendus Redbad Veenbaas: ‘Bernlef, dichter van de Heliand? Nieuwe aanwijzingen’.

Saksische volksverhaolen in ’t underzuuk van ’t Meertens Instituut

Promovendus an de Radboud Universiteit Arjan Sterken vertelt over ‘Saksische volksverhaolen in ’t underzuuk van ’t Meertens Instituut’, en taelkundige van de Overiesselakademie Harrie Scholtmeijer gaot in op ‘Het Nije locht, Derk met de beer en Sinte Katrijn: Nedersaksische volksveralen en talige volkscultuur in regionale woordenboeken’.

Nedersaksische taelkunde. Wat moej’ zoal weten?

Wat zollen warkers in et veld, mitwarkers bi’j streektaelinstituten en besturen van verienings veur et Nedersaksisch in heur funkties zoal weten moeten van de tael? Zoks dan mit naeme op et gebied van de Nedersaksische fonologie, morfologie, syntaxis en standerdisering? Op die vraoge gaon Henk Bloemhoff en Jan Nijen Twilhaar in. Lange leden specialiseerden ze heur al op ‘e klaanken en vormen, van et Stellingwarfs an de iene en van et Hellendoorns an de aandere kaante.   

Het Nedersaksisch en Limburgs: een sociolinguistische insteek

In zien bijdrage ‘Het Nedersaksisch en Limburgs: een sociolinguistische insteek’ gaot emeritus-hooglerer Toegepaste taalwetenschap en Variatielinguïstiek Roeland van Hout in op ’e aachteruutgaank in gebruuk van et Nedersaksisch en ok van et Limborgs, een regionaole tael die trouwens getalsmaotig hoger skoort as et Fries in Frieslaand. Van Hout beschrift de kerntaeken veur de regionale taelen op basis van et Europees haandvest en tekent een negental heufdlijnen uut veur et Limborgse taelbeleid. In zien ofslutende woorden legt hi’j veur: ‘De belangrijkste taak is ervoor te zorgen dat jongere generaties de taal blijven spreken. Het is daarmee van belang om te zorgen dat de regionale talen status en prestige hebben en passen in de dynamiek van de moderne tijd’.

Jaorboek Nedersaksisch 4 (2023)

Jaorboek Nedersaksisch 4 (2023) is van een groot fermaot, telt 116 bladzieden, kent een ebook-variaant en is in beide versies te bestellen.

D’r is een losse ebook-publikaosie van ‘De Canon van het Nedersaksisch’.

Diel 2 van et Jaorboek: aandere artikels

De aldereerste hooglerer Nedersaksisch, Klaas Hanzen Heeroma (1909-1972), is onder meer bekend van zien TONAG, de Taalatlas van Oost-Nederland en Aangrenzende Gebieden. Indertijd kwammen d’r drie interessaante ofleverings, mit uutvoerig kommentaor in een drietal boekwarken (1957-1963). De vierde oflevering was in veurbereiding, mar tot een uutgifte is et nooit kommen. Philomène Bloemhoff vertelt now in het twiede pat van et Jaorboek hoe zi’j dat 43 jaor leden ok nog es perbeerde as tiedelijk mitwarker van et Nedersaksisch Instituut. Liekewel kwam et ok doe niet tot een publikaosie. Wel schreef ze et neudige kommentaor en ze bruukt dat now opni’j mit de neudige anpassings in heur Jaorboek-bijdrege ‘Aflevering 4 van de TONAG, kaart 31-33’. Van Heeroma’s definitieve kaorten  veur TONAG-4 kon ze drieje weerommevienen en die bin now in et jaorboek publiceerd: kiespijn, kies en rode aalbes. Van de aandere zeuven kaarten bin allienig zwatwit-versies beweerd bleven. Die hoopt ze dommiet ok nog te publiceren. In dit artikel bin wel, in zwatwit, een drietal zonuumde ‘bij-kaaorten’ opneumen en bespreuken.

In et artikel ’Stellingwarfs “drosse kaampe” en zo’ beschouwt Henk Bloemhoff dros, drus = ‘met wisselbouw’, ‘onbebouwd’ als klaankvariaant van aandere Nedersaksische vorms als drös, dröis en dreus in o.m. Drenthe en Twente. Ze wiezen naor zien miening allegere op een eigen Saksische klaankontwikkeling die plakvunnen hebben moet naost die in et Frankisch, die tot de bestaonde Nederlaanse woorden dries, drees leided hebben moet.

Een biezundere perel in dit Jaorboek Nedersaksisch is de bi’jdrege van de taelkundigen Lex Schaars, auteur van onder meer et Woordenboek van de Achterhoekse en Liemerse Dialcten, en Jan Berns, eerder warkzem an et Meertens Instituut. Die beide prissenteren tekst van 17de-ieuws Gelders historikus Arend van Slichtenhorst. Die plaetst daorin, anno ±1650, et Aachterhoeks en Veluws as Nedersaksisch en zegt over de gebieden die greenzen an Utrecht en Hollaand dat ze daor een ‘botter tael’ hebben, naemelik niet mit ‘golt, holt, zolt’, mar mit ‘gout, hout, zout’.  Dit taelgebruuk van onderdehaand zoe’n 400 jaor leden kennen we vandaege-de-dag as Nedersaksisch van de West-Veluwe.

