Posts

Posted on

Lês-mar-foar-wiken 2025 ôftrape mei de ‘Foarlêstafette’

Fan 1 oant en mei 26 septimber binne it de ‘Lês-mar-foar-wiken’. Fan ’e moarn wie de ôftraap op CBS De Hoekstien yn Surhústerfean, dêr’t foarlêzen waard troch wethâlder Tjibbe Brinkman fan de gemeente Achtkarspelen en troch Berneboeke-ambassadeur Tialda Hoogeveen. Mei dy foarlês-mominten waard tagelyk it startskot jûn foar de ‘foarlêstafette’. Dat hâldt yn dat twa foarlêstassen, mei dêryn ûnder oaren in Tomke- en in Keimpe-boekje en in lêsdeiboekje, alle dagen trochjûn wurde oan in oare foarlêzer. Sa reizgje de boekjes hiel Fryslân troch!

Oftraap lês-mar-foar-wiken 2025 mei wethâlder Tjibbe Brinkman fan de gemeente Achtkarspelen en Berneboeke-ambassadeur Tialda Hoogeveen. Foto: Jacob van Essen

Alle jierren yn septimber wurde de Lês-mar-foar-wiken organisearre. Mei dy jierlikse kampanje wolle wy omtinken freegje foar it foarlêzen yn it Frysk oan bern fan 2 oant en mei 8 jier. Oeral yn Fryslân wurdt dan (ekstra) foarlêzen yn it Frysk: op de berne-opfang, by gastâlden, op skoallen en fansels ek thús! Want foarlêzen is net allinne gesellich, mar ek hiel belangryk foar de taalûntwikkeling fan jonge bern. Hielendal foar de ûntwikkeling fan in minderheidstaal lykas it Frysk.

Tomke & Keimpe

It tema fan 2025 is ‘aventoer’ en slút dêrmei oan op it tema fan de lanlike Kinderboekenweek, dy’t yn oktober plakfynt. Foar de pjutten ferskynt yn dat tema in nij Tomke-boekje, dêr’t by gastâlden en op de pjutte- en berne-opfang út foarlêzen wurdt. Nei ôfrin krije de pjutten it boekje mei nei hûs, sadat bern en âlders thús ek genietsje kinne fan de ferhalen. It boekje ferskynt net allinnich yn it Frysk, mar ek yn it Bildts, Stellingwarfs en Franekers.

Foar de âldere bern (4 oant en mei 8 jier) ferskynt in nij Keimpe-boekje yn itselde tema, dat elkenien fergees ophelje kin by de biblioteek. Alle basisskoallen krije ek in eksimplaar fan it boekje tastjoerd, om yn de Lês-mar-foar-wiken út foar te lêzen. Der is ek
in echte ‘Keimpe Lêsrap’! Skoallen dy’t dêr in live-optreden fan winne wolle, kinne foar 20 septimber in aventoerlike foarlêsfoto ynstjoere nei keimpe@afuk.frl.

Tomke ferskynt net allinnich yn it Frysk, mar ek yn it Bildts, Stellingwarfs en Franekers.

Oare foarlêsaktiviteiten

Op 13 septimber, mei ‘Uit in Huis’, kinne bern meidwaan oan ús ‘foarlês-speurtocht’ by Tresoar ynLjouwert. Sykje nei de foarlêzers en genietsje fan de ferhalen dy’tst fynst! Op tsjil.omropfryslan.nl binne yn septimber nije bernefilmkes te besjen. En op Tjitsfloch binne alle ferhaaltsjes en ferskes út it Tomke-boekje te hearren! Dêrneist wurde der mei de Lês-mar-foar-wiken ferskate foarlês-, dûns- en muzykfoarstellingen organisearre yn de biblioteken fan Fryslân. Foar bern fan 2 oant en mei 8 jier leit dêr in fergees Tomke- of Keimpe-boekje klear. Dus: lês mar foar!

