Moanne: augustus 2025

Posted on

Tsien winners fan de Gjalp

De tsien winners fan de Gjalp binne tongersdeimiddei 21 augstus yn it Bouwurk fan Arcadia troch deputearre Eke Folkerts bekendmakke. It giet om fiif dichters dy’t in gedicht skreaun hawwe by filmfragminten út it Frysk Film & Audio Argyf (FFAA) en om fiif skriuwers dy’t filmideeën ynstjoerd hawwe mei it each op it Noardlik Film Festival fan 5-9 novimber.

De Gjalp is in projekt fan Ensafh, de Moanne en RIXT, dat de Fryske literatuer de kommende jierren op ferskate grutte festivals sichtber meitsje wol om sa talint te stimulearjen en in nij publyk mei Fryske skriuwers en dichters yn ‘e kunde komme te litten.

Winners Gjalp 1: Gedichten by filmfragminten út it FFAA

  • Tamara Feddema mei it gedicht ‘Winter’
    by in fragmint út de film ‘Winter yn Fryslân’ (1954-1956) fan Sjoerd Steensma
  • Remco Kuiper mei it gedicht ‘Wite Iensumens’
    by in fragmint út in film fan Piet Wagter oer de Alvestêdetocht fan 1941
  • Myrte Marije Veenbaas mei it gedicht ‘Held op sokken’
    in fragmint út in film fan Hein Faber oer de PC yn Frjentsjer fan 1946
  • Ruerd Smaling mei it gedicht ‘Mem’
    by in fragmint út de doarpsfilm oer Sint Jabik fan Johan Adolfs en Piet Hembrecht út 1952
  • Marije de Lange mei it gedicht ‘Pretty up high!’
    by in fragment út de film ‘From Friesland with Love’ (1990) fan Anton Stoelwinder

Winners Gjalp 2: Filmideeën foar fierdere ûntwikkeling op nei it Noardlik Film Festival

  • Erik de Boer mei in idee foar in ‘Fryske Ursonate’ nei de dadaïst Kurt Schwitters, mei in pastiche fan Fryske filmbylden’
  • Janneke Brakels en 2-INCH mei in idee foar ‘Wêrom’t de see my ropt’, in koarte young adult-film
  • Hein Jaap Hilarides mei ‘De tradysje fan de Fryske film’, in idee foar in (film)essay oer byld en selsbyld yn de Fryske film
  • Jorrit de Klerk mei in idee foar ‘Harlingen Groate Freet, Klein Hartje’, in film oer Harns en de Harnzers
  • Sina Keuning en Anne Fie Salverda mei ‘Te plak’, in live performance mei visuals en animaasjes

Nijsgjirrich nei it wurk fan de winners?
Hâld it Noardlik Film Festival (5-9 novimber) yn ‘e gaten! Dêr wurde de poëzyfilmkes fertoand en fine optredens plak fan in tal winners fan De Gjalp.

Posted on

Managen op zien Drèents – diel 2: het Drèents as wapen tegen campagnetaol

Met de verkiezingen veur de deur vliegt de wollige beloften en vage beleidstaol oes weer um de oren. Het Huus van de Taol komp daorum met Managen op zien Drèents – diel 2: een neie portie management- en vergaderjeukwoorden, vertaold in de streektaol. Helder, humoristisch en handig veur politici die de kiezer écht bereiken wilt.

‘t kun minder

Nao het grote succes van Managen op zien Drèents komp de streektaolorganisatie nou met diel 2. Het eerste A4-tie met management- en vergadertermen in het Drèents is massaal dield en bespreuken, van kantoren tot in raodszalen. Elkenien har der wat over te zeggen. En: der kwamen zóveul suggesties binnen dat een vervolg niet oetblieven kun.

Diel 2 zit vol met neie jeukwoorden die in het Drèents een stuk helderder klinkt. Waor ‘lean & mean’ in het Engels al wollig andöt, is ‘loos & stark’ in het Drèents geliek dudelijk. En in plaots van ‘best practices’ kuj gewoon zeggen: ‘Wat het best warkt’.

Directeur Renate Snoeijing: ‘Diel 1 leut zien hoe groot de honger is naor klaore taol. Met diel 2 laow zien dat er nog zat jeukwoorden rondzweeft die makkelk naor het Drèents um te zetten bint. Dat levert niet allent een lach op, maor veural ok betere communicatie. En dat is belangriek want wie het simpel zeg, wordt beter heurd.’

De volledige liest van Managen op zien Drèents – diel 2 is gratis te kriegen via huusvandetaol.nl/managen

De streektaolorganisatie neudigt bedrieven, overheden en organisaties oet um de liest te gebroeken en zo bewuster um te gaon met vaktaol en bedriefstermen.

Huus van de Taol

Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.

Posted on

Mercator Multilingualism Lecture troch dr. Sabine Little (14 oktober 2025)

Dr. Little (University of Sheffield) praat oer ‘Rivers of Multilingual Reading: how to embed multilingualism into everyday literacy practice’.

Dr. Sabine Little is ferbûn oan de University of Shefffield as Senior Lecturer in Educational Studies (Languages Education) en  Senior Fellow of the Higher Education Academy. 

“Children’s reading in home or heritage languages is typically absent from curriculum discourse, and teachers are pressured to meet targets which are almost exclusively tied to the societal language. And yet, helping pupils to draw on their multiple languages encourages an asset-based model of multilingualism. In this talk, I will present the Rivers of Multilingual Reading methodology as a way to bridge the home/school gap, and as a way to understand multilingual children’s reading habits not just in isolation, but as an integrative and integrated aspect of their identity.”

Opjaan Mercator Multilingualism Lecture (online)

De Mercator Multilingualism Lecture fynt plak op tiisdei 14 oktober om 16.00 oere. Oanmelde foar it Teams evenemint kin fia Mercator Europeesk Kennissintrum.

Posted on

Speech Synthesis Workshop Blizzard Challenge 2025: ‘Digitale Biltske stim’

Campus Fryslân fan de Ryksuniversiteit Grins en de Universiteit fan Helsinki organisearje fan 22-27 augustus yn Ljouwert de Speech Synthesis Workshop (SSW), in satellyt-evenemint fan it gruttere InterSpeech yn Rotterdam. De lêste dei fan SSW stiet yn it teken fan de ûntwikkeling fan de earste digitale Biltske stim. Dizze Blizzard Challenge wurdt mei-organisearre troch it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen (ûnderdiel fan de Fryske Akademy).

It tema fan dizze edysje fan de Speech Synthesis Workshop yn Ljouwert is “Scaling down: sustainable synthesis for language diversity / duorsume synteze foar taaldiversiteit”. De Blizzard Challenge, op de lêste dei fan de workshop-wike, past yn dit tema en giet de útdaging oan om in digitale Biltske stim te ûntwikkeljen en ta te passen. Bysûnder, want it Biltsk is mar in hiel lytse taal yn Nederlân (Fryslân) dy’t likernôch sa’n 10.000 earste- en twadde-taalsprekkers hat. 

Foar de Blizzard Challenge 2025, dêr’t wittenskippers fan oer de hiele wrâld oan meidogge, is in dataset gearstald fan heechweardige audio-opnamen mei byhearrende taalkundige boarnen. De kar foar it Biltsk stelt dielnimmers foar de útdaging om syntezemooglikheden te ûntwikkeljen foar in goed dokumintearre, mar gegevensearme taalfariant, dy’t represintatyf is foar de tûzenen lytsere talen dy’t baat hawwe kinne soene by spraaktechnology.

Mear oer de Blizzard Challenge, de betingsten om mei te dwaan, de trainingsdata en de organisaasje is te finen op de spesjale Speech Synthesis Workshop/Blizzard Challenge website. 

Posted on

Twadde omgong Frysk Filmfûns iepen

Begjin augustus binne by it Frysk FIlmfûns de oanfraachformulieren iepene foar de twadde omgong, dat de deadline hat op 1 oktober 2025.

Koart

Regeling Koart is bedoeld om korte filmproducties te stimuleren die geworteld zijn in Fryslân – in taal, landschap en cultuur.

Untwikkeling

Met deze regeling ondersteunt het Frysk Film Fûns de ontwikkeling van ambitieuze (high-end) series en lange speelfilms of documentaires, waaronder ook lange animatiefilms, met Friese wortels

Production incentive

De Production Incentive is bedoeld om regionale en (inter)nationale film- en televisieproducties te stimuleren om te draaien in Fryslân.

lês mear op: https://fryskfilmfuns.nl/regelingen/

Ofbylding fan GreenCardShow fia Pixabay

Cineregio

Het Frysk Film Fûns is sûnt july 2025 it earste en iennichste Nederlânske filmfûns dat talitten is ta it Europeeske netwurk Cineregio. Dat is in kollektyf fan mear as 50 regionale filmfûnsen út û.o. Noarwegen, Sweden, Ierlân, Dútslân, Denemarken en Italië.

Posted on

EBLT: sân kearnpunten foar de minderheidstalen yn Nerderlân foar de Twadde Keamerferkiezings

It Europeesk Buro foar Lytse Talen (EBLT) is in koepelorganisaasje dy’t har sûnt 1984 ynset foar de promoasje en beskerming fan autochtoane minderheidstalen yn Nederlân. It EBLT hat mear as tweintich lidorganisaasjes, dy’t harren ynsette foar de posysje fan it Frysk, it Nedersaksysk, it Biltsk en it Papiamintsk.

Mei it each op de Twadde Keamerferkiezings fan oktober 2025, hat it EBLT yn july in brief ferstjoerd nei dielnimmende politike partijen, mei sân kearnpunten foar de minderheidstalen Frysk, Papiamintsk, Nedersaksysk en Limboarchsk dy’t partijen opnimme kinne yn harren ferkiezingsprogramma’s.

Sân kearnpunten

  1. Friezen moatte altiten Frysk prate kinne by de rjochtbank Noard-Nederlân en it gerjochtshôf Ljouwert-Arnhim, lykas wetlik fêstlein sûnt 1956[1]. It Frysk is gjin útlânske, mar in lânseigen taal. De finansiering fan de offisjele gerjochtstolken Frysk wurde apart regele en falle net langer ûnder de oanbestegingsproseduere foar tolken fan útlânske talen.
  2. Kultuersubsydzjes wurde lykweardich en rjochtfeardich oer alle provinsjes ferdield. In earmerke part fan de filmsubsydzjes komt te’n goede oan produksjes yn ’e erkende minderheidstalen[2] fan it Frysk, Limboarchsk, Nedersaksysk en Papiamintsk.
  3. Der komt in strukturele dialooch tusken regearing en parlemint mei de fertsjintwurdigers fan de sprekkers fan de regionale of minderheidstalen. Dat soe kinne yn ’e foarm fan in Minderhedesektetariaat, lykas dat yn Dútslân funksjonearret.
  4. Fersterkje it ûnderwiis fan en yn it Frysk op alle ûnderwiisnivo’s. Op alle middelbere skoallen hawwe learlingen de mooglikheid om it Frysk te kiezen as eineksamenfak. As dat nedich is, foarsjocht de oerheid yn ekstra finansiering.
  5. De partij set yn op fierdere ûntwikkeling en fersterking fan meartalich ûnderwiis mei dêryn romte foar it Frysk, Nedersaksysk, Limboarchsk en Papiamintsk, yn oerienstimming mei de ambysjes dy’t yn ’e regio libje.
  6. It Frysk en Papiamintsk binne offisjele talen en foarmje mei it Nederlânsk de rykstalen. De partij set yn op in bettere sichtberens fan it Frysk as twadde rykstaal, ûnder mear op treinstasjons en ferkearsbuorden. Bekendmakkingen fan ’e (Ryks)oerheid foar it algemiene publyk binne struktureel sawol yn it Nederlânsk as it Frysk beskikber.
  7. De posysje boargje fan organisaasjes dy’t de pylders fan ’e Fryske taal en kultuer foarmje, lykas Omrop Fryslân, Tryater, de Fryske Akademy, Afûk en Tresoar. 

[1] Hjoed-de-dei: Wet gebruik Friese taal (2013)

[2] Erkende (minderheids- of regionale) talen yn Nederlân binne: Frysk, Papiamintsk, Nederlânkse Gebeartetaal, Nedersaksysk, Limboarchsk, Jiddysk en de talen fan ’e Roma en Sinti.