‘Heliand in ’t Stellingwarfs’ prissenteerd in ‘De Nieuwe Kolk’ in Assen

Et wereldberoemde epos Heliand was onderwarp van mar liefst drie lezings op de grote Mannefestaosie Nedersaksische literetuur en tael op 16 september. Iene was van dr. Ingrid Rembold van de Universiteit van Manchester, specialist Middelieuwse geschiedenis. Zi’j publiceerder eerder over de verovering en kristianisering oftewel ‘kerstening’ van de Saksische wereld in de negende ieuw, deur Karel de Grote en zien zeune en opvolger Lodewiek de Vrome.

Et heldendicht Heliand vertelt over leven en starven van Jiezus Kristus. Dat is om de Saksische bevolking van die tied de kristelike leer beter aksepteren te laoten en om die daor vervolgens ok meer gedreven naor leven te laoten. Zodoende wodt Kristus in et verhael veursteld as een feodale lienheer, wiels zien leerlingen as ’t waore de rolle hebben van vezallen. Et vertelde is mingd mit een stok leefwereld van de Saksen en dat is bedoeld veur ’t begriepen en goed annemen van de kristelike leer. Zo hebben zowat alle plaknaemen de vermelding ‘borg’, bi’jveurbeeld in de anduding ‘Romeborg’ veur de stad Rome. Want veur de Saksen was de borg (= ongeveer ‘burcht’) een soorte van bewoonde vesting was en mit dat woord sleut dat an bi’j et beeld van een stad. In et verhael om de geboorte van Kristus henne wo’n de ‘herders’ ok niet veursteld as schepers, mar as oppassers van de peerden. Peerden weren edele dieren in de Saksische leefwereld, schaopen niet.

Karke van Berkoop

Over de Heliand vertelde ok de vertaeler van de ni’je Sallaanse vertaeling, dr. Jan Nijen Twilhaar, ofkomstig uut Hellendoorn, en ok dr. Henk Bloemhoff, de vertaeler van de ni’je Stellingwarver edisie. Eerder verschenen al edisies in et Grunningers, Twents en Aachterhoeks. In de Stellingwarver Heliand wodt in verbaand mit de komst van de kristelike leer in oons gebied ok schreven over de Stellingwarver geschiedenis, de stichting van karken in et gebied en over de meugelikhied dat ok in et Middeleuwse Stellingwarf de Heliand bekendhied had het. De meugelike verbiening mit et aandere Saksische gebied, mit naeme de ‘Duutse’ kloosters Fulda en Corvey, wodt ok bepraot. Zo het de Berkoper karke as eerste petroonsheilige Vitus, en die was in de 9de ieuw de bescharmheilige van de Saksen wodden. Meer raodelachtigheden rond de Berkoper karke wo’n in et boek ansneden, zoas de meugelikhied dat hi’j een poze as heufdkarke van Stellingwarf diend het. Et ni’je boek wodt sierd mit een bekend schilderi’j van de Berkoper karke deur E.B. von Dülmen Krumpelmann (1897-1987).

Nedersaksisch proza en podcast

Et morgengedielte van disse mannefestaosiedag wodde besteded an Nedersaksisch proza en poëzie uut alle hoeken. Zo brocht Willem Jan Teijema, van vroeger uut Donkerbroek, een riegel van zien gedichten in et Stellingwarfs, en hi’j vertelde daorbi’j.

De uutgeveri’je, Keuninklike Van Gorcum in Assen, het ok zorgd veur een podcast daor de Stellingwarver vertaeler in vertelt over aachtergronden. Die podcast is hier te vienen op

Presintaasje wittenskiplike biografy Tony Feitsma (1928-2009) op 14 septimber

Woansdei 14 septimber om 15.00 oere is de presintaasje fan ’e wittenskiplike biografy:
Pionier foar it Frysk. Libben en striid fan Tony Feitsma (1928-2009)

It earste eksimplaar sil oanbean wurde yn it ramt fan ’e Conference of Frisian Humanities oan kommissaris fan ’e kening Arno Brok.