It Lês-mar-foar-projekt wurdt organisearre troch Afûk, Fers, SFBO, Cedin en Omrop Fryslân. Mear ynformaasje oer de Lês-mar-foar-wiken is te finen op lesmarfoar.frl

Posted on

Tsien winners fan de Gjalp

De tsien winners fan de Gjalp binne tongersdeimiddei 21 augstus yn it Bouwurk fan Arcadia troch deputearre Eke Folkerts bekendmakke. It giet om fiif dichters dy’t in gedicht skreaun hawwe by filmfragminten út it Frysk Film & Audio Argyf (FFAA) en om fiif skriuwers dy’t filmideeën ynstjoerd hawwe mei it each op it Noardlik Film Festival fan 5-9 novimber.

De Gjalp is in projekt fan Ensafh, de Moanne en RIXT, dat de Fryske literatuer de kommende jierren op ferskate grutte festivals sichtber meitsje wol om sa talint te stimulearjen en in nij publyk mei Fryske skriuwers en dichters yn ‘e kunde komme te litten.

Winners Gjalp 1: Gedichten by filmfragminten út it FFAA

  • Tamara Feddema mei it gedicht ‘Winter’
    by in fragmint út de film ‘Winter yn Fryslân’ (1954-1956) fan Sjoerd Steensma
  • Remco Kuiper mei it gedicht ‘Wite Iensumens’
    by in fragmint út in film fan Piet Wagter oer de Alvestêdetocht fan 1941
  • Myrte Marije Veenbaas mei it gedicht ‘Held op sokken’
    in fragmint út in film fan Hein Faber oer de PC yn Frjentsjer fan 1946
  • Ruerd Smaling mei it gedicht ‘Mem’
    by in fragmint út de doarpsfilm oer Sint Jabik fan Johan Adolfs en Piet Hembrecht út 1952
  • Marije de Lange mei it gedicht ‘Pretty up high!’
    by in fragment út de film ‘From Friesland with Love’ (1990) fan Anton Stoelwinder

Winners Gjalp 2: Filmideeën foar fierdere ûntwikkeling op nei it Noardlik Film Festival

  • Erik de Boer mei in idee foar in ‘Fryske Ursonate’ nei de dadaïst Kurt Schwitters, mei in pastiche fan Fryske filmbylden’
  • Janneke Brakels en 2-INCH mei in idee foar ‘Wêrom’t de see my ropt’, in koarte young adult-film
  • Hein Jaap Hilarides mei ‘De tradysje fan de Fryske film’, in idee foar in (film)essay oer byld en selsbyld yn de Fryske film
  • Jorrit de Klerk mei in idee foar ‘Harlingen Groate Freet, Klein Hartje’, in film oer Harns en de Harnzers
  • Sina Keuning en Anne Fie Salverda mei ‘Te plak’, in live performance mei visuals en animaasjes

Nijsgjirrich nei it wurk fan de winners?
Hâld it Noardlik Film Festival (5-9 novimber) yn ‘e gaten! Dêr wurde de poëzyfilmkes fertoand en fine optredens plak fan in tal winners fan De Gjalp.

Posted on

Managen op zien Drèents – diel 2: het Drèents as wapen tegen campagnetaol

Met de verkiezingen veur de deur vliegt de wollige beloften en vage beleidstaol oes weer um de oren. Het Huus van de Taol komp daorum met Managen op zien Drèents – diel 2: een neie portie management- en vergaderjeukwoorden, vertaold in de streektaol. Helder, humoristisch en handig veur politici die de kiezer écht bereiken wilt.

‘t kun minder

Nao het grote succes van Managen op zien Drèents komp de streektaolorganisatie nou met diel 2. Het eerste A4-tie met management- en vergadertermen in het Drèents is massaal dield en bespreuken, van kantoren tot in raodszalen. Elkenien har der wat over te zeggen. En: der kwamen zóveul suggesties binnen dat een vervolg niet oetblieven kun.

Diel 2 zit vol met neie jeukwoorden die in het Drèents een stuk helderder klinkt. Waor ‘lean & mean’ in het Engels al wollig andöt, is ‘loos & stark’ in het Drèents geliek dudelijk. En in plaots van ‘best practices’ kuj gewoon zeggen: ‘Wat het best warkt’.

