Posts

Posted on

KFG-Sieperda-sympoasium | UNESCO Erfgoed in Fryslân: Seine of Lêst?

Op freed 17 maaie organisearret it Keninklik Frysk Genoatskip / Koninklijk Fries Genootschap y.g.m. Tresoar en de Fryske Akademy it folgjende KFG-Sieperda-sympoasium oer de fraach wat it ynhâldt om it UNESCO-logo fiere te meien.

Yn de ôfrûne jierren hat in opfallend soad Frysk erfgoed in UNESCO-predikaat krigen: de Waadsee, it Woudagemaal, de Aldfryske wetsteksten fan de Richthofenkolleksje, it Eise Eisinga Planetarium en Ljouwert City of Literature. Op de Frysk-Drintske grins lizze boppedat de Koloniën van Weldadigheid. Der is in grut ferskaat oan Frysk UNESCO erfgoed. Dat liket in hiel positive wurdearring, mar binne der ek beswieren? Kinne de predikaten bygelyks in lêst wurde? Weagje de foardielen op tsjin de ferplichtingen?

Programma

13:00 Ynrin mei kofje en tee
13.30 Iepening en wolkomswurd troch Joop Koopmans (foarsitter KFG en sympoasiumfoarsitter)
13.35 Yntroduksje ûnderwerp troch Arjen Dijkstra (direkteur Tresoar)
13:45 Kees Storm: Ir. D.F. Woudagemaal als UNESCO Werelderfgoed: voordelen en uitdagingen
14:10 Anne Popkema: UNESCO als aanjager van ambitie: het geval van de ‘Richthofenkolleksje’
14:35 Arjen Dijkstra: Eisinga’s horizon: De steeds veranderende status van het Planetarium
15:00 Skoft
15:20 Heleen van Londen: UNESCO Werelderfgoed Waddenzee: voor- of nadeel voor wie?
15:45 Ernst Bruinsma: UNESCO City of Literature: voor een bloeiend en meertalig literair klimaat
16:10 Sieger Vreeling: Weg met werelderfgoed, ode aan het rijksmonument
16:35 Diskusje
16:55 Sluting
17:00 Buorrel

Wêr

Tresoar (Bûterhoeke 1, Ljouwert)

Opjefte

Uterlik 15 maaie 2024 fia info@friesgenootschap.nl (tagelyk mei betelling)

Kosten 

€5,- foar KFG-leden en studinten en €7,50 foar oare belangstellenden, oer te meitsjen op bankrekken NL33ABNA0450289001 o.n.f. Koninklijk Fries Genootschap te Ljouwert.

Posted on

Nij Frysk ûndersyk nei taaloerdracht binnen jonge gesinnen

It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen, Afûk en it European Centre for Minority Issues (ECMI) yn it Dútske Flensburg sille in grutskalich ûndersyk yn Fryslân útfiere nei taaloerdracht binnen jonge gesinnen. De Provinsje Fryslân hat in subsydzje takend oan it projekt ‘The intergenerational transmission of West Frisian: promoting multilingual child-rearing and supporting (future) parents’, dat twa jierren yn beslach nimme sil.

taaloerdracht

Taaloerdracht is belangryk foar it fuortbestean fan in taal. De persoanlike hâlding dy’t minsken oannimme oangeande de (minderheids)taal spilet dêrby in wichtige rol. Ruth Kircher (ECMI), Jelske Dijkstra (Mercator/ Fryske Akademy), Mirjam Vellinga (Afûk) en Suzanne Dekker (Mercator/ Fryske Akademy) sille harren dêrom de kommende twa jierren dwaande hâlde mei ûndersyk nei de taalhâlding fan (takomstige) âlden oangeande it Frysk en it meartalich opgroeien. Dêrút folgjend sil in taalkampagne opstart wurde.

