Tag: FryslânDOK

Posted on

FryslânDOK: Winterswannen, oer de krêft fan skriuwen by rou

Hoe fertaalst rou yn wurden? Twa Fryske skriuwers, Nynke Sietsma en Sytse Jansma, beskriuwe it yngripende ferlies fan in leafste. Harren ferhalen binne werkenber, harren wurden treastend foar oaren. Yn de FryslânDOK Winterswannen fan Karen Bies komme beide skriuwers oan it wurd. De útstjoering is op 16 en 17 maart, oan it begjin fan ‘e Boekewike, bij NPO2 en Omrop Fryslân.

Nynke Sietsma en Sytse Jansma

Sjoernalist en skriuwster Nynke Sietsma (1980) ferlear har soantsje Berend oan in slimme sykte, hy wie noch mar krekt fjouwer jier. Yn har boek B giet se yn dialooch mei him, besiket se te begripen wat der bart, siket se wurden om de pine en it djipste fertriet út te drukken. ‘Dit boek skriuwe wie gjin kwestje fan wolle. It moast, it wie needsaak,’ fertelt Sietsma. ‘Mei skriuwe koe ik mysels oerein hâlde.’

De freondinne fan dichter en keunster Sytse Jansma (1980) stoar op 32-jierrige leeftyd ûnferwachts oan in harsenbloeding. Mei syn dichtbondel Rozige maanvissen debutearret er yn it Nederlânsk. Dêrfoar skreau er yn ’t Frysk, mar mei Roos prate hy Nederlânsk. Jansma folget har yn deiboekfersen, eroatyske oantinkens, brieven en boartlike ‘hiernamaalsvariaties’. Hy skriuwt: ‘Ergens in taal is zij nog – in woorden die duurloos en
momentenbreed ronddobberen – als rozige maanvissen.’

Winterswannen

De FryslânDOK Winterswannen (de titel komt út in gedicht fan Sytse Jansma) giet oer de treast fan taal by rou. De skriuwers fine dy net allinnich yn it skriuwen sels, mar ek yn literatuer fan oaren. Nynke Sietsma: ‘Troch te lêzen wit ik dat ik net allinnich bin. It is treastend te witten dat ik altyd dát noch haw. It draacht my.’ Sytse Jansma oer poëzy: ‘Gewoan deistich taalgebrûk foldocht net by sa’n grut ferlies. Hoe’t it echt is, dat
gefoel, dy erfaring kinst der net mei útdrukke. Dêr hast poëzy foar nedich.’

FryslânDOK ‘Winterswannen’ is te sjen:

  • Sneon 16 maart 15.30 oere NPO2 (werhelling sneins 13.10 oere)
  • Snein 17 maart Omrop Fryslân 17.00 oere (werhelling alle oeren)
  • FryslânDOK wurdt Nederlânsk ûndertitele

Yn petear oer FryslânDOK Winterswannen

Op tiisdei 19 maart om 19.30 oere gean Nynke Sietsma en Sytse Jansma yn petear mei Karen Bies nei oanlieding fan de FryslânDOK Winterswannen. Elkenien is wolkom yn Kafee De Gouden Leeuw yn Tresoar. De jûn is frij tagonklik.

Oanmeldingen gean fia de webside fan Tresoar.

Posted on

Byienkomst oer diversiteit en ynklusy yn Fryslân op 22 juny yn Tresoar

Wat it slavernijferline no mei ús docht. Byienkomst oer diversiteit en ynklusy yn Fryslân

We meie op 1 july dan wol betinke dat it 150 jier lyn is dat Nederlân de slavernij yn de eardere koloanjes ôfskafte, mar hoe wurket dat ferline noch altyd troch yn ús maatskippij? Oer dy fraach organisearret Tresoar op tongersdei 22 juny in temajûn, yn gearwurking mei opinyblêd De Moanne en FryslânDOK, dokumintêreplatfoarm fan Omrop Fryslân. Op dizze jûn wolle we ûndersykje hoe ynklusyf de Fryske maatskippij no echt is. Wurket it slavernijferline noch altyd troch yn ús hâlden en dragen ten opsichte fan minsken mei in ôfkomst fan de eardere wingewesten?

(ûn)lykwurdigens

De Moanne ferskynt healwei juny mei in edysje dy’t folslein yn it teken stiet fan dit tema ûnder de paraplu fan (ûn)lykwurdigens. Yn dizze edysje lêst ûnder mear in grut artikel mei in fraachpetear mei Jaleesa Schiphorst, wichtich adfiseur foar de Pier21-foarstelling Un dia nobo – Wan nyun dey – In nije dei en bestjoerslid Comité 30 juni / 1 juli Fryslân.

Jaleesa Schiphorst is ien fan de gasten op 22 juny. (Byld: omslach Moanne, foto: Linus Harms) 

slavernijferline yn Fryslân

FryslânDOK stjoert ein juny twa ôfleverings út wêryn’t sjoen wurdt nei de trochwurking fan it slavernijferline yn Fryslân. By de slavehannel tinke we gau oan VOC en WIC en ‘dus’ oan Amsterdam, mar ek yn Fryslân wennen keaplju dy’t oandielen hienen yn plantaazjes mei slavenarbeid, of seelju dy’t meiwurken oan it transport fan minsken of guod fan dizze plantaazjes. FryslânDOK praat mei ynwenners fan ús provinsje dy’t woartels ha yn dizze histoarje oer wat sa’n ferline noch altyd mei har docht. Boppedat sjogge de programmamakkers hoe’t de ekonoamyske machtsbasis dy’t yn de koloniale tiid lein waard, noch altyd hannels-ûngelikensens yn stân hâldt – wat bygelyks sichtber is yn it bakje kofje dat wy alle dagen drinke en dat noch altyd in produkt is fan ûnearlike hannel.


Byienkomst oer diversiteit en ynklusy yn Fryslân

Yn kafee De Gouden Leeuw fan Tresoar sjogge en harkje we nei dizze ferhalen en prate dêr fierder oer. De makkers fan De Moanne en FryslânDOK skowe oan, tegearre mei gasten dy’t yn harren ferhalen foarkomme, wêrûnder Jaleesa Schiphorst. Mei har en oaren prate we oer de hâlding dy’t de maatskippij oannimt ten opsichte fan dit tema en hoe’t de media hjir in rol yn spile ha en yn spylje kinne.

De byienkomst begjint om 20:00 oere en is fergees by te wenjen. Wol freegje we dy om in plak te reservearejen yn ferbân mei de beskikberheid. Reservearje kin hjir.

Posted on

Fryske studinten yn ‘e FryslânDOK ‘Fan it nêst ôf’ te sjen op 15 en 16 april

Foar in stúdzje oan de universiteit of it HBO ferlitte in protte Fryske jongeren de provinsje. Mar ienkear ‘om utens’ beslút in lytse groep har oan te sluten by in Fryske studinteferiening. Wêrom dogge se dat, frege de Grinzer filmmakker Anne van Slageren him ôf. Hy socht Fryske studinten op yn trije stêden. De FryslânDOK ‘Fan it nêst ôf’ is te sjen op 15 en 16 april by NPO2 en Omrop Fryslân.

Fryske studinteferienings
Eartiids wiene it der mear, mar no binne der noch trije Fryske studinteferienings yn Nederlân: Aldgillis yn Delft, Bernlef yn Grins en WSSFS yn Weinum, oftewol Wageningen. Mei-inoar in pear hûndert jongeren fan Fryske komôf binne der lid fan. Se ferlieten Fryslân, mar slute har dochs oan by in Fryske studinteferiening. Anne van Slageren, yn syn eigen stêd Grins bekend mei Bernlef, frege him ôf wat harren beweecht. Is it bepalend foar harren ûntwikkeling, is it de taal, binne se ûnwennich? Is it in foarm fan nasjonalisme, of binne en wurde se júst foarútstribjend yn harren oanpak en mentaliteit? Dêryn fuorre troch in identiteit fan ferskate lagen, harren provinsjale achtergrûn en de globalisearjende wrâld dêr’t se diel fan útmeitsje.

wrâldpiken
Van Slageren gie foar FryslânDOK nei it Krystkongres yn Frjentsjer, in jierliks treffen fan de Fryske studinteferienings. Yn de film folget er trije studinten út Delft, Grins en Wageningen. Ek spruts er emearitus-heechlearaar Fryske taal en letterkunde Goffe Jensma. Yn ‘Fan it nêst ôf’ wurdt de sjogger meinommen yn it libben fan de jonge ‘wrâldpiken’ – teminsten, sa omskriuwt ien fan de studinten harsels mei in knypeach nei de ynwenners fan de Fryske Wâlden.

Fryske studinten fan WSSFS. Foto: Anne van Slageren

FryslânDOK ‘Fan it nêst ôf’
Sneon 15 april NPO2 15.30 oere (werhelling 16 april 13.10 oere)
Snein 16 april Omrop Fryslân 17.00 oere (werhelling alle oeren)
FryslânDOK wurdt Nederlânsk ûndertitele.

Posted on

Omrop Fryslân op syk nei de grinzen fan Europa yn in trijelûk oer de Roma, de Sámi en de Val d’Aran

De slogen fan kulturele haadstêd Plovdiv 2019

De ferhâlding tusken de Europeeske minderheden en de EU soe wol in goeie relaasjeterapy brûke kinne. Dy konklúzje is te lûken út de trijelûk FryslânDok dokumintêres dy’t Omrop Fryslân makke mei it each op de Europeeske parlemintsferkiezings fan 23 maaie. Yn de searje ‘De grinzen fan Europa’ wurdt pynlik dúdlik dat minderheden teloarsteld binne yn de Europeeske Uny. De dokumintêres wurde op 5, 12 en 19 maaie útstjoerd troch Omrop Fryslân op NPO2 en op it eigen tv-kanaal.

Yn de jierren ’90 waard noch folop praat oer ‘it Europa fan de regio’s’, mar hjoeddedei lykje de steaten wer foar master op te slaan yn de Europeeske Uny. Nettsjinsteande de offisjele slogan ‘Unity in diversity’ blykt it belang fan de lidsteat foar de EU hieltyd wer sterker te wêzen as dat fan de minsken yn de regio. Dat alteast is it gefoel dat libbet by de trije minderheden dy’t FryslânDok opsocht: de Roma yn Bulgarije, de Sámi yn Sweden en de Aranezen yn Spanje.

Yn it trijelûk ‘De grinzen fan Europa’ siket FryslânDok it antwurd op de fraach wat de minderheidsgebieten oan de EU te freegjen, mar foaral ek te bieden hawwe. By de oprjochting fan de EU wie de ferwachting dat Europa der ek foar de minderheden en de regio’s wêze soe. Dêrby moat de EU faak lavearje tusken it belang fan de minsken yn de regio’s en dat fan de naasjesteaten. It docht bliken dat de Brusselske bestjoerders faak kieze foar it lêste.

De Fryske sjoernalist Onno Falkena gie dwerstroch Europa op syk nei de leafde dy’t minderheden hawwe foar de Europeeske Uny. Fanút Ljouwert wie syn earste logyske halte: de Bulgaarske stêd Plovdiv, Kulturele Haadstêd fan 2019.

Plovdiv is ien fan de âldste stêden fan Europa, in stêd dy’t optilt fan kulturele rykdom, mei tank oan Turkse, Grykske en Russyske ynfloeden. Mar ek de stêd mei it grutste Roma-getto fan Europa. Yn de wyk Stolipinovo wenje 50.000 sigeuners yn earbarmlike omstannichheden. It Europeeske belied fan de lêste 9 jier hat dêr amper wat yn feroare, wylst ûnder ynfloed fan Bulgaarsk nasjonalisme de diskriminaasje earder ta as ôf liket te nimmen. Op it iepeningsfeest fan de Kulturele Haadstêd trof Onno net ien Roma. En yn it getto hearde hy tragyske ferhalen. It biedwurd fan Plovdiv 2019 is ‘zajedno’, Bulgaarsk foar mei-ïnoar. Mar in soad Roma yn it earmoedige getto kinne dat ‘together’-gefoel net diele.

Continue reading “Omrop Fryslân op syk nei de grinzen fan Europa yn in trijelûk oer de Roma, de Sámi en de Val d’Aran”