Directeur Renate Snoeijing: ‘Diel 1 leut zien hoe groot de honger is naor klaore taol. Met diel 2 laow zien dat er nog zat jeukwoorden rondzweeft die makkelk naor het Drèents um te zetten bint. Dat levert niet allent een lach op, maor veural ok betere communicatie. En dat is belangriek want wie het simpel zeg, wordt beter heurd.’

De volledige liest van Managen op zien Drèents – diel 2 is gratis te kriegen via huusvandetaol.nl/managen

De streektaolorganisatie neudigt bedrieven, overheden en organisaties oet um de liest te gebroeken en zo bewuster um te gaon met vaktaol en bedriefstermen.

Huus van de Taol

Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.

Posted on

Mercator Multilingualism Lecture troch dr. Sabine Little (14 oktober 2025)

Dr. Little (University of Sheffield) praat oer ‘Rivers of Multilingual Reading: how to embed multilingualism into everyday literacy practice’.

Dr. Sabine Little is ferbûn oan de University of Shefffield as Senior Lecturer in Educational Studies (Languages Education) en  Senior Fellow of the Higher Education Academy. 

“Children’s reading in home or heritage languages is typically absent from curriculum discourse, and teachers are pressured to meet targets which are almost exclusively tied to the societal language. And yet, helping pupils to draw on their multiple languages encourages an asset-based model of multilingualism. In this talk, I will present the Rivers of Multilingual Reading methodology as a way to bridge the home/school gap, and as a way to understand multilingual children’s reading habits not just in isolation, but as an integrative and integrated aspect of their identity.”

Opjaan Mercator Multilingualism Lecture (online)

De Mercator Multilingualism Lecture fynt plak op tiisdei 14 oktober om 16.00 oere. Oanmelde foar it Teams evenemint kin fia Mercator Europeesk Kennissintrum.

Posted on

Speech Synthesis Workshop Blizzard Challenge 2025: ‘Digitale Biltske stim’

Campus Fryslân fan de Ryksuniversiteit Grins en de Universiteit fan Helsinki organisearje fan 22-27 augustus yn Ljouwert de Speech Synthesis Workshop (SSW), in satellyt-evenemint fan it gruttere InterSpeech yn Rotterdam. De lêste dei fan SSW stiet yn it teken fan de ûntwikkeling fan de earste digitale Biltske stim. Dizze Blizzard Challenge wurdt mei-organisearre troch it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (ûnderdiel fan de Fryske Akademy).

It tema fan dizze edysje fan de Speech Synthesis Workshop yn Ljouwert is “Scaling down: sustainable synthesis for language diversity / duorsume synteze foar taaldiversiteit”. De Blizzard Challenge, op de lêste dei fan de workshop-wike, past yn dit tema en giet de útdaging oan om in digitale Biltske stim te ûntwikkeljen en ta te passen. Bysûnder, want it Biltsk is mar in hiel lytse taal yn Nederlân (Fryslân) dy’t likernôch sa’n 10.000 earste- en twadde-taalsprekkers hat. 

Foar de Blizzard Challenge 2025, dêr’t wittenskippers fan oer de hiele wrâld oan meidogge, is in dataset gearstald fan heechweardige audio-opnamen mei byhearrende taalkundige boarnen. De kar foar it Biltsk stelt dielnimmers foar de útdaging om syntezemooglikheden te ûntwikkeljen foar in goed dokumintearre, mar gegevensearme taalfariant, dy’t represintatyf is foar de tûzenen lytsere talen dy’t baat hawwe kinne soene by spraaktechnology.

Mear oer de Blizzard Challenge, de betingsten om mei te dwaan, de trainingsdata en de organisaasje is te finen op de spesjale Speech Synthesis Workshop/Blizzard Challenge website. 

Posted on

Twadde omgong Frysk Filmfûns iepen

Begjin augustus binne by it Frysk FIlmfûns de oanfraachformulieren iepene foar de twadde omgong, dat de deadline hat op 1 oktober 2025.

Koart

Regeling Koart is bedoeld om korte filmproducties te stimuleren die geworteld zijn in Fryslân – in taal, landschap en cultuur.

Untwikkeling

Met deze regeling ondersteunt het Frysk Film Fûns de ontwikkeling van ambitieuze (high-end) series en lange speelfilms of documentaires, waaronder ook lange animatiefilms, met Friese wortels

Production incentive

De Production Incentive is bedoeld om regionale en (inter)nationale film- en televisieproducties te stimuleren om te draaien in Fryslân.

lês mear op: https://fryskfilmfuns.nl/regelingen/

Ofbylding fan GreenCardShow fia Pixabay

Cineregio

Het Frysk Film Fûns is sûnt july 2025 it earste en iennichste Nederlânske filmfûns dat talitten is ta it Europeeske netwurk Cineregio. Dat is in kollektyf fan mear as 50 regionale filmfûnsen út û.o. Noarwegen, Sweden, Ierlân, Dútslân, Denemarken en Italië.

Posted on

EBLT: sân kearnpunten foar de minderheidstalen yn Nerderlân foar de Twadde Keamerferkiezings

It Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) is in koepelorganisaasje dy’t har sûnt 1984 ynset foar de promoasje en beskerming fan autochtoane minderheidstalen yn Nederlân. It EBLT hat mear as tweintich lidorganisaasjes, dy’t harren ynsette foar de posysje fan it Frysk, it Nedersaksysk, it Biltsk en it Papiamintsk.

Mei it each op de Twadde Keamerferkiezings fan oktober 2025, hat it EBLT yn july in brief ferstjoerd nei dielnimmende politike partijen, mei sân kearnpunten foar de minderheidstalen Frysk, Papiamintsk, Nedersaksysk en Limboarchsk dy’t partijen opnimme kinne yn harren ferkiezingsprogramma’s.

Sân kearnpunten

  1. Friezen moatte altiten Frysk prate kinne by de rjochtbank Noard-Nederlân en it gerjochtshôf Ljouwert-Arnhim, lykas wetlik fêstlein sûnt 1956[1]. It Frysk is gjin útlânske, mar in lânseigen taal. De finansiering fan de offisjele gerjochtstolken Frysk wurde apart regele en falle net langer ûnder de oanbestegingsproseduere foar tolken fan útlânske talen.
  2. Kultuersubsydzjes wurde lykweardich en rjochtfeardich oer alle provinsjes ferdield. In earmerke part fan de filmsubsydzjes komt te’n goede oan produksjes yn ’e erkende minderheidstalen[2] fan it Frysk, Limboarchsk, Nedersaksysk en Papiamintsk.
  3. Der komt in strukturele dialooch tusken regearing en parlemint mei de fertsjintwurdigers fan de sprekkers fan de regionale of minderheidstalen. Dat soe kinne yn ’e foarm fan in Minderhedesektetariaat, lykas dat yn Dútslân funksjonearret.
  4. Fersterkje it ûnderwiis fan en yn it Frysk op alle ûnderwiisnivo’s. Op alle middelbere skoallen hawwe learlingen de mooglikheid om it Frysk te kiezen as eineksamenfak. As dat nedich is, foarsjocht de oerheid yn ekstra finansiering.
  5. De partij set yn op fierdere ûntwikkeling en fersterking fan meartalich ûnderwiis mei dêryn romte foar it Frysk, Nedersaksysk, Limboarchsk en Papiamintsk, yn oerienstimming mei de ambysjes dy’t yn ’e regio libje.
  6. It Frysk en Papiamintsk binne offisjele talen en foarmje mei it Nederlânsk de rykstalen. De partij set yn op in bettere sichtberens fan it Frysk as twadde rykstaal, ûnder mear op treinstasjons en ferkearsbuorden. Bekendmakkingen fan ’e (Ryks)oerheid foar it algemiene publyk binne struktureel sawol yn it Nederlânsk as it Frysk beskikber.
  7. De posysje boargje fan organisaasjes dy’t de pylders fan ’e Fryske taal en kultuer foarmje, lykas Omrop Fryslân, Tryater, de Fryske Akademy, Afûk en Tresoar. 