foto: pixabay

It ûndersyk rjochtet him op minsken mei in bernewinsk, takomstige âlden dy’t in poppe ferwachtsje en op âlden dy’t jonge bern ha. Mei it projekt wurdt mei fragelisten yn kaart brocht fan hokfoar ynformaasjeboarnen âlden ferlet hawwe as sy mear witte wolle oer it opbringen fan harren bern mei it Frysk en op hokfoar mominten sy dy ynformaasje ûntfange wolle. De data sille fierder ek ynsjoch jaan yn de motivaasje fan âlden om it Frysk wol of net oer te dragen oan harren bern en liede ta oanrekommandaasjes foar beliedsmakkers. Haadûndersiker Ruth Kircher hat ûnderfining mei ferlykber ûndersyk yn de Frânsk-Ingelske provinsje Quebec yn Kanada. Kircher sil it ûndersyk liede en tagelyk inselde ûndersyk útfiere yn Noard-Fryslân yn Dútslân. Sa kinne beide situaasjes mei-inoar ferlike wurde en der fan inoar leard wurde.

gearwurking

Kircher, Dijkstra, Dekker en Vellinga sille yn alle fazen fan it projekt nau mei inoar gearwurkje, mar it ECMI sil it ûndersyksûntwerp liede. It Mercator Kennissintrum en de Afûk binne ferantwurdlik foar de datasamling. Mercator hat de supervyzje oer de analyze en it rapport. De Afûk liedt dêrnei de bewustwurdingskampanje foar (takomstige) âlden, op basis fan de ûndersyksresultaten. Dêrneist wurde der materialen ûntwikkele foar profesjonals dy’t wurkje mei jonge bern en (takomstige) âlden, lykas ferloskundigen, logopedisten en bernedokters, om harren kennis en bewustwurding oer meartaligens en it Frysk te fergrutsjen.

Oer Mercator

It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen is ûnderdiel fan de Fryske Akademy en ûndersiket meartalich ûnderwiis en taallearen yn Europa. It is in ûnôfhinklike en erkende besoarger fan kennis en ynformaasje oer regionale en minderheidstalen yn Europa. It Mercator Kennissintrum is ûnderdiel fan it wittenskiplik ûndersyksynstitút Fryske Akademy, dat dit jier 85-jier bestiet.

Oer Afûk

Afûk is de promoasje-organisaasje foar de Fryske taal en kultuer en hat sadwaande in ferskaat oan taken op it mêd fan ûnderwiis en taalpromoasje yn en oer it Frysk. Afûk fersoarget taalkursussen en Frysktalige learmiddels, mar jout ek boeken en tydskriften út, ûntwikkelet taal- en bewustwurdingskampanjes en is partner yn ynternasjonale minderheidstaalprojekten.

Oer European Centre for Minority Issues (ECMI)

It ECMI yn Flensburg is binnen Europa in renomearre ynstitút foar de beskerming en fersterking fan de posysje fan minderheden. It is in ûnôfhinklik en ynterdissiplinêr ûndersykssintrum, dat yn 1996 oprjochte waard troch de regearen fan Denemarken, Dútslân en Sleeswyk-Holstein.

Posted on

Finalisten Drèents Liedtiesfestival 2024 bekend!

Veur de twaalde maol organiseert Stichting REUR het Drèents Liedtiesfestival. Dit songfestival zörgt derveur dat der een brieder anbod komp van neie Drèentstaolige kwaliteitsmeziek.

Stichting REUR vruug alle mezikaanten en tekstschrievers weer um heur beste en liedties in te sturen. Nao het sluten van de inzendtermien hef een beoordielingskemmissie de 22 inzendings beoordield en de oeteindelke finalisten oetkeuzen.

finalisten DLF24

De finalisten van het DLF24 bint:

Titel:Artiest:Tekst:Meziek:
GisterSkuurSkuurSkuur
Törf, jenever en spietMartin HietkampM. HietkampM. Hietkamp
Schoonebeeker EulieDréents GrøsB. HilbertsB. Hilberts |H. Luurtsema
Hey SuzieSister SisterR. Keuter | J. Staal |D. HendriksJ. Staal, F. Vollink |R. Prins
BewondernChantal HulshofI. SmidE. Funke
t PadtieEllen DostE. DostM. Buiter
SomsWeriltGijs-Peter KuijpersGijs-Peter Kuijpers| R. Hermans
t Is zo wisse (as een klontie zuut is)Marianne VeenstraM.A. VeenstraM.A. Veenstra
Altied nog wat kindLaura DikR. Keuter | J. Staal | D. HendriksR. Keuter | R. Prins
Umdat ‘t zo niet langer kanRichard NijstadR. NijstadJ. Zwart

stichting REUR

Stichting REUR mak zuch stark veur de Drèentstaolige meziekcultuur in de bredte en brengt daormet de ansluting tot staand van het Nedersaksisch en Drèents bij aandere (inter-)nationale minderheidstaolen.

ATLAS Theater en RTV Drenthe

De finale van het Drèents Liedtiesfestival is op 09 mei 2024 in het ATLAS Theater in Emmen en wordt LIVE oetzunden op RTV Drenthe.
Lisa Harms -winnaar van DLF23- komp zien winnende liedtien ‘Tot de zun uut giet’ nog een maol zingen en zal de pries deurgeven an de winnaar van DLF24.

Lisa Harms -winnaar van DLF23. Foto: Stichting REUR

winnaar

De winnaar van de finale wint een geldbedrag van € 2000,- um te besteden an het opnimmen en oetbrengen van zien of heur winnende liedtien en zal het Nedersaksisch vertegenwoordigen op het Europees Songfestival veur Minderheidstaol tiedens het Suns Europe festival in Udine en de previncie Drenthe vertegenwoordigen op het Regio Songfestival later dit jaor.


Posted on

Mercator publisearret hânsum oersjoch fan wetten, ôfspraken en ynstellings oangeande it Frysk

Fryslân is in meartalige provinsje: it Nederlânsk en it Frysk binne beide offisjele talen. Dat makket Fryslân, mar ek de rol fan Provinsjale Steaten, bysûnder. Gjin oare provinsje yn Nederlân hat sa’n wiidfiemjend taal- en kultuerbelied mei safolle eigen foech as Fryslân.

Dat betsjut ek dat Provinsjale Steaten in bysûndere ferantwurdlikheid ha om de provinsje te kontrolearjen op de útfiering fan dat belied en it ryk skerp te hâlden as it giet om it neikommen fan ferplichtings foar it Frysk oer dy’t Nederlân oangien is fia ôfspraken, wetten en Europeeske ferdraggen. Mar wat stiet der eins yn dy wetten en wat binne dy Europeeske ferplichtings no krekt, en hoe is it eins regele mei it Frysk yn it ûnderwiis?

Mei dit struibrief wol Mercator in hânsum oersjoch jaan fan de wetten, ôfspraken en ynstellings dy’t mei it Frysk te krijen ha, ornearre foar beliedsmakkers, bestjoerders, folksfertsjintwurdigers en oare belangstellenden.

lês mear en download it struibrief

Posted on

Release ‘Argens underweg’ – Emile

In 2022 deed Emile mee aan het Drèents LiedtiesFestival 2022, met het nummer
‘IENVOLD’. Het nummer werd door de Drentse luisteraars goed ontvangen. Het
nummer kwam op nummer 81 nieuw binnen in de Drentse 1000!

In 2023 wist Emile weer de finale te bereiken met het nummer ‘Argens underweg’.

Over het lied Argens underweg’

Het nummer is vanaf 29 maart 2024 te beluisteren op alle muziek streamingdiensten
en wordt hopelijk ook opgepikt door de regionale radiozenders.

Het nummer beschrijft een relatie tussen twee personen, waarbij de zanger realiseert
dat ze in deze relatie uit elkaar dreigen te groeien. Dit doet hem beseffen dat het tijd
wordt om elkaar weer op te zoeken en te zorgen dat het weer goed komt tussen beide.

Op het artwork zie je een beschrijving van het nummer, waarbij de gouden bergen uiteindelijk nog ver lijken en hij in een ‘vennigie-van-spiet’ tot inkeer komt om weer met de relatie aan de slag te gaan.

Posted on

Nij ferskynd by Utjouwerij Afûk: ‘Ik wol in bosk op ’e jierdei’

In fleurich printeboek oer de magy fan beammen en dreamen dy’t útkomme.