De biografy is skreaun troch dr. Liuwe H. Westra, dy’t dêrta yn 2019 de opdracht krige fan it Feitsma Fûns – Fûûns fwar it Frysk. Hy hat 2½ jier oan ’e biografy wurke.Undersyk en skriuwen is mooglik makke troch in grut tal fûnsen, ynstânsjes en persoanen.

Tony Feitsma kaam út in Fryske famylje, mar waard grut yn ’e Wieringermar. Hja gie yn Alkmaar nei it gymnasium, studearre Frysk, Deensk en Frânsk yn Amsterdam en waard wittenskiplik assistinte, learares Frânsk, wittenskiplik haadmeiwurker en op it lêst heechlearaar Frysk. Dêrnjonken hat Tony Feitsma har hiele aktive libben yn it spier west foar de Fryske beweging. Westra beskriuwt har libben yn dy kontekst en evaluearret har bydrage oan wittenskip en beweging. Hy jout ek antwurd op ’e fraach hoe’t Tony Feitsma sa Frysksinnich waard, en jout ynsjoch yn har bysûndere karakter.

Tiid en plak: woansdei 14 septimber 2022, 15.00-16.30 oere yn it WestCord WTC Hotel, Heliconwei 52, 8914 AT Ljouwert

Utjouwer: Afûk; ynbûn; tal siden: 720; ferkeappriis: € 49,50; ISBN 978 94 93159 93 8.

Noarderleech unyk poëtysk lânskip / uniek poëtisch landschap: nij fotoboek fan Evert Wilstra mei twatalige gedichten fan Jochum Rijpma

It Noarderleech is ien fan Europa’s grutste kwelders en wurdt sjoen as tige wichtige natuer foar Europa. Yn ’e rin fan ’e jierren hat fotograaf Evert Wilstra prachtige foto’s makke fan dat 4200 hektare grutte natuergebiet, dat ek ûnderdiel is fan UNESCO Wrâlderfgoed Waadsee. Jochum Rijpma lit ús fia de taal de leechte, it moaie ljocht en it nachtlik tsjuster fan it gebiet fiele.

fotograaf en dichter

Evert Wilstra (Beetstersweach, 1951) is fotograaf en âld-fierljepkampioen. Evert Wilstra lit mei syn foto’s in ympresje fan it lânskip sjen, mar ek de ferbining tusken it lânskip, de natuer en de keunst. Earder ferskynde wurk fan Wilstra yn Auke Rauwerda – afscheid van de binnenstad.

Jochum Rijpma (Bears, 1948) is eko-campingboer op de Swetteblom, taalleafhawwer en eartiids tsjoender fan tongestreakjende suvel. Unrjocht, himsels of in oar oandien, kin hy min oer. De pinne helpt him om dat wer rjocht te breidzjen. Tagelyk hat er nocht om ûnnocht om sa de fleur der yn te hâlden.

Presintaasje

De feestlike oanbieding soe plakhawwe op moandeitemiddei 11 july op it stedhûs fan Dokkum, mar wurdt op in letter momint dit jier presintearre – nei alle gedachten yn septimber. Boargemaster Johannes Kramer sil dan it earste eksimplaar yn ûntfangst nimme.

Noarderleech, unyk poëtysk lânskip / uniek poëtisch landschap
Fotograaf: Evert Wilstra
Dichter: Jochum Rijpma
Oersetting: Syds Wiersma
Utfiering: paperback
ISBN: 978 949 315 9877
Tal siden: 96
Ferkeappriis: € 17,50
www.afuk.frl

Stellingwarver Schrieversronte 50 jaor: een Koele vol feest op 25 juni!

Op zaoterdagmiddag 25 juni is et zoveer! Dan is et grote jubileumfeest van de Stellingwarver Schrieversronte die oflopen 29 april vuuftig jaor oold wodde. Et feest is in en om Eupenlochttheater De Koele in Appelsche*. Bestuur en feestkemmissie verwaachten veul volk om mit mekere dit feest te vieren. De feestkommissie, die uut Ageeth Bos, Hans Salverda en Akkie Zeilstra bestaot, het d’r alles an daon om veur een arg mooi en ofwisselend pergramme te zorgen.

