Omrop Fryslân op syk nei de grinzen fan Europa yn in trijelûk oer de Roma, de Sámi en de Val d’Aran

De slogen fan kulturele haadstêd Plovdiv 2019

De ferhâlding tusken de Europeeske minderheden en de EU soe wol in goeie relaasjeterapy brûke kinne. Dy konklúzje is te lûken út de trijelûk FryslânDok dokumintêres dy’t Omrop Fryslân makke mei it each op de Europeeske parlemintsferkiezings fan 23 maaie. Yn de searje ‘De grinzen fan Europa’ wurdt pynlik dúdlik dat minderheden teloarsteld binne yn de Europeeske Uny. De dokumintêres wurde op 5, 12 en 19 maaie útstjoerd troch Omrop Fryslân op NPO2 en op it eigen tv-kanaal.

Yn de jierren ’90 waard noch folop praat oer ‘it Europa fan de regio’s’, mar hjoeddedei lykje de steaten wer foar master op te slaan yn de Europeeske Uny. Nettsjinsteande de offisjele slogan ‘Unity in diversity’ blykt it belang fan de lidsteat foar de EU hieltyd wer sterker te wêzen as dat fan de minsken yn de regio. Dat alteast is it gefoel dat libbet by de trije minderheden dy’t FryslânDok opsocht: de Roma yn Bulgarije, de Sámi yn Sweden en de Aranezen yn Spanje.

Yn it trijelûk ‘De grinzen fan Europa’ siket FryslânDok it antwurd op de fraach wat de minderheidsgebieten oan de EU te freegjen, mar foaral ek te bieden hawwe. By de oprjochting fan de EU wie de ferwachting dat Europa der ek foar de minderheden en de regio’s wêze soe. Dêrby moat de EU faak lavearje tusken it belang fan de minsken yn de regio’s en dat fan de naasjesteaten. It docht bliken dat de Brusselske bestjoerders faak kieze foar it lêste.

De Fryske sjoernalist Onno Falkena gie dwerstroch Europa op syk nei de leafde dy’t minderheden hawwe foar de Europeeske Uny. Fanút Ljouwert wie syn earste logyske halte: de Bulgaarske stêd Plovdiv, Kulturele Haadstêd fan 2019.

Plovdiv is ien fan de âldste stêden fan Europa, in stêd dy’t optilt fan kulturele rykdom, mei tank oan Turkse, Grykske en Russyske ynfloeden. Mar ek de stêd mei it grutste Roma-getto fan Europa. Yn de wyk Stolipinovo wenje 50.000 sigeuners yn earbarmlike omstannichheden. It Europeeske belied fan de lêste 9 jier hat dêr amper wat yn feroare, wylst ûnder ynfloed fan Bulgaarsk nasjonalisme de diskriminaasje earder ta as ôf liket te nimmen. Op it iepeningsfeest fan de Kulturele Haadstêd trof Onno net ien Roma. En yn it getto hearde hy tragyske ferhalen. It biedwurd fan Plovdiv 2019 is ‘zajedno’, Bulgaarsk foar mei-ïnoar. Mar in soad Roma yn it earmoedige getto kinne dat ‘together’-gefoel net diele.

Continue reading “Omrop Fryslân op syk nei de grinzen fan Europa yn in trijelûk oer de Roma, de Sámi en de Val d’Aran”

Soad stipe foar jierlikse ‘demokrasy-APK’ yn Europeesk Parlemint

De plenêre gearkomste fan it Europeesk Parlemint yn oktober 2016
De plenêre gearkomste fan it Europeesk Parlemint yn oktober 2016

In romme mearderheid yn it Europeesk Parlemint stimde ein oktober yn mei it foarstel fan D66-Europarlemintariër Sophie in’t Veld foar in jierlikse Europeeske ‘Demokrasy APK’. It doel is om tenei alle jierren in rapport út te bringen oer hoe’t it der yn alle 28 lidsteaten foarstiet mei de demokrasy, de rjochtsteat en de grûnrjochten. Hjirby wurdt sjoen nei saken as minskerjochten, parsefrijheid en rjochten fan minderheden en minderheidstalen yn alle 28 lidsteaten. Yn it ramt fan de jierlikse ‘Demokrasy-APK’ sil ek sjoen wurde nei it neilibjen fan it Europeesk Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen en it Ramtferdrach Nasjonale Minderheden, beide fan de Ried fan Europa. Dy ferdragen wurde op dit stuit noch ien kear yn de trije jier of sels ien kear yn de fiif jier hifke, mar frou In’t Veld fynt it wichtich dat soks faker bart. “Als je elk jaar rapporteert kun je de ontwikkelingen op de voet volgen en kun je ook beter zien of problemen wel of niet worden opgelost.” Sy sjocht it nije EU-meganisme as in fersterking fan it wurk fan de Ried fan Europa.
Continue reading “Soad stipe foar jierlikse ‘demokrasy-APK’ yn Europeesk Parlemint”