‘Ik wol in bosk op ’e jierdei’ is in betsjoenend printeboek fan auteur en yllustrator Linda de Haan. Linda waard ynspirearre troch it projekt BOSK yn Ljouwert, wêrby’t mear as 1000 beammen in rûte troch de binnenstêd ‘kuieren’.

Yn it ferlingde fan Bosk, dêr’t Linda seach hoe’t bern genieten en boarten tusken de beammen fan it kuierjende bosk, nimt se ús mei op aventoer. Sy stelde harsels de fraach: “Hoe kin ik de ynspiraasje, de ferwûndering en de ynformaasje fan Bosk as byldmakker fêstlizze en trochjaan oan jonge bern en harren âlden en pakes en beppes?”

Yn dit fantasyfolle printeboek folgje wy Simke, dy’t mar ien grutte winsk foar har jierdei hat: in beam yn ’e strjitte. Sy skriuwt in brief oan de boargemaster en wachtet ôf. As sy in pear dagen letter wekker wurdt, stiet de strjitte fol mei beammen. Wat in geweldich kado! De hiele strjitte komt ta libben: in keunstner fertelt oer de kleuren en de foarmen fan de beammen en de blêden, heit lêst foar op it balkon, der wurde beamhutten boud en bern boartsje ferstopperke. Simke soe o sa graach wolle dat it bosk foar altyd yn har strjitte bliuwt, mar kin dat wol?

By útjouwerij Ploegsma yn Amsterdam is tagelyk de Nederlânske ferzje ferskynd ûnder de titel: ‘Ik wil een bos voor mijn verjaardag’.

Presintaasje/foarlêze:

Op freed 29 maart (Goedfreed) fan 14.00 – 15.00 oere lêst Linda de Haan foar út har nije boek, spesjaal foar bern fan 4 oant 7 jier. Dat fynt plak yn de Afûk Fryske boek- en kadowinkel yn Ljouwert. Ek wurdt dêr mei de bern noch in aktiviteit organisearre: sy sille mei Linda de Haan in eigen boekje meitsje. Elkenien is fan herten wolkom!

Boekgegevens

  • Titel: Ik wol in bosk op ’e jierdei
  • Auteur en yllustrator: Linda de Haan
  • Utfiering: hurd kaft
  • ISBN: 978 949 331 8267
  • Ferkeappriis: € 16,99
  • Utjouwer: Afûk
  • www.websjop.afuk.frl

Posted on

Wat is de Drentse naam van oes dörp? ‘Op Stee’ online lanceerd

Tweitaolige plaotsnaamborden komt op aal meer plekken in de previncie te staon. Het actiecomitie Drents op Stee hef zuch hier dik tien jaor veur inzet. Het comité gung in de meertmaond ’s nachts op pad um in het geheim bestaonde plaotsnaamborden te veurzien van heur Drentse plaotsnaam. Gister hebt ze angeven dat ze stopt met dizze ludieke acties en hebt zuchzölf opheven. Daorum lanceert Huus van de Taol vandaag de pagina Op stee op de website.

Hierop staot de plaotsen met de Drentse naam overzichtelijk op alfabet, zoas Abel Darwinkel dat tien jaor leden in kaort bracht hef. Zo kuj nou zölf opzuken hoe de Drentse naam van je dörp schreven worden möt. Zo het Wilhelmsoord (bij Emmen) in het Drents  Loeksham, woon ie in Wespert aj in Westdorp woont en zul der ’t Nieveen op de borden van Gasselternijveen kommen.

Bi’j beneid hoe je plaotsnaam in het Drents schreven wordt? Kiek dan op huusvandetaol.nl/opstee.

Ofbielding: Huus van de Taol

Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten wezen waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.

Posted on

Nij ferskynd by Utjouwerij Afûk: it Meslânzer Woardeboek

Neidat der moai wat jierren oan wurke wie, kaam dan einliks de dei dat der in wurdboek fan it dialekt fan Midslân op Skylge presintearre wurde koe, en dat wie op tongersdei 14 maart yn kafee “Het Wapen van Terschelling” yn Meslâns, sa’t Midslân lokaal neamd wurdt.