Vanof ien ure de inloop

Middags vanof ien ure is de inloop. Aj’ vanof de Boerestreek et pad naor De Koele volgen, koj’ mitien op et Dichterspad terechte. Verschillende dichters zullen langs et pad uut eigen wark veurdregen gaon. Behalven et dichterspad is d’r ok veul meziek, d’r bin optredens van schrievers en vertellers, en gao mar deur. Veur dat alles is vanzels alliend et podium van De Koele niet genoeg, dat daoromme wodt d’r ok zorgd veur een tente en een peer ere smoeke plakkies. In de tente zal niet alliend een ni’je webstee prissenteerd wodden, mar bi’jglieks ok de ni’je instagramkursus Stellingwarfs. Et pergramme zal tegen vuuf ure oflopen wezen.

Jubileumboek ‘Vuuftig. Gien woord tevule’

D’r bin tiedens de feestelike middag meerdere hoogtepunten, en vanzels lat de kemmissie nog niet et aachterse van de tonge zien… Zo wodt angeven dat de uutrikkinge van de eerste twie exemplaoren van et jubileumboek Vuuftig. Gien woord tevule wezen zal an twie biezundere personen. Mar wie dat binnen? Gien woord tevule… dat dat blift nog even een verrassing! De prissentaosie van et boek, deur veurzitter Klaas van Weperen, zal om twie ure wezen. Veur et boek was een speciaole redaktie aktief, bestaonde uut Sietske Bloemhoff, Abel Darwinkel en Harmen Houtman. In Vuuftig. Gien woord tevule  staon veul mooie bi’jdregen van onder meer Hendrik Betten, Henk Bloemhoff, Sietske Bloemhoff, Harmen Houtman, Pieter Jonker en Carol Klok. D’r is liekewel ok veul ruumte veur mooie anekdoten, verhaelen van sutelders, mooie Stellingwarver woorden en uutdrokkings, en hiel veul foto’s van deur de jaoren henne: van begin of an tot now an toe! Daorbi’j bin foto’s uut et eigen archief bruukt, mar de redaktie kreeg ok hiel veul hulpe van Martin van Nieuwenhoven die uut zien kraante-archief van ‘zien’ Ni’je Oost-Stellingwarver veul foto’s beschikber stelde, en van fotograaf Lenus van der Broek, sund jaor en dag de ‘hoffotograaf’ van de stichting. Al mit al is et een echt blaederboek wodden om vaeke nog es even van te genieten. Et omslagontwarp van et boek is van Sietske Bloemhoff, die ok veur de aendredaktie zorgde; veur de prachtige vormgeving zorgde BVK Vormgeving Haulerwiek, wiels et boek drokt wodde deur Printbase in Sunt-Jehannesge.  

Nedersaksisch Vocaal Ensemble en boekehoeke

Op ’e feestmiddag is d’r vanzels alle ruumte om nog es even mit oolde bekenden te praoten. Daorveur is d’r plak in de tente, dat die daoromme de naeme Et Praothuus kregen het. In Et Praothuus is mitien ok gelegenhied om te genieten van een bakkien koffie of thee mit wat d’r bi’j. En de Schrieversronte zol de Schrieversronte niet wezen as d’r niet zorgd wodden zol veur een ’boekehoeke’, daor vanzels ok et ni’je boek te koop is! Et boek dat veurzien is van een had kaft en dat 184 bladzieden telt, kost tiedens de feestmiddag €12,50, daornao zal et te koop wezen veur € 17,50.

 Iene van de hoogtepunten is wis en zeker ok et speciaole optreden van et Nedersaksisch Vokaal Ensemble, dat zo rond een uur of drieje wezen zal. Et koor zal ongetwiefeld ok lieties in et Stellingwarfs heuren laoten.

Veur iederiene

Et bestuur van de jaorige stichting en de feestkemmissie hopen vanzels dat d’r de 25e juni veul volk naor De Koele komt, en benaodrokken nog es dat et feest niet alliend veur leden is mar, veur iederiene!

Et kuierpad naor De Koele toe is verhadded. Bi’j De Koele bin veurzienings veur meensken die minder mobiel binnen of die gebruuk maeken van een rolstoel. 

Fryske Graphic Novel “Kyra” fan Elske Schotanus

Sneon 9 april – by de start fan de nasjonale Boekewike – presintearret skriuwster Elske Schotanus har nijste boek, de Graphic Novel Kyra, by de Afûk yn Ljouwert. Sawol de tekst as de yllustraasjes binne fan har hân. Nei har Facebook-roman De Raven (2020) ferrast Schotanus mei Kyra it publyk op ’e nij mei orizjineel, fernijend wurk.

Kyra

De Graphic Novel Kyra spilet yn it jier fan de Rôt, it jier dat covid-19 elk syn libben behearsket. Foarseinen astrologen in jier skaaimerke troch lef en fertrouwen, it boadskip fan firologen soe ynearsten ienigens en letter ôfstân bringe. Kyra is de skiednis fan it ferlies fan in leafde tsjin in kleurrike achtergrûn fan sawol ienriedigens en ferbûnwêzen as eangst en skeel.

Boekpresintaasje

Belangstellenden binne fan herten wolkom by de boekpresintaasje op sneon 9 april fan 11.00 oere ôf yn de Afûk Fryske boek- en kadowinkel yn Ljouwert (Bûterhoeke 3).

Nei ûntfangst mei kofje/tee is it om likernôch 11:15 oere tiid foar in wurd fan wolkom en in ynlieding troch útjouwer Ernst Bruinsma (Afûk). Oanslutend lêst Elske Schotanus in tal fragminten út har boek foar en wurdt it earste eksimplaar oanbean oan Kyra.

boekomslach Kyra.

Titel: Kyra
Auteur: Elske Schotanus
Utfiering: hardcover
ISBN: 978 949 315 980 8
Tal siden: 34
Ferkeappriis: € 15,-

Eerste Dikke Week van de Nedersakische Schrieverij

Ruim een week aandacht voor het Nedersaksisch tijdens de Dikke Week van de Nedersaksische schrieverij

Van 5 tot en met 14 november is het de Dikke Week van de Nedersaksische schrieverij. Streektaalorganisaties in Nederland hebben hun krachten gebundeld en besteden gezamenlijk een dikke week lang aandacht aan het Nedersaksisch schrijven. Met onder andere een streektaalsymposium, een Nedersaksisch café, taalcursussen, boekpresentaties, een streektaaldictee, aandacht voor streektaal in het onderwijs en een nieuw festival voor het Gronings. De Dikke Week van de Nedersaksische schrieverij is een gezamenlijk initiatief van Centrum Groninger Taal & Cultuur (CGTC), Huus van de Taol, IJsselacademie, Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, Twentehoes en Stellingwarver Schrieversronte.

Bi’jpraoten en Buusboukje

De Dikke Week trapt op vrijdag 5 november af met een streektaalsymposium in Doetinchem, Bi’jpraoten, georganiseerd door Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers. Tijdens het symposium voor liefhebbers en kenners van het Nedersaksisch ligt de focus op het imago van en educatie in streektaal. Het Huus van de Taol in Drenthe brengt tijdens de Dikke Week een speciale herfsteditie van Roet uit met aandacht voor Overijsselse schrieverij en er is een Nedersaksisch Roet café geheel in het teken van de regiotaal. Op maandag 8 november en donderdag 11 november presenteert Centrum Groninger Taal & Cultuur op twee basisscholen in Groningen het Buusboukje, een pocketformaat leerboekje over het Gronings en speciaal ontwikkeld voor kinderen. En er is nog veel meer aandacht voor het Nedersaksisch in de Dikke Week van de Nedersaksische schrieverij tijdens het Oost Gelders Streektaaldictee, tijdens GRN Groninger Festival in Hoogezand – een nieuw festival in en over het Gronings met streektaalmuziek, Groninger literatuur, een taalmarkt, lezingen over taalwetenschap en nog veel meer – en bij Taal an Taofel, met voordrachten van schrijvers en muziekoptredens, in het Drentse Dwingeloo.