Et Nedersaksisch / Nederduuts: een taal mit meugelikheden

De seal siet grôtfol by de konferinsje oer it Nedersaksysk yn it EP
De seal siet grôtfol by de konferinsje oer it Nedersaksysk yn it EP

EBLT-toespraoke in et Europees Parlement op 28.9.2016 deur Onno Falkena, expert in minderhiedstaelen

Goeiemiddag, vrouwluden en manluden. Et Nedersaksisch/Niederdeutsch is bi’j uutstek een Europees fenomeen. Ik wil daoromme graeg de Europarlementariërs Annie Schreijer-Pierik, Jens Gieseke en de Europese Volksperti’j bedaanken en priezen veur et orgeniseren van disse konfereensie in et Europees Parlement in Brussel. Et getuugt van historisch besef en van visie. Ik stao hiere as vertegenwoordiger van et Europeesk Buro foar Lytse Talen oftewel ‘Europees Buro veur Kleine Taelen’, de koepel oftewel Dachverband van 24 orgenisaosies die opkommen veur et Fries, et Nedersaksisch én et Papiamentu. Continue reading “Et Nedersaksisch / Nederduuts: een taal mit meugelikheden”

Impulsen neudig veur Nedersaksisch/Nederduuts

De Nedersaksische en Nederduutse streektaelen hebben slim verlet van impulsen. Projekten op internet, schoelen en meer moe’n et Sallaans, Veluws, Aachterhoeks, Stellingwarfs, Twents, Drents, Grunnings en liekegoed et Nederduuts in Duutslaand ni’j leven inblaozen bi’j de jongere en kommende generaosies.

De eerste konfereensie over et Nedersaksisch / Nederduuts in et Europees Parlement wil mithelpen om idenen  van de grond te kriegen om et Nedersaksisch en Nederduuts weer starker te maeken. De konfereensie is op 28 september in Brussel, mit veul dielnemers uut Nederlaand, Duutslaand en veerder.

De konfereensie die now op staepel staot is een initiatief van Annie Schreijer-Pierik (Europarlementslid CDA uut Twente), heur Duutse kollega Jens Gieseke (CDU) en et Europees Buro veur Kleine Taelen (EBLT) uut Liwwadden. Continue reading “Impulsen neudig veur Nedersaksisch/Nederduuts”

Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint

Yntergroup_2016It Bilts, Frysk en it Nedersaksysk stiene op 10 maart 2016 op de wurklist fan de Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint yn Straatsburch. EBLT-foarsitter en ‘native speaker’ Froukje de Jong hie de eare om foar de alderearste kear it ferhaal fan it Bilts te fertellen oan in ynteressearre groep fan mear as tritich Europarlemintariërs, fraksjemeiwurkers en lobbyïsten. De Ingelsktalige presintaasje fan De Jong waard simultaan oerset yn it Spaansk, Poals en Hongaarsk. It Bilts is foar de Intergroup nijsgjirrich, omdat de gemeente It Bildt yn febrewaris by it Ryk it fersyk yntsjinne om it Bilts op te nimmen yn it Europeesk Hânfêst fan Regionale en Minderheidstalen. Ut namme fan de Intergroup wie Europarlemintariër Nils Torvalds, in Sweedsktalige Fin, dêrby oanwêzich.

It Bilts waard presintearre as ‘in minderheid yn in minderheid’, mar dêrby ek de aktuele oanlieding: Troch de gemeentlike weryndieling wurdt it Bilts yn 2018 in minderheidstaal yn eigen gemeente. Foar in lykwichtich taalbelied yn de nije trijetalige gemeente Waadhoeke is it fan belang dat ek it Bilts erkend wurdt, sa lei Froukje de Jong út. Yn it publyk sieten ek in pear Friezen: Europarlemintariër Jan Huitema (VVD) fan Makkingea komplimintearre de Fryske delegaasje mei harren presintaasje. Ek FUEN-lobbyïst Frank de Boer wie by de gearkomste oanwêzich.
Continue reading “Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint”

Republic of Ireland MEP told to stop speaking in Irish in EU Parliament – ‘Either you use another language or unfortunately I cannot give you the floor…’

Republic of Ireland MEP was told to stop speaking in Irish in EU Parliament this week during a meeting of the Economic and Finance Committees, despite having asked permission two weeks previously, and providing her own interpreter.