Skylge is dialektologysk in apart gefal. West-Skylge en de eastlike doarpen binne fanâlds Frysktalich, ek al is dat in Frysk dat flink ôfwykt fan dat fan ‘e fêste wâl. Boppedat ferskille it Westers en it Aasters ek wer faninoar. Dêrtuskenyn wurdt der yn Midslân en bybehearrende doarpen en buorskippen in taal praat dy’t heart by de Nederlânsk-Fryske mingdialekten lykas it Stedsfrysk, it Biltsk en it Amelânsk. Binnen dat gehiel hat it Meslânzers in eigen karakter. Sa wurde de begjinlûden g– en sk– op syn Nederlânsk útsprutsen.

Foto: Afûk. Kyndes Piet en Nel in Klederdracht.

Fierders hat it Meslânzers in grut tal eigen wurden. Dy binne yn it wurdboekpart fan sa’n 150 siden byinoar brocht. Se binne troch in yndeks ek fia it Nederlânsk op it spoar te kommen. It boek, dat yn totaal 286 siden telt, hat njonken in ynlieding ek in oersjoch fan útspraak en grammatika.

Oan it wurdboek is sûnt 2008 wurke troch Triny Martens, Gettje Pals, Nel Swart en Piet Smit, mei de stipe fan in klankboerdploech fan dialektsprekkers. In fiif jier lyn krigen sy ek help fan de doe krekt pensjonearre Siebren Dyk. De âld-meiwurker fan ‘e Fryske Akademy soarge dat de oarspronklike wurdlisten yn in wurdboekformaat oerbrocht waarden, en hy rette ek mei it grammatikale part.

Boekgegevens:

  • Titel: Meslânzer Woardeboek
  • Gearstald troch: Wurkgroep Meslânzers (Triny Martens, Gettje Pals, Piet Smit en Nel Swart) Mei meiwurking fan: Siebren Dyk
  • Utfiering: ynbûn
  • ISBN: 978 949 331 8250
  • Ferkeappriis: € 29,90
  • Utjouwer: Afûk, nûmer 1142 fan ‘e Fryske Akademy en as diel 14 yn ‘e Rige Fryske Dialektstúdzjes.
  • www.websjop.afuk.frl
Posted on

Gerrit Hiemstra skriuwt Grut Frysk Diktee oer de ympakt fan it klimaat

Op tiisdei 23 april sit de Steateseal fan it Provinsjehûs wer fol mei swittende minsken dy’t besykje om de dikteetekst fan it Grut Frysk Diktee sûnder flaters te skriuwen. Waar- en klimaatsaakkundige Gerrit Hiemstra skriuwt dit jier de dikteetekst. Kwalifisearje foar it diktee kin fan tiisdei 5 maart ôf troch it kwalifikaasjediktee op www.fryskdiktee.nl te meitsjen.

Ferline jier waard de tekst skreaun troch sjongeres Iris Kroes en doe gie it oer in bepaalde faze yn it libben. Dit jier weaget Gerrit Hiemstra him oan it skriuwen fan de dikteetekst dy’t gean sil oer de ympakt fan it klimaat: “Ik woe it oer it klimaat ha, mar dat is in hiel grut ûnderwerp mei in hiel soad ferskillende ynfalshoeken. Uteinlik haw ik keazen om foaral oer it minsklike aspekt te skriuwen. It komt der op del dat we ôfskied nimme moatte fan it klimaat fan eartiids en dêr hawwe in soad minsken grutte muoite mei.”

Fan bekende Friezen oant de Harkemase Boys
Njonken de tweintich kandidaten dy’t harren kwalifisearje kinne, sille ek fiif teams ûnderling de striid mei-inoar oangean. De teams fan dit jier binne: Bekende Friezen, Yung Frysk, Harkemase Boys, Freonen fan Fryske organisaasjes en studinten Frysk fan de Universiteit van Amsterdam.