Schrieverij en socials

Tijdens de Dikke Week van de Nedersaksische schrieverij besteden de zes Nedersaksische taalorganisaties dagelijks aandacht aan het Nedersaksisch. Op de sociale media kanalen van de organisaties is elke dag een andere schrijver of dichter te zien en te horen met poëzie of proza in het Gronings, Drents, Overijssels, Achterhoeks, Twents en Stellingwervers. Kijk voor meer informatie en alle streektaalactiviteiten tijdens de Dikke Week van de Nedersaksische schrieverij op www.nedersaksisch.com.

Roman ‘De Affaire’ over macht, seks en intrige in de Drentse politiek.

Het verhaol is inspireerd op een waorgebeurd schandaal dat al meer as tien jaor de Drentse politieke gemoedern bezigholdt.

Een journalist die blind carrière prebeert te maken, twei vrouwelijke politici die mekaar de tent oetvecht en een subsidiefraude van jewelste, dat bint de explosieve ingrediënten van dizze körte roman.

De titel slat zowal op het fraudeschandaal as op de escapade van een journalist die geheime stukken over de fraude toespeuld kreg. Met informatie die hij via het bedde verkreg, mak een journalist rap naam en der lonkt grote roem. Maor hij stek zich ok in een wespennust van macht, seks en intrige. Allewal e alles op het spel zet lek der gien ontsnappen meer an. Of is er toch nog een oetweg oet dizze zaak?

Het boek is schreven deur Tieme Woldman en vörmgeven deur Wouter van Tilborg. Op vrijdag 12 november 2021 wordt het eerste exemplaar in ontvangst nummen. En vanof dan is het boek in de boekhandel en op huusvandetaol.nl te koop.

Nije tentoanstelling Obe: Koos van der Sloot – kloktijd voorbij

Yn paviljoen Obe is fan 4 septimber oant en mei 31 oktober 2021 de oersjochtentoanstelling ‘Koos van der Sloot  – kloktijd voorbij’ te sjen.

Koos van der Sloot (1953-2018) wurke as stêdeboukundige foardat er himsels op ’e nij útfûn as keunstner. Yn de koarte perioade fan syn publike keunstnerskip, fan 2007 oant syn dea, makke er in boeiende ûntwikkeling troch. Hy socht nei de grinzen fan de abstraksje en lei dy grinzen hieltyd fierder om himsels yn beweging en ûntwikkeling te hâlden.

Yn syn eigensinnich universum liket in striid geande mei de tiid. Yn syn iere wurk is it de tiid dy’t fia de fassinaasje fan de keunstner foar aaien it wurd ta ús rjochtet. Dy EGGSCAPES drage symboalyske nammen dêr’t tiid fan libjen, de seizoenen en it fergliden fan de tiid yn oantsjut wurde.

Koos van der Sloot fûn prachtige manieren om syn jeugd, syn gefoelens en foaral syn ferbûn wêzen mei it Fryske lân te ferbyldzjen. It aai wie foar him de metafoar fan tal fan oantinkens oan en betsjuttingen fan syn jeugd en nei it lânskip fan syn berteplak De Jouwer. It aaisykjen wie foar him ferbûn mei de rook, de kleuren en lûden fan de betide maitiid. De titels fan guon kollaazjes fan aaien, hout en elektrisiteitstried ferwize direkt nei dy jeugdoantinkens of lykje bedoeld om de oantinkens  wer oproppe te kinnen.

Geandewei waard syn wurk waard abstrakter en oardering fierde de boppetoan.
De assemblaazjes mei aaien makken plak foar boukundige konstruksjes. Dy wurken fange op ienfâldige, mar tagelyk yngenieuze wize it ferglidende deiljocht, mei aaifoarmige skaadgatten as resultaat. De tiid is yn it wurk sels slûpt en liket dêryn oplost.


Yn gearwurking mei de Stichting Koos van der Sloot en Tresoar toant kurator Albert Oost yn de tentoanstelling de wûnderlike gearhing fan it wurk fan Koos van der Sloot, dat syn plak fertsjinnet yn de kanon fan de keunst.

By de tentoanstelling ferskynt it boek Koos van der Sloot (útjouwerij Noordboek). Ferskillende  auteurs (Albert Oost, Annet Huisman, Bert Looper, Herman Nijholt, Fred Wagemans, Nynke-Rixt Jukema en Anne Feddema) tsjutte syn wurk út keunsthistoarysk of persoanlik perspektyf wei. De toan is ôfwikseljend essayistysk, ferhalend of poëtysk. Ek de stim fan de keunstner sels klinkt yn in oantal fan syn fersen.

Mear ynformaasje oer de boekpresintaasje en oare aktiviteiten by de tentoanstelling folgje meikoarten. Hâld de webside fan Tresoar yn de gaten.

Obe – it poadium foar literatuer, keunst en taal
Heer Ivostraatje 1, Ljouwert
Tongersdei o/m snein 11.00 – 17.00 oere
Reservearje is net nedich

Nei boek Tonko Ufkes: De weg dreumen

Oetgeverij Het Drentse Boek van het Huus van de Taol hef op 29 april de verhalenbundel De weg dreumen van de Grunneger schriever Tonko Ufkes prissenteerd. In 2015 kwam ok al een boek van Ufkes oet bij de Drentse oetgeverij.

Achter de Coendersborg in Nuis hej een mooi beschut terras. Hier mus het gebeuren met een klein groepie, allen femilie en vrienden. De boekprissentasie gung aans. Het regende helderop en dus stun Tonko dreug in de muziekkoepel en de gasten met paraplu’s in de tuun van de Coendersborg. Het wur een bezundre boekpresentasie. Tonko Ufkes gaf de eerste exemplaren van De weg dreumen an Marleen Diepeveen, Melle Hijlkema en Baukje Bloemert.

Grunneger Tonko Ufkes is verhalenverteller. Dat döt hij al heel lang en altied in de taal van de streek waor hij geboren is, het Westerkwartiers. In zien neie verhalenbundel De weg dreumen lat Ufkes zien dat hij as schriever niet stil is blieven staon. Tonko Ufkes schref veurnamelijk verhalen. Tot veur kort waren die verhalen kört en keus de schriever onderwarpen die zich daorveur leenden; vaak met een wat weemoedige inslag en een onderliggend verlangen naor (fysiek) contact. Maor in zien neie bundel hef Tonko Ufkes deels minder bekende paden keuzen. Der bint langere verhalen in te vinden, en ok de onderwarpen bint gevarieerder. Zien liefde veur de zee en veugels is hij niet kwiet, en een zekere fascinatie veur vrouwen evenmin. Mar daornaost lat hij zien dat hij ok weg wet mit een speulse maniere van een echt toneelstuk, of een quasi vraog en antwoordverhaal.
Met De weg dreumen hef Tonko Ufkes zien vaste plek in de noordelijke schrieverswereld bewezen.


De weg dreumen is te koop in de boekhandel en op de webshop van het Huus van de Taol veur € 12,50. De vörmgeving van het boek is daon deur Wouter van Tilborg.

The story of Frisian in multilingual Friesland

Reitze J.Jonkman & Arjen P. Versloot

Nei de súksesfolle útjeften fan dizze oersichtlike taalskiednis fan Fryslân yn it Frysk en yn it Nederlânsk, Fryslân lân fan talen, in skiednis is no ek in Ingelske oersetting ferskynd.

The story of Frisian in multilingual Friesland is in tige lêsber en ryk yllustrearre útjefte oer de skiednis fan it Frysk: wêr’t it weikomt, hoe âld at it is en dat it yn de rin fan de iuwen aardich wat feroare is en noch hieltyd feroaret. Hoe’t it plak yn de maatskippij net altyd itselde wie en wat syn posysje yn de lêste iuw wurden is.

Continue reading “The story of Frisian in multilingual Friesland”