[1] Hjoed-de-dei: Wet gebruik Friese taal (2013)

[2] Erkende (minderheids- of regionale) talen yn Nederlân binne: Frysk, Papiamintsk, Nederlânkse Gebeartetaal, Nedersaksysk, Limboarchsk, Jiddysk en de talen fan ’e Roma en Sinti.

Posted on

Nei seizoen Taal an Taofel in Noord-Slien en Nörg

Al meer as 25 jaor is de combinatie van Drentse schrieverij, meziek en eten geliefd. Streektaolorganisatie Huus van de Taol organiseert daorum vanof september een nei seizoen Taal an Taofel in Noord-Slien en Nörg.

Vrijwilligers van Huus van de Taol bint drok gangs met de veurbereidingen van het neie seizoen van Taal an Taofel. Op acht zundagen, van september tot an april, kunt bezukers naor streektaolschrievers en -artiesten lustern. In de middagpauze kreg elkenien te eten. En dat is aal keren wat aans, van een 12-uurtje tot stamppot an toe. Taal an Taofel begunt um 11.00 uur en stopt um 14.00 uur. De entree is € 25,00. En daor kriej dan een kop koffie/thee en eterij veur.

Dit jaor is Taal an Taofel in Restaurant-Zalencentrum Wielens in Noord-Slien en in Café-Zaal Zwaneveld in Nörg. Op zundag 14 september is de oftrap in Nörg, waor het publiek lustern kan naor poëzie en verhaolen van Harma de Roo en Johan Veenstra. De meziek die dag is van Sylvia Fledderus. Op 19 oktober kuj naor Noord-Slien. Bezukers kunt daor genieten van poëzie en verhaolen van Anne Doornbos en Toendertied. Martin Hietkamp verzörgt de muziek.

Praktische informatie Taal an Taofel seizoen 2025-2026

In Noord-Slien is Taal an Taofel op 19 oktober, 14 december, 8 febrewaori en 12 april. Risserveren kan tot de dunderdag derveur.

In Nörg is Taal an Taofel op 14 september, 16 november, 17 jannewaori en 15 meert. Risserveren kan tot de dinsdag derveur.

Kiek veur meer informatie op de agenda van het Huus van de Taol

Posted on

It Fryske Bûsboekje 2026 skynt út yn readens

It nije Fryske Bûsboekje is der! Edysje 51, foar 2026, giet oer boadskippen. In tema dêr’t je alle kanten mei op kinne en dat koe de redaksje moai brûke.

Boadskippen gienen yn it ferline fan mûle op mûle, mei reeksinjalen en postdowen. Hjoed-de-dei giet it gauris digitaal. Mar bestellingen fia it ynternet liede wer ta in protte boadskippen (pakjes) dy’t oan ‘e doar brocht wurde. En minsken wurde noch faak om in boadskip stjoerd. Yn oarlochstiid wurde boadskippen faak ferpakt yn koades.

Under de titel ‘geveltsjefrysk’ freget de redaksje lêzers om foarbylden fan moaie boadskippen oan ‘e dyk. Sa as: ‘tink om de hûn’ en ‘tút en der út’. Ynstjoerders meitsje kâns op in Bûsboekje 2027!

It Bûsboekje bringt ek alle wiken wer in boadskip (sechje). It wyklikse sechje wurdt tenei op Bluesky setten. De redaksje hat ôfskie nommen fan X (foarhinne: Twitter). Jimme meie dêr ek in boadskip yn sjen. Feitliks is dit reade Bûsboekje in boadskip op himsels. Wy hoopje yn alle gefallen dat it Bûsboekje 2026 ek wer faak by de boadskippen sitte sil.

It 51e Bûsboekje is tongersdei, 17 july presintearre op it Bouwurk fan Arcadia yn Ljouwert.