Weerommekieken oorspronkelike lezings

Van de oorspronkelike lezings van et Nedersaksisch symposium bin films maekt. Weerommekieken kan op sasland.nl > archief. Wie wil kan daor ok et pergramme as gehiel nog eens weerommezien.

In et ni’je jaorboek bin om een  technische reden de vraoggesprekken over de pesisie van et Nedersaksisch niet opneumen die student Duuts Romy Dekker tiedens et symposium hul mit Overiesselakedemieveurzitter Annet Westerdijk en Twents radiomaeker Adrie Hemmink. Ze bin wel ‘live’ te vienen, ok op sasland.nl > archief.

Al dit filmmateriaol op sasland.nl is veur ieder zonder kosten te bekieken.

Aankondiging Symposium Nedersaksisch en presentatie Heliand-vertalingen op 16 september 2022

Op 12 februari 2021 werd online de Mannefestaosie Nedersaksische literetuur gehouden. Het was een groot succes, met nationale en internationale deelnemers uit het Nedersaksische vakgebied, met veel belangstellenden en naderhand met heel veel ‘terugkijkers’.

Op 16 september 2022 gaan we opnieuw een Mannefestaosie Nedersaksische literetuur en tael houden. De manifestatie is bedoeld voor mensen die zich bezighouden met of geïnteressseerd zijn in de kennisontwikkeling en -verbreiding van het Nedersaksisch in brede zin.

nieuwe vertalingen Heliand

Deze keer staat de manifestatie voor een deel in het teken van nieuwe vertalingen in Sallands, Stellingwerfs en Drents van de Oudsaksische Heliand. Het ochtendgedeelte is deels gewijd aan de Nedersaksische literatuur van onze tijd.

De Heliand is een religieus episch gedicht over het leven van Jezus Christus. Het werd geschreven in het Oudsaksisch, omstreeks het jaar 825. De naam Heliand, die overigens pas in 1830 door geleerden aan het gedicht werd toegekend, is Oudsaksisch voor het Duitse en Nederlandse ‘heiland’ of ‘redder’. De Heliand is het enige omvangrijke gedicht dat in het Oudsaksisch is overgeleverd. Het bestaat uit 5983 allitererende verzen en is niet compleet.

programma

9:30Inloop, met koffie, thee, koek of cake
10:00Welkom en start programma
10:05 – 10:15Inleiding door dagvoorzitter Jurr van Dalen
10:15 – 10.30 Ingeborg Nienhuis vertelt over haar romans en gedichten in het Gronings
10:30 – 10:45Willem Jan Teijema brengt een aantal van z’n Stellingwerfse gedichten en vertelt erbij
10:45 – 11:10 Lezing Harrie Scholtmeijer (Overijsselacademie): ‘Twee streektaalschrijvende dominees uit de Kop van Overijssel’
11:10 – 11:25  Joop Hekkelman vertelt over zijn proza in het Achterhoeks Nedersaksisch  
11:25 – 11:50 Lezing Philomène Bloemhoff (zelfstandig onderzoeker): ‘Krijgt de Taalatlas van Oost-Nederland na 60 jaar alsnog een vervolg?’
11:50 – 12:05  Twents dichter Dick Schlüter, stadsdichter van Enschede, vertelt uit en over zijn werk  
12:05 – 13:00Lunch
13:00 – 13:10             Opening tweede gedeelte: over en in verband met de Heliand, de jongste Heliand-vertalingen in het Nedersaksisch en de nieuwe Oudsaksische editie
13:10 – 13:35 Lezing Bert Groenewoudt (Rijksdienst Cultureel Erfgoed): ‘Archeologische aanwijzingen voor het voortbestaan van pre-Christelijke cultusplaatsen en gebruiken in Noord- en Oost-Nederland’
13:35 – 14:00 Lezing Ingrid Rembold (Universiteit van Manchester; per video): ‘Reflections on the Saxon Heliand and Stellinga’
14:00 – 14:25 Lezing Tim Sodmann (gepensioneerd directeur Landeskundliches Institut Westmünsterland): ‘De originele Heliand als kunstwerk’
14:25 – 14:45Pauze
14:45 – 15:10 Lezing Jan Nijen Twilhaar (zelfstandig onderzoeker): ‘De niejste Nedersaksische vertaelings van de Heliand’ (Sallands, Stellingwerfs, Drents)
15:10 – 15:35 Lezing Henk Bloemhoff (zelfstandig onderzoeker): ‘Over et verbaand tussen oonze Nedersaksische regio’s en de Heliand: taelkundig en poletiek-historisch’
15:35 – 15:50Optreden van de Drentse zangeres Martijje
15:50 – 16:00Afsluiting, gevolgd door hapje en drankje

locatie

Theater De Nieuwe Kolk, Van Gorcum Zaal, Weierstraat 1, Assen
16 september 2022, van 9:30 – 17:00 uur

Deelnamekosten

Vroegboekprijs:                       € 50,00 (geldig tot 1 juli 2022)
Reguliere prijs:                        € 75,00 (na 1 juli 2022)
Online deelnameprijs: € 25,00

aanmelden

https://www.vangorcum.nl/over-van-gorcum/congressen/mannefestaosie-nedersaksische-literetuur-en-tael

Samenstelling van het programma: Henk Bloemhoff (Stichting Sasland), Henk Nijkeuter (Drents Archief), Sonja Geurts (uitgever Cultuur & Historie, Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum) en Esther Langelo (publiciteitsmedewerker, Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum)