Skriuwer: onno

Posted on

EBLT en Slieker presintearje Grienlânske dokumintêre ‘The sound of a revolution’ op Ynternasjonale Memmetaaldei

SUME_Poster_70x100_UK_t011Op tiisdei 21 febrewaris, de Ynternasjonale Memmetaaldei fan de Feriene Naasjes, presintearje it Europeesk Buro foar Lytse Talen EBLT en Slieker Film tegearre de priiswinnende Grienlânske dokumintêre Sumé – the sound of a revolution. Dizze dokumintêre, dy’t yn it Grienlânsk Sumé – Mumisitsinerup Nipaa hjit, fertelt it bysûndere ferhaal fan de alderearste Grienlânske rockband Sumé. Dy band makke tusken 1973 en 1976 trije platen mei tige krityske teksten yn it Grienlânsk en levere sa in ûnmisbere bydrage oan de striid fan Grienlân foar selsbewustwêzen en selsbestjoer. De film is yn it Grienlânsk en Deensk.

Mei help fan unike argyf-opnames út it Grienlân fan de jierren ’70 wurdt in bysûnder ferhaal ferteld, dat neffens EBLT en Slieker Film hiel goed past by Ynternasjonale Memmetaaldei. Njonken de Grienlânske dokumintêre presintearje EBLT en Slieker Film ek noch twa koarte films. De koarte Ierske film Rúbaí fertelt it ferhaal fan in 7-jierrich famke dy’t de pastoar sûnder euvelmoed fertelt dat se ateïste is. Dizze opmerklike koarte film út it katolike Ierlân wie de earste Gaelic produksje dy’t filmfestival Tribeca yn New York helle. In oanrieder! Fierder litte EBLT en Slieker ek de Frysktalige koarte film Ut ‘e grûn fan filmkollektyf Melkbaard sjen. Dizze film waard ferline jier yn twa dagen tiid makke yn it ramt fan it 48 hoursproject fan it Noordelijk Filmfestival en krige de earste filmpriis fan it Fryske bûsboekje.
Continue reading “EBLT en Slieker presintearje Grienlânske dokumintêre ‘The sound of a revolution’ op Ynternasjonale Memmetaaldei”

Posted on

Petysje oan de Twadde Keamer fan Bildts Aigene: Erkin de Bildtse taal!

De foarkant fan de Bildtse Post fan 25.1.2017
De foarkant fan de Bildtse Post fan 25.1.2017

Met deuze petisy wil Stichting Bildts Aigene de Tweede Kamer frage om de Bildtse taal te erkinnen. Bilkerts binne trots op hur taal. ‘t Is de taal fan ôns hart en hoort bij ôns geskidenis, ôns indentiteit, ôns landskap en ôns mintaliteit. Teken dêrom deuze petisy!

Wij

Stichting Bildts Aigene, de inweuners fan de gemeente ‘t Bildt en de Bilkerts om ferens.

constateren

  • ‘t Bildts is gyn Frys, gyn Nederlâns, maar ‘n mingtaal met aigen idioom en woordeskat.
  • Op ‘t Bildt beleve wy ‘t Bildts as ‘n folweerdige taal.
  • Ons gemeente gaat an ‘t eand fan ‘t jaar op in ‘e gemeente Waadhoeke. Fuzys binne selden goed foor klaine talen.Om ‘t Bildts goed te beskermen is deur ôns gemeente en ‘e prevînsy Frysland an de minister froegen om ‘t Bildts de status fan offisjeel erkinde taal te geven. Dut fersoek is naar ôns mening onterecht ôfwezen.

Wij frage derom de Tweede Kamer as hoogste politike orgaan om sels nag ‘s goed naar ‘t Bildts te kiken, los fan foorspelbere advizen. Ons fersoek aan jou is: Erkin ôns taal.

Omrop Fryslân makke op 25 jannewaris in radio- en tv-reportaazje oer de Petysje fan Bildts Aigene.

Posted on

Leafdefol radioportret fan ‘the first cousin of English’ Frisian/Frysk troch ‘The World of Words’

frisian-top-1

It Ingelsk is de earste taal fan de wrâld wurden, mar hoe sit it mei it Frysk? Dizze tantesizzer fan it Ingelsk is der noch hieltiid en is dwaande mei in comeback, foar in part tanksij stipe fan de Europeeske Uny en de Nederlânske oerheid (ek al hat dy der net altyd nocht oan) foar Frysk op skoalle, Fryske media en Fryske kultuer.

De Friezen sels sille nei alle gedachten sizze dat har taal oerlibbe hat omdat de Friezen dat sels woene. Net-Friezen yn Nederlân beskôgje dit faak as koppichheid. Wat it ek is, minsken yn doarp troch hiel Fryslân hinne prate noch hieltiten Frysk. En jonge minsken skriuwe ek hieltiid mear Frysk, benammen op de social media.

En hoe sit it no mei dy relaasje mei it Ingelsk? Dêrfoar moatte je wol sa’n 1400 jier tebek nei de Kentyske wetten fan de âlde Ingelske kening Ethelbert….

Lês foaral fierder by PRI the World. Dêr is ek de podcast/radiodokumintêre fan taalsjoernalist Patrick Cox te beharkjen. Dy wurdt fan herte oanbefelle.

Dit berjocht is fuortendaliks it lêste fan it jier 2016. It EBLT winsket eltsenien – en foaral de leden fan alle oansletten organisaasjes en sprekkers fan alle minderheidstalen – goeie feestdagen en in poerbêst en meartalich 2017.

Posted on

Tige kritysk rapport Ried fan Europa oer neilibjen Hânfêst Minderheidstalen troch lidsteat Nederlân

It haadkantoar fan de Ried fan Europa yn Straatsburch
It haadkantoar fan de Ried fan Europa yn Straatsburch

It fyfde rapport fan de Ried fan Europa oer it neilibjen fan it Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen troch lidsteat Nederlân is tige kritysk fan toan. De Council of Europe yn Straatsburch is, om te begjinnen, tige ûntefreden oer de ynformaasje dy’t Nederlân oanlevere. Dy wie fierstente let – mear as in jier nei de deadline – en boppedat ek nochris ‘tige beheind’ as it giet om de oanlevere ynformaasje. Yn it troch Nederlân oanlevere steatsrapport stie nammentlik allinnich de fyzje fan de Ryksoerheid. Organisaasjes dy’t har dwaande hâlde mei minderheidstalen en sels in offisjeel advysorgaan as Dingtiid hiene gjin inkelde ynbring yn it rapport dat Nederlân ein ferline jier ynlevere by de Ried fan Europa.

It doel fan it Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen – yn Nederlân fan krêft sûnt maart 1998 – is om Ryksoerheid en de erkende minderheden te stimulearjen om mei-inoar de erkende minderheidstalen sa effektyf mooglik te beskermjen en te promoatsjen. Dêrfoar is, om te begjinnen, soksawat nedich as in strukturele dialooch tusken Ryksoerheid en minderheden as Friezen, Nedersaksen en Limburgers. De Ried fan Europa frege Nederlân yn har foarige rapport yn 2012 al om wurk te meitsjen fan sa’n dialooch, mar kin no oars net as konklúdearje dat dêr neat fan op de hispel kaam is.

It komitee fan ministers fan de Ried fan Europa formulearre op woansdei 14 desimber de folgjende oanrikkemendaasjes oan lidsteat Nederlân:
1.) Meitsje in gearhingjend belied foar de ymplemintaasje fan it Hânfêst yn gearwurking mei de sprekkers fan de minderheidstalen.
2.) Soargje der foar dat de feroaringen yn de media net liede ta minder oanbod yn regionale en minderheidstalen
3.) Fersterkje it ûnderwiis yn it Frysk op alle ûnderwiistypes, sadat de Friezen har eigen taal goed lêze en skriuwe kinne
4.) Jou it Limburchsk en it Nedersaksysk de status fan in gewoan skoalfak en soargje foar in grutter ûnderwiisoanbod yn dy talen.
5.) Nim ek maatregelen foar de beskerming en de promoasje fan it Romanes en Yiddysk.
Continue reading “Tige kritysk rapport Ried fan Europa oer neilibjen Hânfêst Minderheidstalen troch lidsteat Nederlân”

Posted on

Baskyske film Amama op 11 novimber te sjen by Omrop Fryslân

amama_6-796x430It is in bekend en sels tige aktueel probleem. Bedriuwsopfolging, of yn dit gefal: wa nimt it boerebedriuw fan heit oer? Yn de Baskyske film Amama stiet dy wrakseling sintraal. Ta gelegenheid fan it Noordelijk Film Festival yn Ljouwert stjoert Omrop Fryslân op freed 11 novimber de film Amama út. Omrop Fryslân fertoant de film mei Fryske ûndertitels.

Amama giet oer in Baskyske boerefamylje dy’t wrakselet mei it probleem fan de bedriuwsopfolging. In famyljedrama, dat him ôfspilet ûnder de eagen fan Amama (beppe). Wa nimt de boerepleats oer fan heit? De âldste soan emigrearret, de jongste wurdt ûngeskikt fûn. De druk komt folslein by de dochter te lizzen, wylst sy gjin boerinne mar keunstner wêze wol. De tematyk fan it boerebestean yn Baskelân is ek foar it Fryske plattelân werkenber. Want hoefolle Fryske boeren wrakselje wol net mei de opfolging?
Continue reading “Baskyske film Amama op 11 novimber te sjen by Omrop Fryslân”

Posted on

Soad stipe foar jierlikse ‘demokrasy-APK’ yn Europeesk Parlemint

De plenêre gearkomste fan it Europeesk Parlemint yn oktober 2016
De plenêre gearkomste fan it Europeesk Parlemint yn oktober 2016

In romme mearderheid yn it Europeesk Parlemint stimde ein oktober yn mei it foarstel fan D66-Europarlemintariër Sophie in’t Veld foar in jierlikse Europeeske ‘Demokrasy APK’. It doel is om tenei alle jierren in rapport út te bringen oer hoe’t it der yn alle 28 lidsteaten foarstiet mei de demokrasy, de rjochtsteat en de grûnrjochten. Hjirby wurdt sjoen nei saken as minskerjochten, parsefrijheid en rjochten fan minderheden en minderheidstalen yn alle 28 lidsteaten. Yn it ramt fan de jierlikse ‘Demokrasy-APK’ sil ek sjoen wurde nei it neilibjen fan it Europeesk Hânfêst foar Regionale en Minderheidstalen en it Ramtferdrach Nasjonale Minderheden, beide fan de Ried fan Europa. Dy ferdragen wurde op dit stuit noch ien kear yn de trije jier of sels ien kear yn de fiif jier hifke, mar frou In’t Veld fynt it wichtich dat soks faker bart. “Als je elk jaar rapporteert kun je de ontwikkelingen op de voet volgen en kun je ook beter zien of problemen wel of niet worden opgelost.” Sy sjocht it nije EU-meganisme as in fersterking fan it wurk fan de Ried fan Europa.
Continue reading “Soad stipe foar jierlikse ‘demokrasy-APK’ yn Europeesk Parlemint”

Posted on

Festival ‘Suns Europe’ yn Friûlië freget om ferskes, film en literatuer yn lytse talen

suns_sardigna

Festival Suns Europa yn Udine, Italië sil begjin desimber op ‘e nij muzyk, film en literatuer yn minderheidstalen yn it sintsje sette. Muzikanten, filmmakkers en skriuwers dy’t hjiroan meidwaan wolle kinne harren oant 5 oktober ynskriuwe fia de website. Ferline jier die foar Fryslân it muzikale duo ‘Marit & Nigel’ mei oan Suns; net sûnder súkses, want it jonge duo waard doe twadde op it sjongfestival.