Ek meidwaan?
Minsken dy’t op 23 april graach meidwaan wolle oan it Grut Frysk Diktee, moatte harren dêrfoar kwalifisearje. Fan 5 oant 31 maart kin elkenien online meidwaan oan it kwalifikaasjediktee op www.fryskdiktee.nl. Ut de bêste dielnimmers wurde tweintich kandidaten selektearre dy’t meidwaan meie oan de grutte finale yn de Steateseal.

It Grut Frysk Diktee wurdt op woansdei 24 april om 19.30 oere útstjoerd by Omrop Fryslân. De organisaasje fan it diktee is yn hannen fan de Afûk, it Taalsintrum Frysk (Cedin), de Fryske Akademy, Provinsje Fryslân en Omrop Fryslân. Mear ynformaasje oer it Grut Frysk Diktee is te finen op www.fryskdiktee.nl.

Posted on

FryslânDOK: Winterswannen, oer de krêft fan skriuwen by rou

Hoe fertaalst rou yn wurden? Twa Fryske skriuwers, Nynke Sietsma en Sytse Jansma, beskriuwe it yngripende ferlies fan in leafste. Harren ferhalen binne werkenber, harren wurden treastend foar oaren. Yn de FryslânDOK Winterswannen fan Karen Bies komme beide skriuwers oan it wurd. De útstjoering is op 16 en 17 maart, oan it begjin fan ‘e Boekewike, bij NPO2 en Omrop Fryslân.

Nynke Sietsma en Sytse Jansma

Sjoernalist en skriuwster Nynke Sietsma (1980) ferlear har soantsje Berend oan in slimme sykte, hy wie noch mar krekt fjouwer jier. Yn har boek B giet se yn dialooch mei him, besiket se te begripen wat der bart, siket se wurden om de pine en it djipste fertriet út te drukken. ‘Dit boek skriuwe wie gjin kwestje fan wolle. It moast, it wie needsaak,’ fertelt Sietsma. ‘Mei skriuwe koe ik mysels oerein hâlde.’

De freondinne fan dichter en keunster Sytse Jansma (1980) stoar op 32-jierrige leeftyd ûnferwachts oan in harsenbloeding. Mei syn dichtbondel Rozige maanvissen debutearret er yn it Nederlânsk. Dêrfoar skreau er yn ’t Frysk, mar mei Roos prate hy Nederlânsk. Jansma folget har yn deiboekfersen, eroatyske oantinkens, brieven en boartlike ‘hiernamaalsvariaties’. Hy skriuwt: ‘Ergens in taal is zij nog – in woorden die duurloos en
momentenbreed ronddobberen – als rozige maanvissen.’

Winterswannen

De FryslânDOK Winterswannen (de titel komt út in gedicht fan Sytse Jansma) giet oer de treast fan taal by rou. De skriuwers fine dy net allinnich yn it skriuwen sels, mar ek yn literatuer fan oaren. Nynke Sietsma: ‘Troch te lêzen wit ik dat ik net allinnich bin. It is treastend te witten dat ik altyd dát noch haw. It draacht my.’ Sytse Jansma oer poëzy: ‘Gewoan deistich taalgebrûk foldocht net by sa’n grut ferlies. Hoe’t it echt is, dat
gefoel, dy erfaring kinst der net mei útdrukke. Dêr hast poëzy foar nedich.’

FryslânDOK ‘Winterswannen’ is te sjen:

  • Sneon 16 maart 15.30 oere NPO2 (werhelling sneins 13.10 oere)
  • Snein 17 maart Omrop Fryslân 17.00 oere (werhelling alle oeren)
  • FryslânDOK wurdt Nederlânsk ûndertitele

Yn petear oer FryslânDOK Winterswannen

Op tiisdei 19 maart om 19.30 oere gean Nynke Sietsma en Sytse Jansma yn petear mei Karen Bies nei oanlieding fan de FryslânDOK Winterswannen. Elkenien is wolkom yn Kafee De Gouden Leeuw yn Tresoar. De jûn is frij tagonklik.

Oanmeldingen gean fia de webside fan Tresoar.