Republic of Ireland MEP Liadh Ní Riada has begun a ‘stailc teanga’ (language strike) lasting until the end of Seachtain na Gaeilge (Irish-language week) as a protest against the derogation on Irish in the EU and to highlight the Irish Government’s lack of movement in securing an end to the languages second-class status. This means she will only speak Irish in my work with the European Institutions as a protest against the derogation. My aim is to draw attention to derogation and to encourage the Irish Language community and the Irish people in general to put pressure on the Government to remedy the situation. Continue reading “Republic of Ireland MEP told to stop speaking in Irish in EU Parliament – ‘Either you use another language or unfortunately I cannot give you the floor…’”

Jan Huitema yn nije yntergroep oer minderheidstalen yn Europeesk Parlemint

By in gearkomste yn it Europeesk Parlemint yn Straatsboarch hat de Fryske Europarlemintariër Jan Huitema (VVD) út Makkingea syn stipe útsprutsen foar de nije saneamde ‘Intergroup’ oer minderheidstalen yn Europa. Intergroepen binne ‘frije kommisjes’ yn it Europeesk parlemint oer tema’s dy’t Europarlemintariërs sels wichtich fine. De ôfrûne hjerst wiene der foarstellen foar mar leafst 70 Intergroepen. Fan dy 70 foarstellen binne der lang om let 28 ta it Europeesk parlemint talitten.

Huitema en syn fraksje hawwe harren ynset foar it ta stân kommen fan de Intergroep minderheidstalen mei de folgjende argumintaasje: “Der binne yn Europa 50 miljoen minsken dy ’t in minderheidstaal lykas it Frysk yn it deistich libben brûke. Dit komt del op tsien persint fan de befolking yn de hiele Europeeske Uny.” De Intergroep is in inisjatyf fan Europarlemintariërs út ûnder oare Hongarije, Finlân en Kataloanië. Mei Jan Huitema fine sy en 65 oare Europarlemintariërs út 21 ûnderskate lidsteaten dat de Europeeske Uny mear omtinken hawwe moat foar dizze talen.
Continue reading “Jan Huitema yn nije yntergroep oer minderheidstalen yn Europeesk Parlemint”

Europeesk Parlemint hâldt kommisje minderheidstalen

Foto: BNR
Der bliuwt in kommisje foar minderheidstalen en -kultueren yn it Europeesk Parlemint. De saneamde yntergroep soe ôfskaft wurde, mar it EP hat tongersdei besluten dat er yn alle gefallen oant 2019 bestean bliuwe mei.

Yntergroepen binne ynformele kommisjes fan it EP mei in beskaat ûnderwerp as binende faktor. De EP-leden yn sa’n kommisje hawwe yntinsyf kontakt mei organisaasjes en lobbyisten dy’t mei dat ûnderwerp dwaande binne. In yntergroep kin allinne mar oprjochte wurde en bestean bliuwe as er de stipe kriget fan de grutte partijen yn it EP. Boppedat moatte op syn minst trije fraksjes yn it EP leden leverje wolle. Continue reading “Europeesk Parlemint hâldt kommisje minderheidstalen”

EP wegeret Hongaarske kommissaris

Foto: NOS.nl / EPA
It Europeesk Parlemint hat besletten dat de Hongaarske kandidaat Tibor Navracsics gjin eurokommissaris fan Kultuer en Underwiis wurde mei. De eurokommissaris fan Kultuer en Underwiis hat ek meartaligens yn de portefeuille.

De Hongaarske âld-minister waard de ôfrûne dagen krityske underfrege troch it kultuerkommittee fan it EP. Hy soe as minister mei ferantwurdlik wêze foar de oantaastig fan de rjochten fan minderheden en de parsefrijheid yn syn lân. Navrascics, dy’t lid is fan de Europeeske Kristendemokraten, mei fan it kommittee wol eurokommissaris fan in oare post wurde.

Boarne: NOS

New European Commission: no place for multilingualism

The European Commission has recently unveiled the composition of the new team and the new portfolios assigned to the 28 Commissioners. The NPLD is disappointed to see that
multilingualism has not been assigned any specific portfolio and wishes to note the decreasing importance languages have had over the past few years, going from a Commissioner for
Multilingualism (Leonard Orban, 2007-2010), to a Commissioner for Education, Culture, Multilingualism and Youth (Androulla Vassiliou, 2010-2014), to no Commissioner in charge of
the multilingualism portfolio. Continue reading “New European Commission: no place for multilingualism”