De Bûsboekjeredaksje: Arjen J. Dijkstra, Sieta de Vries, Minke Dooper, Piter Andringa en Klaas Johan Osinga

Posted on

Lês-mar-foar-wiken

Fan 1 o/m 26 septimber 2025 binne it wer de Lês-mar-foar-wiken! Yn dy perioade wurdt oeral yn Fryslân foarlêzen: thús, op de berne-opfang, by gastâlden en op skoallen. Want wat is der no fijner as foarlêzen? En it is ek nochris in prachtige manier om it Frysk te stimulearjen. It tema fan dit jier is ‘aventoer’. In werkenber tema foar eltsenien dy’t mei jonge bern te krijen hat! 

Foar de pjutte-opfang

Foar pjutten (2-4 jier) ferskynt alle jierren in nij Tomke-boekje, fol mei ferhaaltsjes, ferskes en gedichtsjes. It tema fan 2025 is ‘aventoer’.  Der is ek in Stellingwerfske, in Bildtske en in Franeker ferzje fan it Tomke-boekje. Sjoch foar mear ynformaasje oer Tomke op tomke.frl.

Alle pjutte- en berne-opfanglokaasjes yn Fryslân (én gastâlden dy’t har opjûn ha), krije nije Tomke-boekjes besoarge yn de wike foarôfgeand oan de Lês-mar-foar-wiken. Sy kinne dêrút foarlêze (litte) en de boekjes dêrnei oan de pjutten mei nei hûs jaan.

Der is ek in Stellingwerfske, in Bildtske en in Franeker ferzje fan it Tomke-boekje.

Foar skoallen

Keimpe de Krokodil hâldt fan Frysk lêzen! Keimpe stiet foar lêspromoasje yn it Frysk, foar bern fan 4-8 jier en wol bern, âlders en learkrêften stimulearje om te kiezen foar Fryske boeken en ferhalen. Mei de Lês-mar-foar-wiken ferskynt in nij boekje fan Keimpe mei ferhaaltsjes en spultsjes, yn it tema ‘fol aventoer’. Alle basisskoallen fan Fryslân krije it Keimpe-boekje en in byhearrende lêsbrief tastjoerd, dêr’t sy mei de Lês-mar-foar-wiken út foarlêze kinne. En kenne jim de Keimpe-rap al? Besjoch, lústerje en sjong mei en miskien winne jim wol in optreden fan Sytse en Melissa op jim skoalle! 

Foar thús

Foarlêzen, dêr begjint it mei! Tegearre in boekje lêze fersterket de bân mei dyn bern. En bern dêr’t as lytse poppe al oan foarlêzen wurdt, binne letter better yn taal. Asto wolst dat dyn bern yn it Frysk opgroeit, is foarlêzen is in prachtige manier om it Frysk te stimulearjen. Lês hjir mear oer meartalich opgroeien.

Op telefyzje

Op tsjil.omropfryslan.nl binne allegear leuke filmkes te besjen foar bern. Sa binne der 4 printeboekfilmkes, filmkes fan Hinke de Ko en de nije searje ‘Wat in aventoer!’. Op Tjitsfloch binne alle ferhaaltsjes en ferskes út de Tomke-boekjes te hearren!

Yn de biblioteek

Mei de Lês-mar-foar-wiken is it ek wer feest yn de biblioteek! Dit jier binne der foarstellingen foar pjutten fan Willy van Assen (Danswil), Poppentheater Rozemarijn en fan Willy van der Meer. Pyke Kroes & Carel van Leeuwen sille harren foarstelling oer it populêre boek ‘Lampke’ wer opfiere foar de ûnderbou fan it primêr ûnderwiis. It sil grif wer in sukses wurde!

It Lês-mar-foar-projekt

It Lês-mar-foar-projekt is in mienskiplik inisjatyf fan de Tomke- en de Keimpe-wurkgroep en wol mei in jierlikse kampanje omtinken freegje foar it foarlêzen yn it Frysk oan bern fan 2 o/m 8 jier.

It Lês-mar-foar-projekt ynvestearret mei Taalplan Frysk yn de kwaliteit fan Frysk ûnderwiis op alle skoallen en alle ûnderwiisnivo’s. Taalplan Frysk 2030 is in gearwurking fan Afûk, Cedin, Fers, Keunstwurk, NHL Stenden, Omrop Fryslân, Semko, SFBO en de provinsje Fryslân.