Foar dit jier krige it EBLT fan ús Europeeske netwurk NPLD de folgjende oprop, dy’t wy hjir publisearje:

SUNS EUROPE IS BACK! New website and call for the 2016 edition now online

Udine and its region, Friûl, are ready to be once again the heart of European creativity and of linguistic and cultural diversity. In less than two months, SUNS Europe will be back: from the 29th of November to the 3rd of December, the European festival of performing arts in minority languages will award the best music, video and literary production in such languages of the continent.

Both the information and the form to fill in order to participate are online on www.sunseurope.com, on which you will find also a suitable page where to upload all textual, audio and audio visual projects.
Continue reading “Festival ‘Suns Europe’ yn Friûlië freget om ferskes, film en literatuer yn lytse talen”

Posted on

Traditionelles Friesentreffen am Upstalsboom am Dienstag nach Pfingsten

Alle besikers oan it Friesentreffen krije trije lytse ikebeamkes
Alle besikers oan it Friesentreffen krije trije lytse ikebeamkes

Zum „höchsten gesamtfriesischen Feiertag“ lädt das Friesische Forum auch in diesem Jahr wieder zum Upstalsboom in Aurich-Rahe ein. Mit dem traditionellen Friesentreffen wird daran erinnert, dass sich im Mittelalter die Vertreter der freien friesischen Landgemeinden („sieben Seelande“) einmal jährlich am Dienstag nach Pfingsten am Upstalsboom bei trafen.
Am Upstalsbbom berieten sie die Vertreter der sieben Seelande über die Herstellung des Rechtsfriedens und besprachen gemeinsame Belange. Das Friesische Forum lädt in Erinnerung daran alljährlich für den Dienstag nach Pfingsten ein.Neben der Erinnerung an die mittelalterliche Epoche der Friesischen Freiheit stehen bei der Veranstaltung stets auch aktuelle Themen zur Diskussion. In diesem Jahr geht es insbesondere um die kritische Situation in der Landwirtschaft. Die Landwirtin Karin Mansholt aus der Krummhörn wird dabei nicht nur auf die aktuelle Milchpreissituation eingehen, sondern auch die Folgen für Wirtschaft und Gesellschaft thematisieren.

Zudem können die Besucher der Veranstaltung ein besonderes Symbol mit nach Hause nehmen können: Jeweils drei kleine Eichen sollen an den mittelalterlichen Upstalsboom erinnern. Die von Elfriede und Menno Hippen (Rahe) am Upstalsboom gesammelten Eicheln wurden von der Baumschule Poplawski in Westerstede zu kleinen Eichenbäumchen herangezogen. „Die meisten Ostfriesen verbinden mit dem Upstalsboom die Feldsteinpyramide, die jedoch erst 1833 errichtet worden ist“, so Arno Ulrichs, Vorsitzender des Friesischen Forums. Das eigentliche Symbol für den Upstalsboom zu Zeiten dermittelalterlichen Friesischen Freiheit seien aber drei Eichen.
Continue reading “Traditionelles Friesentreffen am Upstalsboom am Dienstag nach Pfingsten”

Posted on

Basken komme nei Fryslân foar ‘Protocol to ensure language rights’

Groepsfoto fan de harksit fan de Kontseilua yn Ierlân; Bilbao stiet foaroan twadde fan rjochts
Groepsfoto fan de harksit fan de Kontseilua yn Ierlân; Bilbao stiet foaroan fjirde fan rjochts

Op freed 1 april komt de Baskyske taalaktivist Paul Bilbao nei Fryslân om mei fertsjintwurdigers fan Fryske organisaasjes te praten oer it ‘Protokol om taalrjochten te garandearjen’. Bilbao is foarsitter fan de Kontseilua, in soarte fan Baskysk EBLT dêr’t tsientallen Baskyske organisaasjes by oansletten binne. Yn it ramt fan Kulturele Haadstêd Donostia-San Sebastián 2016 is de Kontseilua dwaande om mei it ûntwikkeljen fan it neamde Protokol. De efterlizzende fraach hjirby is: Wat is der nedich oan praktyske maatregels om de saneamde minderheidstalen gelikense rjochten en mooglikheden te jaan as grutte steatstalen as it Spaansk en it Nederlânsk. De Kontseilua praat dizze maaitiid rûnom yn Europa – fan Sápmi/Laplân oant Ierlân – mei organisaasjes dy’t opkomme foar minderheidstalen om dy út te nûgjen om ideeën en foarstellen foar it neamde protokol yn te leverjen. Ljouwert is yn dit ramt ekstra nijsgjirrich foar de Basken omdat de stêd yn 2018 Kulturele Haadstêd fan Europa is en sadwaande de mooglikheid hat om fierder te gean mei guon fan de taalprojekten dy’t dit jier útfierd wurde yn Donostia-San Sebastián.

Yn oparbeidzjen mei it EBLT organisearret Kontseilua meikoarten twa harksittings yn Ljouwert: Op freedtemiddei 1 april om 17.00 oere yn hegeskoalle Stenden yn Ljouwert en op sneontemoarn 2 april om 10.00 oere by Tresoar. Wa’t it nijsgjirrich fynt om hjir by te wêzen of oars yn kontakt te kommen mei de Basken fan Kontseilua kin him of har oer de mail opjaan by it EBLT: eblt@fryske-akademy.nl.

As tarieding op de harksittings yn Ljouwert is de Baskyske yntroduksjetekst oer it Protocol to ensure language rights al oerset yn it Frysk en it Stellingwarfs.
Continue reading “Basken komme nei Fryslân foar ‘Protocol to ensure language rights’”

Posted on

Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint

Yntergroup_2016It Bilts, Frysk en it Nedersaksysk stiene op 10 maart 2016 op de wurklist fan de Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint yn Straatsburch. EBLT-foarsitter en ‘native speaker’ Froukje de Jong hie de eare om foar de alderearste kear it ferhaal fan it Bilts te fertellen oan in ynteressearre groep fan mear as tritich Europarlemintariërs, fraksjemeiwurkers en lobbyïsten. De Ingelsktalige presintaasje fan De Jong waard simultaan oerset yn it Spaansk, Poals en Hongaarsk. It Bilts is foar de Intergroup nijsgjirrich, omdat de gemeente It Bildt yn febrewaris by it Ryk it fersyk yntsjinne om it Bilts op te nimmen yn it Europeesk Hânfêst fan Regionale en Minderheidstalen. Ut namme fan de Intergroup wie Europarlemintariër Nils Torvalds, in Sweedsktalige Fin, dêrby oanwêzich.

It Bilts waard presintearre as ‘in minderheid yn in minderheid’, mar dêrby ek de aktuele oanlieding: Troch de gemeentlike weryndieling wurdt it Bilts yn 2018 in minderheidstaal yn eigen gemeente. Foar in lykwichtich taalbelied yn de nije trijetalige gemeente Waadhoeke is it fan belang dat ek it Bilts erkend wurdt, sa lei Froukje de Jong út. Yn it publyk sieten ek in pear Friezen: Europarlemintariër Jan Huitema (VVD) fan Makkingea komplimintearre de Fryske delegaasje mei harren presintaasje. Ek FUEN-lobbyïst Frank de Boer wie by de gearkomste oanwêzich.
Continue reading “Biltse taal presintearre yn Intergroup Minorities yn it Europeesk Parlemint”